W 2021 r. utrzymała się zbliżona struktura kosztów działalności operacyjnej, natomiast wraz ze wzrostem zarówno popytu na usługi budowlane, jak i kosztów wykonawstwa wzrosła wartość poszczególnych kosztów operacyjnych.
Dane finansowe raportowane w sprawozdaniach F01 potwierdziły nieznacznie wyższy wzrost przychodów ze sprzedaży niż kosztów operacyjnych przy znacznie większym wzroście popytu na roboty budowlane w 2021 r. niż w dwóch poprzednich latach, co potwierdza duży zakres robót przy niewielkiej możliwości poprawy opłacalności realizowanych kontraktów. Mniejsze podmioty wzrost cen materiałów budowlanych w 2021 r. oszacowały na wyższym poziomie niż większe jednostki (wzrost na poziomie 33% mikro, 31% małe, 29% średnie i 20% duże).
Znaczna część dużych firm, aby sprostać realizacji dostępnych zleceń i zapewnić płynność finansową, przeznaczała zgromadzone środki finansowe na zakup z wyprzedzeniem materiałów budowlanych do przyszłych prac, co przy dynamicznym wzroście ich cen pozwoliło na poniesienie niższych kosztów w stosunku do przychodów. Poważnym problemem rynku materiałów budowlanych są braki surowców do ich produkcji, niewydolność linii produkcyjnych producentów cementu i betonu oraz opóźnienia w ich dostawach przyczyniając się do znaczącego wzrostu cen materiałów.
Na wzrosty cenowe w całym sektorze wpływały także podwyżki cen prądu, gazu, paliw oraz ograniczone zasoby siły roboczej. Według danych Grupy Polskie Składy Budowlane ceny materiałów w okresie od stycznia do grudnia 2021 r. wzrosły średnio r/r o 12% we wszystkich badanych grupach towarowych, co wskazuje na przyśpieszenie dynamiki ich wzrostu. Wzrost cen materiałów budowlanych w styczniu 2022 r. w porównaniu ze styczniem 2021 r. był wyższy (28%). Przed rokiem tj. od stycznia do grudnia 2020 r. w porównaniu z analogicznym okresem 2019 r. wzrost cen materiałów był znacząco niższy (o 1,4%).
Szereg wyzwań niesie także transformacja energetyczna, ponieważ koszty energii bezpośrednio wpływają na koszty wyrobów i rentowność przedsiębiorstw. Ankietowane firmy budowlane wzrost kosztów energii elektrycznej oszacowały na poziomie 18% w 2021 r. oraz obawiały się wyższego jej wzrostu w 2022 r. (o 24%).
Niższy wzrost dotyczył kosztów z tytułu wynagrodzeń, które w 2021 r. wzrosły średnio o 9% i przewidywalnie ich wzrost w 2022 r. będzie zbliżony (8%). Do września 2021 r. rosły niemal wyłącznie płace minimalne i dopiero w IV kw. 2021 r. podniesiono płace większości pracowników, co przełożyło się na stawki pracowników wykwalifikowanych.
Niemal przez cały rok braki robotników odczuwało 70% firm budowlanych. Moce produkcyjne w przedsiębiorstwach na koniec 2021 r. były wykorzystane w 90% wobec 86% na koniec 2020 r. Wskazuje to na narastające niedobory pracowników na budowach. Na niekorzyść tej sytuacji działa odpływ pracowników z Ukrainy. Według szacunków PZFD od początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę polskie budowy opuściło około 20% - 30% ukraińskich pracowników.
W 2021 r. wyższy poziom kosztów, od wcześniej zakładanych, poniosła przeważająca część ankietowanych (90%) firm, w tym 77% dużych, 91% średnich, 93% małych i 85% mikro. Przekroczenie poziomu poszczególnych składników kosztów w odniesieniu do pierwotnie zakładanych na 2021 r. oszacowano następująco: o 29% wartości materiałów budowlanych, o 16% energii elektrycznej, o 16% usług obcych, o 11% wynagrodzeń, o 10% kosztów finansowych i o 11% pozostałych kosztów z działalności operacyjnej.
Według danych ankietowych, w 2021 r. w porównaniu z 2020 r., rentowność sprzedaży 36% firm budowlanych utrzymała się na zbliżonym poziomie, 25% jednostek poprawiła się, a 39% odnotowało jej spadek. Niewielki wzrost średnich marż w 2021 r. był udziałem większości branż budowlanych, co było pokłosiem wysokiego popytu, braku konkurencji, rozdrobnienia firm budowlanych oraz podnoszenia swoich cen usług z wyprzedzeniem, które tłumaczono zabezpieczaniem się przed dynamicznym wzrostem cen.
W grupie większych firm budownictwa kubaturowego (zatrudniających powyżej 49 osób) od czterech lat odnotowuje się systematyczną, niewielką poprawę wskaźników rentowności (średnio od stycznia do września 2021 r odnotowano 6,1% ROS, 4,4% ROE i 1,7% ROA wobec niższych wskaźników osiągniętych w takim samym okresie w 2018 r. tj. 4,1% ROS, 2,9% ROE i 1,3% ROA). Bardziej zyskowną działalnością niż większe firmy charakteryzują się mniejsze firmy budowlane (7,9% ROS, 5,9% ROE i 3,1% ROA w I półroczu 2021 r.), jednakże ich rentowność obniżyła się w okresie ostatnich dwóch lat (11,5% ROS, 8,6% ROE i 4,7% ROA w I półroczu 2019 r.).
***Materiał pochodzi z raportu NBP: “Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w IV kwartale 2021 r”, którego pełną zawartość możesz zobaczyć i pobrać klikając wponiższy przycisk:
