W konsekwencji silnego zacieśnienia warunków monetarnych w polskiej gospodarce, w IV kw. 2022 r. dynamika agregatu M3 obniżyła się do relatywnie niskiego poziomu, czemu towarzyszył bardzo wysoki przyrost depozytów terminowych[1]. Jednocześnie pogłębił się – notowany w III kw. po raz pierwszy od wielu lat – spadek kredytów dla gospodarstw domowych, a wzrost kredytów dla przedsiębiorstw istotnie spowolnił. Tempo wzrostu agregatu M3 w IV kw. 2022 r. ponownie się obniżyło (do 5,6% r/r wobec 6,1% w III kw. ub.r.; Wykres 2.23). Spadek dynamiki wynikał m.in. z odpływu środków z depozytów bieżących gospodarstw domowych i firm oraz wolniejszego przyrostu gotówki w obiegu (5,0% r/r w IV kw. wobec 8,2% r/r w III kw.)[2]
Zobacz także: Rynki finansowe i ceny aktywów: notowania instrumentów finansowych a inflacja w Polsce
Towarzyszył temu bardzo silny przyrost depozytów terminowych, wspierany przez wyraźny wzrost ich oprocentowania (Wykres 2.24). W efekcie nastąpiło przyspieszenie wzrostu depozytów gospodarstw domowych (do 2,7% r/r w IV kw. 2022 r. wobec 1,3% r/r w III kw.) i przedsiębiorstw (do 10,1% r/r w IV kw. 2022 r. wobec 8,5% r/r w III kw.)[3].
W IV kw. 2022 r. ponownie obniżył się stan kredytów dla gospodarstw domowych (dynamika wyniosła -3,6% r/r wobec -1,1% r/r w III kw.; Wykres 2.25). Zadłużaniu się nie sprzyjało ani stosunkowo wysokie oprocentowanie kredytów (Wykres 2.24) i zaostrzanie kryteriów ich przyznawania[4], ani obniżone nastroje konsumentów (por. rozdz. 2.2 Popyt i produkcja). Do zmniejszania się stanu kredytów mieszkaniowych (-3,2% r/r w IV kw. 2022 r. wobec -0,1% r/r w III kw.) przyczyniły się m.in. dalszy głęboki spadek popytu[5] oraz wcześniejsze spłaty i nadpłaty tej kategorii kredytów[6]. Pogłębił się również spadek zadłużenia z tytułu kredytów konsumpcyjnych (-1,7% r/r wobec -0,6% r/r w III kw.)[7].
W ostatnich miesiącach 2022 r. dynamika kredytów dla przedsiębiorstw szybko się obniżała i w IV kw. wyniosła średnio 12,2% r/r (wobec 16,1% w III kw.; Wykres 2.26). Zwiększenie zadłużenia wynikało przede wszystkim z nadal wysokiego zapotrzebowania na finansowanie zapasów i kapitału obrotowego w dużych przedsiębiorstwach, co przełożyło się na wciąż szybki – choć spowalniający – wzrost kredytów o charakterze bieżącym (19,2% r/r w IV kw. 2022 r. wobec 31,5% r/r w III kw.). Z kolei dynamika kredytów o charakterze inwestycyjnym ponownie nieco wzrosła (do 7,5% r/r w IV kw. 2022 r. wobec 6,0% r/r w III kw.)[8].
***Materiał pochodzi z raportu NBP: “Raport o inflacji – marzec 2023”, którego pełną zawartość możesz zobaczyć i pobrać klikając w poniższy przycisk:
-
W niniejszym rozdziale przytaczana w tekście dynamika agregatu monetarnego M3, depozytów i kredytów definiowana jest jako dynamika roczna w ujęciu transakcyjnym, średnio w danym kwartale. Dane dotyczą monetarnych instytucji finansowych. ↑
-
Od II kw. 2022 r. miesięczne zmiany transakcyjne gotówki w obiegu średnio pozostają ujemne. ↑
-
Z kolei w styczniu 2023 r. dynamika agregatu M3 wyniosła 6,6% r/r. Tempo przyrostu gotówki w obiegu obniżyło się do 2,9% r/r, natomiast dynamika depozytów gospodarstw domowych wzrosła do 3,7% r/r, a depozytów przedsiębiorstw do 15,3% r/r. ↑
-
W III i IV kw. banki zaostrzyły kryteria przyznawania kredytów konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych, m.in. w związku z pogorszeniem prognoz sytuacji gospodarczej. Jednocześnie w II połowie 2022 r., po wcześniejszym silnym zaostrzeniu, banki nie zmieniały istotnie kryteriów udzielania kredytów mieszkaniowych wobec wciąż obserwowanego spadku popytu, spowodowanego m.in. pogorszeniem sytuacji gospodarstw domowych. Por. Sytuacja na rynku kredytowym – wyniki ankiety do przewodniczących komitetów kredytowych, I kwartał 2023 r., NBP, luty 2023 r. ↑
-
Według danych Biura Informacji Kredytowej w IV kw. 2022 r. wartość wnioskowanych kredytów mieszkaniowych spadła średnio o 64,8% r/r (wobec spadku o średnio 69,5% r/r w III kw.). W styczniu 2023 r. wartość zapytań o kredyty mieszkaniowe była niższa o 56,1% r/r. ↑
-
Według danych Biura Informacji Kredytowej obserwowane przyspieszenie wcześniejszych spłat kredytów mieszkaniowych rozpoczęło się w IV kw. 2021 r. Łączna kwota wcześniejszych spłat oraz nadpłat kredytów mieszkaniowych wyniosła 52,4 mld zł w 2022 r. wobec 26,7 mld zł w 2021 r., a w latach 2019-2020 wynosiła średnio 19 mld zł. ↑
-
W styczniu 2023 r. dynamika kredytów dla gospodarstw domowych wyniosła -4,6% r/r. Spadek kredytów mieszkaniowych pogłębił się do -4,8% r/r, a dynamika kredytów konsumpcyjnych wyniosła -1,5% r/r. ↑
-
W styczniu 2023 r. dynamika kredytów dla przedsiębiorstw wyniosła 9,9% r/r. Dynamika kredytów o charakterze bieżącym obniżyła się do 12,9% r/r, a dynamika kredytów o charakterze inwestycyjnym wzrosła do 8,1% r/r. ↑
