Każdy może być pożyczkodawcą osobie prywatnej. Należy mieć jednak świadomość, że umowa ustna na tzw. gębę lub umowę dżentelmeńską bez sporządzania umowy w formie dokumentowej w sytuacji odzyskania należności stanowi dodatkowe utrudnienie. Wystarczy kilka zdań, określających kto pożycza, a kto oddaje, kwota pożyczki, ilość rat i termin spłaty by uniknąć niepotrzebnych strat. Chcesz stracić przyjaciela? pożycz mu pieniądze!
Pożyczanie – warto pamiętać!
W życiu codziennym pożyczając pieniądze znajomym zwykle nie potwierdzamy tego na piśmie, czyli zawieramy typową umowę na gębę. Wierzymy sobie wzajemnie. Jednakże życie niejednokrotnie weryfikuje naszą wiarę i wtedy dobrze jest mieć umowę podpisaną przez obydwie strony potwierdzającą wysokość pożyczki oraz termin jej spłaty. Zabezpieczeniem i równocześnie dowodem mogą być zachowane smsy, rozmowy na Facebooku itp.. Należy pamiętać, że jeśli nawet pożyczki udzieliliśmy przy świadkach a nie mamy umowy ani żadnych innych potwierdzeń tego faktu to odzyskanie pieniędzy jest trudne aczkolwiek nie niemożliwe. Długi, które zostały zaciągnięte przez osobę fizyczną, np. kolegę , przedawniają się po 10 latach. Bieg przedawnienia zaczyna się następnego dnia po wyznaczonej dacie zwrotu należności. Jeśli pieniądze pożyczone zostały bezterminowo, przedawnienie zaczyna biec dopiero po upływie 6 tygodni i jednego dnia od momentu, kiedy zostanie wypowiedziana umowa pożyczki. Jeśli w sprawie długu zostaną dokonane jakiekolwiek czynności przed sądem to nastąpi przerwanie biegu przedawnienia, które po postępowaniu sądowym (w trakcie którego jest zawieszone) ruszy od początku, co przedłuża czas na skuteczne wyegzekwowanie należności od dłużnika. Niezależnie od faktu, czy umowa została zawarta w formie dokumentu czy też nie, pożyczkodawca ma zawsze prawo żądać zwrotu udzielonej pożyczki.
Forma dokumentowa – co to jest?
Do dnia 8 września 2016 r. forma dokumentowa była wymagana przy każdej pożyczce powyżej 500 zł. Od tej daty zgodnie z artykułem 720 § 2 kodeksu cywilnego: Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej. Forma dokumentowa niekoniecznie musi być umową pisemną, która wymaga podpisu obu stron. Może być w postaci złożenia oświadczenia woli w formie nośnika, który pozwala na zapoznanie się z jej treścią – np. korespondencja e-mailowa lub SMS-owa, wydruk z rozmowy na Facebooku a nawet nagranie dźwięku lub obrazu. Dla zachowania formy dokumentowej, dowody muszą pozwalać na ustalenie osoby składającej oświadczenie woli a także muszą jasno przedstawiać kto, komu i ile pożycza pieniędzy. Warto pamiętać, że niezachowanie formy dokumentowej nie powoduje nieważności umowy. Jednakże w razie wstąpienia na drogę sądową, wierzyciel ponosi konsekwencje jej braku. Na wierzycielu bowiem spoczywa konieczność udowodnienia faktu zawarcia umowy.
Pożyczka poniżej 1000 zł bez umowy pisemnej – odzyskanie.
