Opinia o tym, że kryptowaluty są narzędziem wykorzystywanym przez terrorystów i kryminalistów, którzy dzięki nim omijają bariery, jakie nakłada na nie tradycyjny system bankowy, jest powszechna. Co więcej, nawet osoby, które o kryptowalutach mają wyjątkowo nikłe pojęcie, nie mówiąc już o tym, że poza bitcoinem nie potrafią wskazać jakiejkolwiek innej, bardzo często kojarzą cyfrowe waluty bezpośrednio z podejrzaną, kryminalną aktywnością. Jak wynika jednak z niedawno opublikowanego, obszernego raportu na temat wykorzystania kryptowalut przez grupy terrostytyczne, to gotówka wciąż jest bezapelacyjnym faworytem terrorystów i kryminalistów. Co więcej, sama natura technologiczna kryptowalut sprawia, że nie są one idealne do finansowania aktywności tego typu.
Czy i jak terroryści wykorzystują kryptowaluty?
Opublikowany przez renomowaną amerykańską organizację RAND Corporation raport „Therrorist Use of Cryptocurrencies” to jak dotąd najbardziej obszerny dokument analizujący rzeczywistą skalę wykorzystanie kryptowalut przez organizacje terrorystyczne, a także opisujący techniczne oraz organizacyjne bariery i przyszłe zagrożenia z tym związane.
Wykorzystanie kryptowalut przez organizacje terrorystyczne można podzielić na trzy podstawowe obszary działalności: ich przyjmowanie (otrzymywanie), zarządzanie nimi oraz wydawanie, rozumiane jako finansowanie konkretnych zakupów lub wydatków. Wedle raportu RAND Corp., jedynie w tym pierwszym obszarze organizacje terrorystyczne mogą w efektywny sposób korzystać z kryptowalut. Przyjmowanie wpłat w walutach cyfrowych jest dogodne dla organizacji o charakterze terrorystycznym i kryminalnym, gdyż pozwala na gromadzenie funduszy od osób z całego świata z pominięciem systemu bankowego z zasadniczo natychmiastowym czasem realizacji wpłaty. Narzuca to jednak pewne ograniczenia, gdyż po otrzymaniu bardzo wysokich sum w kryptowalutach pojawia się problem ich spieniężenia lub znalezienia podmiotu, który przyjmie zapłatę bezpośrednio za ich pomocą. Raport dostrzega bardzo niewiele dowodów na wykorzystanie kryptowalut przez organizacje terrorystyczne, a także motywacje do tego, aby robić to w przyszłości. Co więcej, wg RAND Corp. również private-coiny, takie jak m.in. Monero (XMR) nie cieszą się popularnością wśród terrorystów. Pewną barierą może być kwestia akceptowalności płatności w kryptowalutach za usługi i produkty, które znajdują się w obrębie zainteresowania grup terrorystycznych - zapłata w bitcoinie (BTC) lub Monero (XMR) za broń, nieruchomości, usługi propagandowe w internecie, czy chociażby za żołd dla członków organizacji aktualnie jest w zasadzie niemożliwa, lub bardzo utrudniona, nawet zakładając wykorzystanie darknetu. Z tego też powodu terroryści zmuszeni byliby do wymiany kryptowalut na waluty fiducjarne przed dokonaniem zakupów, co nie tylko jest mniej wygodne od wykorzystania gotówki, ale także naraża organizacje tego typu na namierzenie przez różnorodne służby, skutkujące chociażby zamrożeniem środków.
Oprócz tego, sama pseudoanonimowa i publiczna natura sieci bitcoina jest przeszkodą operacyjną dla grup terrorystycznych. Publikowanie adresów publicznych do wpłat niesie ze sobą ryzyko kontrolowania przepływu funduszy przez służby, które na bieżąco monitorują aktywność organizacji terrorystycznych. Ponadto, zbiórka funduszy w kryptowalucie innej niż BTC znacząco zmniejszyłoby jej zasięg i skuteczność.
Ocena istotności cech kryptowalut w zakresie wykorzystania przez grupy terrorystyczne (gromadzenie funduszy, transfer narkotyków i broni, transfery kapitału, finansowanie ataków terrorystycznych, finansowanie bieżącej działalności), źródło: RAND Corp.
