Ludzie od zawsze starali się pomnażać swoje oszczędności, nie unikając przy tym ryzyka. Często dużym zainteresowaniem cieszą się projekty, które obiecują duże zyski. Przedmiotem dużych emocji zawsze były piramidy finansowe. Pojęcie piramidy lub schematu Ponziego może siać zarówno postrach, jak i przyciągać inwestorów, którzy liczą na szybki zysk. Co ciekawe, stało się ono nawet chwytem marketingowym.
Piramida, eksperyment czy gra hazardowa?
Firma kryptowalutowa o nazwie Team JUST otwarcie prowadzi dwa przedsięwzięcia – „scam” i „schemat piramidy”. Dzięki nim już zarobiła miliony dolarów. Na swej głównej stronie wyjaśnia, że to jest „psychologiczno-społeczny eksperyment na temat chciwości”.
„Scam” ma nazwę FOMO3D. Strona zawiera pulę pieniędzy i zegar odliczający czas. Zegar ma limit czasu 24 godziny. Kiedy użytkownik kupuje klucz za pomocą Ethereum, pieniądze są doliczane do puli, a 30 sekund jest dodawane do zegara. Z każdym kolejnym zakupem klucz się staje coraz droższy. Wartość puli wynosi około 21 500 ETH, co stanowi ponad 10 milionów USD. Osoba, która jako ostatnia kupuje klucz przed upływem czasu, wygrywa. W programie jest zawarta dodatkowa zachęta do uczestnictwa – jako posiadacz klucza, można otrzymywać niewielką proporcjonalną część puli na bieżąco, co stanowi swego rodzaju „dywidendę”. Jak do tej pory gra cieszy się dużą popularnością.
Schemat piramidy ma nazwę POWH3D. Jest to giełda kryptowalut, która ma ustaloną opłatę transakcyjną w wysokości 10%. Użytkownicy nabywają tokeny P3D, używając w tym celu ETH. Opłata transakcyjna jest dzielona między wszystkich posiadaczy tokenów. Według strony internetowej Team JUST, do tej pory P3D może pochwalić się wolumenem obrotu w wysokości 342 000 ETH, w tym około 34 000 ETH w dywidendach dla społeczności, która wspiera ten projekt.
Zespół Team JUST stwierdza na swej stronie internetowej, że oba jego projekty działają w oparciu o smart kontrakty i tak są zaprojektowane, by nie pozwolić zespołowi wziąć żadnych pieniędzy. Jak twierdzi zespół: „Nie mamy kontroli nad funduszami ani nad saldem i to działa całkowicie bez ludzkiej interwencji, bazując wyłącznie na kodzie”.
Według Team JUST, zespół ten jest „całkowicie zdecentralizowaną i rozproszoną grupą, żyjącą w różnych częściach świata, anonimową nawet dla siebie nawzajem”.
Projekt zespołu można potraktować raczej jako rodzaj loterii lub gry hazardowej, które zawsze przyciągają dużą ilość klientów. Wbrew swej nazwie i częstym odwołaniom zespołu do pojęć związanych ze schematem piramidy, w gruncie rzeczy jego projekty wykorzystują raczej mechanizmy rynkowe niż typowy schemat piramidy, co przedstawia poniższa koncepcja:
Źródło: medium.com
Co ciekawe, pojęcie piramidy zamiast odstraszać użytkowników, raczej ich przyciąga, pełniąc rolę chwytu marketingowego.
Czy wzajemne darowizny to piramida?
Schemat Ponziego jest znany od wielu lat i nadal zdarzają się różne piramidy finansowe. Wiele przedsięwzięć nie kryje się z tym, że wpłaty jednych uczestników takiego programu pokrywają wypłaty innych. Często można natknąć się na schematy, które polegają na systemach wzajemnych darowizn. Przykładem z naszego kraju może być Apolandia, którą zainteresował się UOKiK w 2014 r., który wyraził następujące stanowisko: „Wątpliwości wzbudził system wzajemnych darowizn na stronie (...). Aby przystąpić do systemu, każdy chętny musi wpłacić jednorazowo 35 zł na rzecz organizatora oraz 30 zł na konto przypisanego mu uczestnika – również członka systemu. Korzyści finansowe każdego uczestnika są uzależnione od utworzenia się ich kręgu darczyńców, który może się składać z maksymalnie 216 osób.” W wydanej decyzji UOKiK uznał, że Apolandia to system promocyjny typu piramida, ponieważ jego działalność finansują kolejni konsumenci.
Magazyn: Rafał Zaorski - Zarobił 2,5 mln w 24h
Groźne piramidy finansowe
Oprócz takich niezbyt brzemiennych w skutki projektów, gdzie ludzie wiedzą, w co się angażują, zdarzają się też przedsięwzięcia, które okazują się piramidami finansowymi z prawdziwego zdarzenia. Konsekwencją ich upadku są ludzkie tragedie.