Odzyskiwanie pieniędzy zawsze warto rozpocząć mniej formalną korespondencją, która sugeruje konieczność spłaty należności, możliwość rozłożenia spłaty długu na raty itd..Zawsze trzeba mieć na uwadze, że ewentualna pisemna odpowiedź dłużnika może posłużyć za dowód w sprawie. Następnym krokiem powinno być wysłanie listem poleconym żądania zwrotu należności. Żądanie musi zawierać informację, że w przypadku braku reakcji ze strony pożyczkobiorcy sprawa zostanie poddana czynnościom prawnym. Pisemne wezwanie zwrotu pożyczki zazwyczaj robi wrażenie na dłużnikach i mobilizuje ich do działania. Jeśli polubowne metody załatwienia sporu nie przynoszą oczekiwanych rezultatów a pożyczona kwota jest poniżej 1000zł i na potwierdzenie zawarcia umowy mamy dowody w postaci korespondencji, wydruków z wiadomości na Facebooku czy smsów itp. to kolejnym krokiem odzyskania pieniędzy jest proces cywilny, w ramach którego możemy powoływać świadków czy dowody w postaci wspomnianej korespondencji. Jakiekolwiek dokumenty, notatki czy zapisy wskazujące, iż pożyczka została udzielona, też mogą stanowić dowód w sprawie.
Pożyczka powyżej 1000zł bez umowy pisemnej - przepisy.
Przy pożyczce powyżej tysiąca złotych i braku formy dokumentowej obowiązuje art. 74 § 1 kodeksu cywilnego: Zastrzeżenie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. (…) Znaczy to, że w przypadku pieniędzy pożyczonych bez umowy pisemnej i braku potwierdzenia w formie dokumentowej w postępowaniu cywilnym nie jest dopuszczalny dowód ze świadków lub przesłuchania stron. Od takiej sytuacji są trzy wyjątki, przewidziane w § 2 przytoczonego artykułu: obie strony wyrażą na to zgodę lub żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo fakt dokonania czynności prawnej jest uprawdopodobniony za pomocą dokumentu. Dwa pierwsze wyjątki nie dotyczą pożyczki osobie prywatnej. Trzeci punkt czyli uprawdopodobnienie zawarcia umowy pożyczki za pomocą dokumentu jest to tzw. początek dowodu na piśmie.
Początek dowodu na piśmie – sposób na odzyskanie pożyczki.
Podstawową formą w odzyskaniu należności jest rozwiązanie polubowne czyli rozmowa z dłużnikiem w ramach której będziemy dopominać się o spłatę, a dłużnik wyrazi zgodę na dobrowolne oddanie pieniędzy. Jeśli forma ta nie przynosi oczekiwanego rezultatu szukamy dokumentów, które uprawdopodobnią zawarcie umowy pożyczki w formie ustnej . Za początek dowodu na piśmie uznawany jest każdy dokument, z którego treści bezpośrednio lub pośrednio wynika fakt dokonania czynności – zarówno dokument prywatny jak i urzędowy, np.: list, dowód wpłaty, wycinek prasowy, wydruk komputerowy lub telegram, smsy. Muszą one wskazywać na świadomość dłużnika co do zawartej umowy. Samo wezwanie do zapłaty albo wyciąg z naszego konta zgodnie z którym pobraliśmy kwotę pożyczki nie spełnia wymogów . Ale przelew na konto dłużnika z dopiskiem: pożyczka stanowi już dowód. W sytuacji kiedy nie mamy nic, co mogłoby zostać uznane za początek dowodu na piśmie powinniśmy mieć świadomość, że każda pożyczka (bez umowy pisemnej również) podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, którego zapłata obciąża pożyczkobiorcę. Należy więc sprawdzić, czy dłużnik uregulował stosowną opłatę tytułem podatku. Możemy także doprowadzić do wszczęcia postępowania podatkowego przeciwko dłużnikowi. Postępowania takie nie mają ograniczeń dowodowych przewidzianych w kodeksie cywilnym i w takim przypadku możliwe jest przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron. Postępowanie dowodowe w ramach postępowania podatkowego zawsze jest utrwalone w formie pisemnej a to możemy wykorzystać w postępowaniu cywilnym.
Pozwanie dłużnika.
W sytuacji udzielenia pożyczki bez umowy pisemnej, bez potwierdzenia w formie dokumentowej, a także bez obecności świadków pozostaje nam pozwanie dłużnika i liczenie na jego dżentelmeńskie zachowanie i czekanie, że nie zaprzeczy on zawarciu umowy. Zawsze istnieje szansa, że dłużnik przestraszy się pozwu i chcąc uniknąć sądu zwróci należność.