Gotówka najwygodniejsza dla terrorystów
Raport „Therrorist Use of Cryptocurrencies” nakreśla jednak jedno z dogodnych zastosowań kryptowalut przez terrorystów, polegające na finansowaniu działalności swoich członków znajdujących się w krajach zachodnich, np. przygotowujących się do przeprowadzenia ataku. Kryptowaluty pozwalają na stosunkowo anonimowe przesłanie środków, które następnie członkowie organizacji terrorystycznych mogą bez większych komplikacji wymienić na waluty fiducjarne w krajach zachodnich. Wciąż jednak sporym ograniczeniem jest wartość transferowanych funduszy - bardzo duże kwoty szybko zostaną namierzone jako podejrzana aktywność przez odpowiednie służby. Oprócz tego, wspomniane wcześniej anonimowe kryptowaluty byłyby potencjalnie idealnym narzędziem w rękach terrorystów, jednak wg raportu jest tak wyłącznie w teorii. W praktyce zaś ich akceptacja jako środka płatniczego oraz płynność są stanowczo zbyt niskie, aby wpisywać się w potrzeby organizacji terrorystycznych.
Wg raportu RAND Corp. kryptowaluty aktualnie bardziej pomagają różnym agencjom śledzącym aktywność terrorystów niż dają grupom terrorystycznym przewagę finansową i operacyjną. Namierzenie przepływu kapitału w kryptowalutach jest znacznie łatwiejsze i tańsze niż w gotówce. Dlatego też jeszcze długo kryptowaluty nie stana się ulubionym narzędziem terrorystów.
Co przyniesie przyszłość? Tego nie wiadomo, można jednak przewidywać, że wykorzystanie walut cyfrowych będzie się rozpowszechniać również wśród organizacji terrorystycznych wraz ze stopniowym wzrostem ich akceptacji jako środka płatniczego oraz płynności. Obecnie jednak stwierdzenie, że kryptowaluty są idealnym narzędziem w rękach terrorystów nie ma pokrycia w rzeczywistości.
Dowody?
O tym, że bitcoin jest idealnym narzędziem dla grup przestępczych i organizacji terrorystycznych wspominało wielu prominentnych przeciwników kryptowalut, do których można zaliczyć chociażby legendarnego inwestora Warrena Buffetta, czy ekonomistę i laureata Nagrody Nobla Paula Krugmana. Czy mamy jednak na to bezpośrednie dowody? Dość powszechnie wiadomo, że zorganizowana grupa hakerów z Korei Północnej, odpowiedzialna za ataki ransomware związane z lukami bezpieczeństwa WannaCry, czy NotPetya zbierała okup w bitcoinie, trudno jednak określić te działania jako mające charakter terrorystyczny. Ostatnim głośnym przypadkiem tego typu była zbiórka funduszy w BTC przeprowadzana przez palestyńską organizację Hamas, wyznającą poglądy o charakterze fundamentalnym i nacjonalistycznym, uznawaną przez Stany Zjednoczone za organizację o charakterze terrorystycznym. Wg startupu Whitestream, zajmującego się analityką sieci blockchain, Hamas zebrał ponad 2500 tys. dolarów w BTC, które znajdują się na portfelu na giełdzie Coinbase. Informacje te, ze względu na polityczny kontekst całej sprawy, należy jednak przyjmować z dużą dozą dystansu.
Czytaj także: 85% giełd kryptowalut jest całkowicie nieregulowana i stanowi poważne ryzyko dla klientów, wg raportu
Czym jest RAND Corporation?
RAND Corporation (Research and Development) to założona po II Wojnie Światowej, w 1948 r. amerykańska organizacja non-profit i think-tank początkowo tworzący analizy na potrzeby Wojska Stanów Zjednoczonych. Obecnie jego statutowym celem jest „promowanie naukowych, edukacyjnych i charytatywnych działań na rzecz dostatku i bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych”. Organizacja jest finansowana m.in. przez rząd USA i czołowe amerykańskie uniwersytety. Zakres działalności RAND obejmuje m.in. wspieranie amerykańskiego programu kosmicznego, badania nad rozwojem sztucznej inteligencji, analizy z zakresu polityki społecznej, a także systemu sprawiedliwości, do którego należy opisywana w artykule analiza „Terrorist Use of Cryptocurrencies”.
Czytaj także: Ransomware popularniejszy niż cryptojacking? Cyberprzestępstwa z kryptowalutami coraz częstsze
