Zaostrzenie stanowi uzupełnienie znacznego skumulowanego zaostrzenia polityki pieniężnej od 2022 r., co – wraz ze słabym popytem – przyczyniło się do silnego spadku dynamiki kredytów dla przedsiębiorstw. Wpływ poprzedniego zaostrzenia będzie w dalszym ciągu ograniczał dynamikę kredytów w nadchodzących kwartałach, zgodnie z właściwościami wiodących wskaźników standardów kredytowych (około 5–6 kwartałów przed faktycznym rozwojem kredytów), tak że można oczekiwać, że faktyczna akcja kredytowa dla przedsiębiorstw pozostanie słaba w 2024 r.
Za zaostrzeniem polityki pieniężnej w czwartym kwartale odpowiedzialne były banki w Niemczech i kilku mniejszych krajach strefy euro, podczas gdy banki w pozostałych trzech największych gospodarkach strefy euro odnotowały niezmienione standardy udzielania kredytów. Odsetek netto banków zgłaszających zaostrzenie złagodził się w porównaniu z poprzednim kwartałem (12% w III kwartale 2023 r.) i był niższy od oczekiwań banków (7%). Po raz pierwszy od I kwartału 2022 roku był także poniżej średniej historycznej (9%).
Zaostrzenie netto kryteriów kredytowania było podobne w przypadku kredytów dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) oraz kredytów dla dużych firm (procent netto odpowiednio 5% i 4%; zob. wykres 2). Był on silniejszy w przypadku kredytów długoterminowych (7%) niż krótkoterminowych (4%).
Postrzeganie ryzyka przez banki w dalszym ciągu miało wpływ na zaostrzenie polityki, natomiast wpływ kosztów funduszy i sytuacji bilansowej, konkurencji i tolerancji na ryzyko przez banki w czwartym kwartale 2023 był zasadniczo neutralny na poziomie strefy euro (zob. wykres 1 i tabela 1 ).
Słaba sytuacja gospodarcza i perspektywy gospodarcze, a także ryzyko kredytowe przedsiębiorstw związane z ich sytuacją finansową były głównymi przyczynami zaostrzenia się postrzegania ryzyka. Banki w większości największych gospodarek strefy euro odnotowały wpływ zaostrzenia polityki pieniężnej ze względu na większe ryzyko kredytowe. W związku z tym część banków jako dodatkowy czynnik zaostrzający (uwzględniany w „pozostałych czynnikach”) wymieniała podwyższony poziom stóp procentowych.
Zobacz także: Wakacje kredytowe na nowych zasadach! Zobacz, jakie będą obowiązywały kryteria
Z drugiej strony, chociaż banki zgłaszały w poprzednich kwartałach niższą tolerancję na ryzyko, co przyczyniło się do zaostrzenia standardów kredytowych, w czwartym kwartale banki nie dokonały dalszej korekty swojej tolerancji na ryzyko. Własna sytuacja finansowa banków w zakresie ich pozycji kapitałowej i płynnościowej, a także kosztów finansowania rynkowego nie przyczyniła się do dalszego zaostrzenia, a banki we Włoszech odnotowały nawet wpływ netto na złagodzenie ich dostępu do finansowania rynkowego. Zdaniem ankietowanych banków konkurencja miała neutralny wpływ netto na standardy kredytowe w IV kwartale 2023 roku.
