- W ciągu 4 lat amerykański dług państwa wzrósł o niemal połowę
- W zeszłym roku agencja Fitch obniżyła rating USA
- Jak zwiększał się dług publiczny Stanów Zjednoczonych?
Dług publiczny wzrasta w gwałtownym tempie
W ciągu ostatnich 15 lat wielkość długu Stanów Zjednoczonych wzrosła ponad trzykrotnie, wynika z danych Departamentu Skarbu. Suma pieniędzy, którą rząd federalny pożycza na pokrycie wydatków operacyjnych, wynosi obecnie prawie 34,47 bln USD (to stan z 4 marca 2024 roku).
Według danych Departamentu Skarbu USA, zadłużenie kraju trwale przekroczyło 34 bln USD już na początku stycznia. Kolejne “kamienie milowe” przekraczane były zaskakująco szybko. Wcześniej, granica 33 bln USD przebita została 15 września 2023 roku, a 32 bln USD 15 czerwca 2023 roku.
Dług publiczny wzrósł w Stanach Zjednoczonych o 1 bln USD w ciągu ostatnich 3 miesięcy i 2 bln USD w ciągu ostatnich 6 miesięcy. Z kolei w ciągu ostatnich 4 lat zwiększył się o blisko 50%, bo o 11 bln USD, a w XXI wieku już sześciokrotnie.
Wykres: Dług publiczny USA (dane kwartalne do lipca 2023 roku)
Źródło: tradingview.com, Departament Skarbu Stanów Zjednoczonych, FRED.
Powodem gwałtownego wzrostu publicznego zadłużenia są przede wszystkim głębokie strukturalne problemy, ostrzegają ekonomiści. Eksperci nie są jednak w pełni zgodni w ocenie skali zagrożenia, jakie niesie ze sobą dynamiczny wzrost długu federalnego.
Niektórzy uważają, że tempo tej zwyżki stanowi poważne niebezpieczeństwo dla kondycji finansów USA. Inni twierdzą, że to zupełnie normalna sytuacja. Przecież rząd federalny ma zdolność do skutecznego zaciągania pożyczek bez skutku w postaci wywołania kryzysu gospodarczego, argumentują.
Trzeba przyznać też, że w ostatnich kilkunastu miesiącach amerykańska gospodarka rozwijała się w szybkim tempie. W rezultacie, nominalny pokaźny wzrost zadłużenia ma mniejszą skalę w ujęciu względnym, ponieważ te pożyczone środki stanowią mniejszą część produkcji gospodarki.
“Ważne jest, aby utrzymywać wartość długu w odniesieniu do gospodarki” - zauważyła ekonomistka Rezerwy Federalnej, Claudia Sahm.
Claudia Sahm zasłynęła między innymi stworzeniem “Reguły Sahm”. To wskaźnik recesji dający sygnał recesji na podstawie obserwacji danych z rynku pracy w Stanach Zjednoczonych.
“Gospodarka wzrasta i jest silna. Musimy myśleć o niej w odniesieniu do naszych zasobów. To nie jest oznaka zbliżającego się kryzysu, ale to może być coś, z czym musimy sobie poradzić. Nie jesteśmy w momencie kryzysu zadłużenia" - zaznaczyła Sahm.
Zobacz także: Kryzys w USA. Chcą przekształcać biura w mieszkania!
Obniżony kredytowy rating USA
Uspokajające słowa ekonomistki Fed zderzyły się jednak z ostrą decyzją agencji Moody’s. Instytucji obniżyła w listopadzie rating rządu Stanów Zjednoczonych do oceny “negatywnej” ze wcześniejszej “stabilnej” ze względu na rosnące ryzyko związane z sytuacją fiskalną kraju. Oznacza to możliwość obniżki oceny w niedalekiej perspektywie.
"W kontekście wyższych stóp procentowych, bez skutecznych środków polityki fiskalnej mających na celu zmniejszenie wydatków rządowych lub zwiększenie przychodów Moody's spodziewa się, że deficyty fiskalne USA pozostaną bardzo duże, co znacznie osłabi zdolność obsługi zadłużenia" - czytamy w uzasadnieniu agencji Moody’s.
"Ciągła polaryzacja polityczna w Kongresie USA zwiększa ryzyko, że kolejne rządy nie będą w stanie osiągnąć konsensusu w sprawie planu fiskalnego, który spowolniłby spadek przystępności zadłużenia" - stwierdziła agencja ratingowa.
Niemniej, Moody’s utrzymała rating Stanów Zjednoczonych na najwyższym poziomie “AAA”. Agencja spodziewa się, że Stany Zjednoczone wciąż będą posiadały “wyjątkową siłę gospodarki".
Jednak wcześniej, w sierpniu 2023 roku inna agencja, Fitch, obniżyła długoterminowy rating niewypłacalności emitenta w walucie obcej USA z AAA do AA+, powołując się na "oczekiwane pogorszenie sytuacji fiskalnej w ciągu najbliższych trzech lat", a także “erozję zarządzania i rosnące obciążenie długiem”. Problemem mogą być również polityczne waśnie w Waszyngtonie.
"Powtarzające się polityczne impasy dotyczące limitu zadłużenia i uchwały podejmowane w ostatniej chwili zmniejszyły zaufanie do zarządzania fiskalnego" - stwierdziła wówczas agencja Fitch.
"Zdaniem Fitch, w ciągu ostatnich 20 lat następowało stałe pogarszanie się standardów zarządzania, w tym w kwestiach fiskalnych i zadłużenia, pomimo czerwcowego ponadpartyjnego porozumienia w sprawie zawieszenia limitu zadłużenia do stycznia 2025 roku" - stwierdziła agencja ratingowa.
Zobacz również: Gospodarka Polski - mamy nowe dane! Nadal słaba koniunktura w przemyśle
Dlaczego powiększający się dług publiczny jest zły?
Rosnący dług publiczny może być poważnym problemem dla finansów państwa. Gdy jego wartość rośnie, to wzrastają także odsetki, które kraj płaci za jego obsługę.
W przypadku Stanów Zjednoczonych, są to istotne sumy. Odsetki związane z długiem publicznym Stanów Zjednoczonych w 2020 roku wyniosły 1,5% PKB. Jak wynika z szacunków federalnego biura CBO w 2029 roku mogą one wynieść nawet 3,2% PKB.
Konieczność spłacania wysokich odsetek od zadłużenia może spowodować podniesienie podatków. W rezultacie, dług państwa może prowadzić do zwiększania obciążeń podatkowych obywateli.
Co więcej, państwo musi spłacać odsetki, a to może ograniczać rozmiar środków na inne potrzeby publiczne, np. na edukację czy służbę zdrowia. Duży rozmiar zadłużenia publicznego może wpłynąć na stabilność gospodarki, co może zwiększyć ryzyko kryzysów finansowych i obniżyć zaufanie ze strony inwestorów.
