Jak działa zlecenie PKC (po każdej cenie) i kiedy warto je stosować
Czym jest zlecenie PKC - po każdej cenie?
Większość domów maklerskich domyślnie ustawia nasze zlecenie jako z limitem ceny. I robi to nie bez powodu, ponieważ zleceniem tego typu ciężko jest zrobić sobie krzywdę.
Tak jak wspominałem w poprzednim odcinku, zlecenie z limitem wprawdzie nie daje nam gwarancji tego, że nasza oferta zostanie zrealizowana od razu, a także że dojdzie do jej realizacji w całości, a nawet że w ogóle uda się sfinalizować chociażby niewielką część zlecenia na tych warunkach. Daje nam za to pewną gwarancję, że nie kupimy lub sprzedamy akcji po cenie mniej korzystnej niż ustaliliśmy.
Co jednak w sytuacji, w której zależy nam na jak najszybszym zrealizowaniu zlecenia i gdy cena transakcji odgrywa drugorzędną rolę?
W takim wypadku mamy do dyspozycji zlecenie PKC, czyli Po Każdej Cenie.
Jak sama nazwa wskazuje jest to zlecenie bez limitu ceny, które jest realizowane natychmiastowo po najkorzystniejszych cenach z arkusza zleceń.
Zlecenie kupna akcji PKC będzie realizowane po najlepszych cenach sprzedaży z arkusza zleceń, czyli zaczynając od najniższych cen (im niższa cena zakupu, tym korzystniej).
Zlecenie sprzedaży akcji PKC będzie natomiast realizowane po najlepszych cenach kupna z arkusza zleceń, czyli rozpoczynając od najwyższych cen (im wyższa cena sprzedaży, tym korzystniej).
Samo określenie “po najkorzystniejszej możliwej cenie” jest jednak dość mylące, ponieważ nieumiejętne korzystanie ze zlecenia PKC może być źródłem kłopotów, szczególnie w przypadku mało płynnych spółek.
Zasady składania i realizacji zleceń PKC
Głównym celem zlecenia po każdej cenie jest jego jak najszybsza realizacja w oparciu o aktualne warunki rynkowe. Dlatego też, większość zleceń PKC zostaje zrealizowana w całości i jednocześnie natychmiast po ich złożeniu. W przypadku zleceń PKC nie mamy jednak kontroli nad kursem, po jakim nasze zlecenie zostanie zrealizowane, co jest głównym czynnikiem ryzyka w jego przypadku.
Zlecenie PKC ma priorytet realizacji nad zleceniem z limitem ceny. Czyli, jeśli w arkuszu zleceń będzie zlecenie oczekujące PKC i zlecenie limit, to w pierwszej kolejności wykonane zostanie PKC, a następnie to z limitem ceny, nawet jeśli to drugie zostało złożone wcześniej.
Czy zlecenie PKC musi zostać zrealizowane w całości i od razu?
Do 2013 r. na GPW funkcjonował system notowań Warset, który rozliczał zlecenia PKC na trochę innych zasadach niż obecnie. Wówczas PKC musiało zostać zrealizowane natychmiast i w całości. Jeżeli w orderbooku w momencie składania oferty PKC nie było zleceń, które pozwalały na jego pełną realizację, to było ono odrzucane.
W systemie UTP, który jest obecnie wykorzystywany przez GPW i większość europejskich parkietów, a także nowojorski Nasdaq, zlecenie PKC może zostać zrealizowane w części - jeśli po drugiej stronie arkusza zleceń nie ma wystarczającej płynności, to nasze zlecenie zostanie zapisane w orderbooku jako oferta oczekująca PKC.
Zostanie ona zrealizowana natychmiast, gdy po przeciwnej stronie arkusza zleceń pojawi się oferta. Ktoś mógłby słusznie zauważyć, że w takim wypadku po przeciwnej stronie arkusza można złożyć ofertę z limitem o dowolnej cenie, nawet całkowicie oderwanej od bieżącego kursu, a wówczas nasze zlecenie PKC zostałoby zrealizowane na tych nierynkowych i najczęściej niekorzystnych dla nas warunkach.
Aby nie doszło do takich sytuacji, wprowadzone są widełki notowań na poziomie 10% od kursu odniesienia, który jest kursem z ostatniej transakcji. Jeśli zlecenie pojawiające się po przeciwnej stronie jest o 5% wyższe lub niższe od kursu odniesienia, to nasza oferta oczekująca PKC nie zostanie zrealizowana, co pełni rolę mechanizmu zabezpieczającego przed manipulacjami cenowymi na mało płynnych spółkach.
Zlecenie Po Każdej Cenie w praktyce
- Chcę kupić 800 akcji PKC - moja oferta jest realizowana w całości po cenie 7,90 PLN (wartość zlecenia 6320 PLN)
- Chcę sprzedać 150 akcji PKC - moja oferta jest realizowana w całości jednak po różnych cenach. 80 akcji sprzedaję po cenie 8,00 PLN; pozostałe 70 akcji po 7,70;
- Chcę sprzedać 300 akcji PKC - moja oferta jest realizowana po różnych cenach, jednak nie w całości. 80 akcji sprzedaję po 8,00 PLN, 95 akcji po 7,70 PLN, jednak kolejne oferty sprzedaży za 6,65 PLN nie mogą być zrealizowane od razu, ze względu na przekroczenie widełek dynamicznych (wahania kursu, jakie mogą wywołać zlecenia w krótkim przedziale czasowym) 6,65%, z możliwością rozszerzenia do 9,75%. Oferta sprzedaży pozostałych 125 akcji zostaje wpisana do arkusza zleceń jako PKC, gdyż zrealizowana w całości od razu gwałtownie obniżyłaby kurs akcji spółki (o prawie 17%), do 6,65 PLN. Po zakończeniu równoważenia (do którego dochodzi przy przekroczeniu widełek) dojdzie do dalszej realizacji zlecenia PKC: 125 akcji zostanie sprzedanych po 6,65 PLN.
Jak widać, korzystanie ze zleceń PKC jest szczególnie ryzykowne w przypadku spółek z małą płynnością, jak np. zaprezentowany NextBike Polska. Z PKC nie powinniśmy też korzystać, gdy nie mamy wglądu w arkusz zleceń lub gdy złożyć zlecenie o wyższej wartości.
Jedynym sensownym wykorzystaniem PKC są sytuacje rynkowej euforii lub paniki, gdzie gwałtownie zwiększa się płynność i kurs ulega bardzo dynamicznym zmianom, a nam zależy na jak najszybszym zakupie lub sprzedaży akcji. Są to jednak podbramkowe sytuacje, których powinniśmy unikać.
