Deficyt fiskalny Rosji zwiększy się w 2023 r. z powodu rosnących wydatków na wojsko i malejących przychodów z eksportu energii. W pierwszej połowie 2022 r. rząd zanotował sporą nadwyżkę fiskalną, dzięki rosnącym wpływom z energii i sezonowo niskim wydatkom publicznym. Jednak w III kw. nadwyżka ta została niemalże zniwelowana, a w IV kw. przeszła w duży deficyt, co było spowodowane spadającymi dochodami z gazu (w związku ze spadkiem eksportu gazu) oraz rosnącymi wydatkami, w tym sezonowym szczytem wydatków w grudniu. Ostatecznie deficyt fiskalny wyniósł -2,3% PKB w 2022 r. Rząd rosyjski prognozuje zmniejszenie deficytu do -2,0% PKB w 2023 r. Uważamy jednak, że jest to zbyt optymistyczne, zwłaszcza że rok rozpoczął się od dużego miesięcznego deficytu w wysokości 1,76 bln RUB w styczniu, czyli mniej więcej połowy rocznego deficytu w 2022 r.
Oczekujemy, że w 2023 r. wzrosną wydatki na wojsko i wydatki socjalne, natomiast cięcia wydatków na infrastrukturę i administrację powinny ograniczyć ogólny wzrost wydatków budżetowych. Ponadto oczekujemy, że dochody budżetowe spadną w tym roku, głównie z powodu prognozowanych spadających wpływów z energii, co zostało szczegółowo opisane powyżej. Rząd planuje nałożyć jednorazowy "dobrowolny" podatek na duże przedsiębiorstwa i oczekuje z tego tytułu 0,3 bln RUB. Jednak nawet jeśli zostanie zrealizowany, będzie to tylko kropla w morzu. Prognozujemy, że w całym 2023 r. deficyt fiskalny wyniesie około 5,2 bln RUB, co odpowiada około 68 mld USD, czyli -3,2% PKB.
Zobacz także: Rosja stoi przed wieloma wyzwaniami… Sama na siebie je ściągnęła, więc sama sobie z nimi poradzi?
Rosja sfinansuje deficyt fiskalny w 2023 r. poprzez emisję obligacji krajowych (OFZ) oraz wypłaty z Narodowego Funduszu Majątkowego (NWF, suwerenny fundusz majątkowy). Ministerstwo Finansów wznowiło emisję OFZ we wrześniu 2022 r. i było w stanie sfinansować tym kanałem większość ubiegłorocznego deficytu fiskalnego. Duże banki krajowe, głównie publiczne, objęły do końca 2022 r. ponad 90% wyemitowanych obligacji, ponieważ miały ograniczone możliwości inwestycyjne, a jednocześnie dysponowały dużą płynnością. W styczniu 2023 r. udział rosyjskich banków w zakupach obligacji rządowych spadł jednak do 60%. W związku z tym rząd zaczął sięgać do NWF, aby sfinansować deficyt budżetowy, który wystąpił do tej pory w tym roku. W dniu 1 lutego 2023 r. aktywa NWF były szacowane na 10,8 bln RUB, co odpowiada ok. 155 mld USD.
Ponieważ szacuje się, że około jedna trzecia tych aktywów jest zamrożona z powodu zachodnich sankcji, płynne aktywa NWF wynosiły około 7 bln RUB, czyli 100 mld USD, co odpowiada mniej więcej 4,5% PKB. Warto zauważyć, że kurs wymiany RUB funkcjonuje jako automatyczny stabilizator. W przypadku deprecjacji RUB, co prognozujemy na 2023 r., wartość w RUB przychodów z eksportu otrzymywanych w walucie obcej wzrośnie, a tym samym wzrosną również dochody fiskalne w ujęciu rublowym. Ogólnie rzecz biorąc, możemy stwierdzić, że prognozowany przez nas deficyt fiskalny na poziomie -3,2% PKB w 2023 r. będzie możliwy do opanowania przez rząd i pozwoli mu na finansowanie działań wojskowych przez co najmniej kolejny rok. Należy jednak zauważyć, że znaczne ograniczenie NWF oraz planowane cięcia wydatków w 2023 r. miałyby kluczowe średnio- i długoterminowe skutki dla gospodarki i dobrobytu obywateli Rosji.