- Jakie są wyniki wyborów samorządowych 2024?
- Co oznacza wynik wyborów dla polskiej gospodarki i finansów?
- Jak zmieni się system finansowania samorządów?
Wybory samorządowe 2024 za nami. PKW podała wyniki:
- PiS — 34,27 proc.
- KO — 30,59 proc.
- Trzecia Droga — 14,25 proc.
- Konfederacja — 7,23 proc.
- Lewica — 6,32 proc.
- Bezpartyjni Samorządowcy — 3,01 proc.
- Inne — pozostałe komitety uzyskały poniżej 1 proc. głosów.
Podobnie jak w parlamentarnych, wygrało PiS, jednak niewiele to daje partii Jarosława Kaczyńskiego.
Zabory, rolnicy i reakcja rynków
Jeśli spojrzymy na wynik wyborów od strony gospodarczej, to przede wszystkim rzuca się w oczy fakt, że Polska wciąż jest podzielona wedle „zaborów”. KO wygrywała na zachodzie, a PiS na wschodzie.
Prof. Sławomir Kalinowski z Zakładu Ekonomiki Wsi PAN w wypowiedziach dla mediów zwrócił uwagę na dalszy spadek poparcia dla PiS w porównaniu z wyborami parlamentarnymi w 2023 roku. Podkreślił, że poparcie dla tej partii stopniało o 1,7 pp. Poza tym, zwracają uwagę według niego również preferencje wyborcze rolników. W tej grupie PiS zdobył 57,3% głosów, Trzecia Droga 15,1%, KO 9,6%, Konfederacja 9,3%, a Lewica 3,4%.
Rynek walutowy nie zareagował na wyniki wyborów – podkreśla Piotr Kuczyński, analityk Xelion, w komentarzu dla FXMAG.
„Kursy walut zmieniały się symbolicznie. To była bardzo racjonalna reakcja, bo przecież patrząc niejako od góry wybory niczego nie zmieniły. Wyniki były prawie takie same, jak w wyniku wyborów parlamentarnych. Na GPW indeksy wczoraj rosły, ale według mnie nie miało to nic wspólnego z wynikiem wyborów. Jeśli z zewnątrz nie przyjdzie jakiś szok, to szczyt na WIG20 będzie dużo, dużo wyżej” – zauważył Kuczyński.
Zobacz także: Stopy procentowe w Polsce - jest decyzja RPP
Co dalej z systemem finansowania samorządów
Według Kuczyńskiego, teraz ważną kwestią jest możliwość wpływu samorządów na rząd i Sejm.
„Podczas ostatnich ośmiu lat zmiany w PIT, w którym samorządy mają blisko 50% udziału, pozbawiły samorządy potężnych wpływów. Najważniejsze więc staje się wypracowanie nowego systemu finasowania zadań samorządowych. Im szybciej taki nowy system powstanie tym lepiej’ – powiedział Kuczyński.
Przypomnijmy, że najważniejszą przyczyną spadku dochodów własnych samorządów w ostatnich latach był spadek dochodów z tytułu PIT w wyniku wprowadzenia programu Polski Ład. Wśród 66 miast na prawach powiatu w 61 miastach realne dochody z PIT były w 2022 r. niższe niż w 2018 r., mimo że w tym czasie gospodarka urosła o ponad 15% - zwracał niedawno uwagę NIK w swoim raporcie. „To o tyle istotne, że wpływy z PIT stanowią źródło największych dochodów własnych w tych samorządach” – wskazywał NIK.
Dochody własne z PIT i pozostałe dochody własne JST
Źródło: NIK
Co to oznacza dla samorządów? NIK stwierdził, że spadek wpływów z PIT oznaczał zmniejszenie się ich samodzielności finansowej. „Dochody własne jednostek samorządu terytorialnego były w coraz większym stopniu zastępowane dochodami transferowymi, które bardzo często miały uznaniowy charakter i trafiały do tych grup samorządów, które z różnych względów były preferowane przez organy administracji rządowej” – wskazał NIK.
„Najwyższa Izba Kontroli zauważa, że rozwiązania wypracowane w Ministerstwie Finansów w latach 2021-2023, dotyczące podziału pomiędzy samorządy blisko 35 mld zł, cechowały tymczasowość, niespójność i uznaniowość. W każdym roku wprowadzano inny mechanizm zasilania samorządów. Co więcej, od 2020 r. utrwaliła się praktyka podejmowania decyzji o dodatkowym wsparciu samorządów dopiero w trakcie roku budżetowego, niekiedy nawet w ostatnich miesiącach roku. Utrudniało to jednostkom samorządu terytorialnego racjonalne planowanie działań. Samorządom nie zrekompensowano utraty dochodów z PIT w żaden trwały sposób” – czytamy w raporcie NIK.
Oczywiście, pytanie czy jeśli więcej pieniędzy będzie płynąć z podatków do samorządów, to będą one bardziej efektywnie je wydatkować, niż rząd? Żaden z pytanych przez nas ekonomistów nie chciał próbować odpowiedzieć na to pytanie…
Czytaj także: Trybunał Stanu, inflacja i stopy procentowe w Polsce – konferencja prezesa NBP Adama Glapińskiego
Nowe przepisy o finansowaniu JST jeszcze w kwietniu?
W ubiegłym tygodniu w premier Donald Tusk powiedział, że rząd nie podniesie kwoty wolnej od podatku PIT, dopóki nie opracuje mechanizmu zabezpieczającego finansowo samorządy przed takim rozwiązaniem. Obiecał, że rząd chce wyposażyć samorządy w większe kompetencje i w większe pieniądze, a nie w mniejsze.
Również w ubiegłym tygodniu wiceminister finansów Hanna Majszczyk informowała, że trwają prace nad nowymi przepisami do ustawy o dochodach JST. Podkreślała, że głównym celem nowych rozwiązań jest przywrócenie samodzielności JST i wzmocnienie ich finansów. Dochody samorządów mają być uniezależnione od zmian przepisów, takich jak np. podatkowy Polski Ład, gdzie zmiany PIT bezpośrednio przełożyły się na uszczuplenie dochodów samorządów.
Założenia nowych przepisów mają zostać przedstawione jeszcze w kwietniu. Rząd chce, by nowe przepisy były stosowane podczas planowania finansów państwa i JST na rok 2025.