Warto wspomnieć o znanej piramidzie finansowej MMM prowadzonej przez braci Mawrodi w Rosji w latach 90. MMM przyciągała głównie inwestorów indywidualnych, których zachęcała obietnicą zysków w wysokości 1000%. Papiery wartościowe emitowane przez tę firmę nie były notowane na żadnej giełdzie, ale gwarantowały taką wysoką stopę zwrotu, co wówczas aż tak bardzo nie dziwiło ze względu na hiperinflację. W MMM zainwestowało szacunkowo od 5 do 10 mln osób. Firma została zamknięta z powodu zaległości podatkowych. Zadłużenie wobec inwestorów mogło sięgnąć szacunkowo nawet równowartość 1,5 mld USD. Oszustwo to kosztowało życie około 50 drobnych inwestorów, którzy popełnili samobójstwo z powodu utraty wszystkich oszczędności.
Piramidy, które nic nie udają
Pewnym fenomenem jest inwestowanie przez ludzi pieniędzy w projekty, które nawet nie próbują udawać, że są „poważne”.
Warto wspomnieć, że jeden z twórców MMM – Siergiej Mawrodi utworzył nową piramidę w 2011 r. Tym razem okazał się wyjątkowo uczciwy. Dla potencjalnych uczestników opublikował na swym blogu oświadczenie o następującej treści:
„Ostrzeżenie! To piramida finansowa! Uczestnicząc w niej, skrajnie ryzykujecie i możecie utracić w dowolnym momencie wszystkie swoje pieniądze. Proszę o tym nie zapominać!”
Mimo tego ostrzeżenia, chętnych do inwestycji nie brakowało, a piramida działała przez kilkanaście miesięcy.
W kolejnych latach było znane kolejne przedsięwzięcie Mawrodiego, które również nie kryło się ze schematem swego działania. Mavrodi Mundial Money była reklamowana jako sieć samopomocy, gdzie uczestnicy pomagają sobie nawzajem finansowo. Twórca nie ukrywał, że pieniądze na wypłaty pochodzą z wpłat kolejnych uczestników. Było wiadomo, że taka piramida działa tak długo, jak długo przyciąga nowych klientów. Szczególnym zainteresowaniem nowe MMM cieszyło się w Afryce i działało w kilkunastu krajach. Oferowana stopa zwrotu wynosiła 30% w skali miesiąca. Piramida lojalnie ostrzegała, że pieniądze można również stracić. Aby uniknąć problemów, firma prowadziła rozliczenia w bitcoinach.
Siergiej Mawrodi miał wiele nowych planów, których nie zdążyć zrealizować, gdyż zmarł w marcu 2018 r.
Kontrowersyjny chwyt marketingowy
W świecie kryptowalut też można się zetknąć z różnymi oszustwami, czego przykładem jest większość ICO. Nie brakuje przedsięwzięć, które pozyskują tylko kapitał inwestorów i wycofują się z rynku. Zdarzają się też różne kontrowersyjne przypadki, czego przykładem jest niemiecki projekt ICO o nazwie Savedroid, którego twórca – Yassin Hankir zniknął z 50 milionami USD. Następnie swoje zniknięcie starał się wytłumaczyć tym, że to był tylko żart mający na celu pokazanie, jak działają ICO, będące oszustwem. Bank stwierdził, że nie rozumie PR CEO projektu i woli współpracować z poważnymi ludźmi, a na inwestorach również nie zrobiło to dobrego wrażenia. Do tej pory nie wiadomo, czy był to nietypowy chwyt wizerunkowy twórcy ICO czy też naprawdę miał zamiar on zniknąć z rynku, ale wycofał się z tego planu.
Za co ludzie są skłonni płacić?
Istnieją też różne zabawne gry, jak Nimipet, które dostarczają swoim użytkownikom cyfrowych zwierzaków, które rosną w miarę tego, jak się je karmi pieniędzmi. Użytkownicy takich gier mają przyjemność z patrzenia na wzrost swego cyfrowego zwierzaka, a ich twórcy z patrzenia na wzrost zawartości konta. Zdarzają się też strony, które udostępniają za pieniądze lub kryptowaluty możliwość grania w gry, które są gdzie indziej dostępne bezpłatnie.
Podsumowanie
Wbrew ostrzeżeniom ze strony różnych organów regulacyjnych, ludzie chętnie inwestują w różne ryzykowne projekty, w tym również w piramidy finansowe. Często nie wynika to z braku wiedzy, lecz z chęci osiągnięcia wysokiego zysku. Liczą na to, że szczęście im dopisze i zdążą w porę wycofać się ze swoim kapitałem, zanim schemat się zawali. Zwykle udaje się to tylko tym, którzy weszli w dany program inwestycyjny na początku. Ostrzeżenia ze strony samych firm niektórzy inwestorzy traktują jako reklamę lub chwyt marketingowy i tym bardziej ich one przyciągają. Na wielu stronach internetowych często oferowane są rzeczy, które mogą się wydawać tylko stratą pieniędzy, a jednak ludzie chętnie z nich korzystają.
Szukasz miejsca gdzie swobodnie możesz dyskutować o kryptowalutach, bitcoinie, tokenach oraz ICO?
