W IV kw. 2022 r. dynamika aktywności gospodarczej na świecie w ujęciu rocznym nadal się obniżała. Przyczyniły się do tego skutki agresji zbrojnej Rosji na Ukrainę (w tym wysokie ceny surowców i wysoka niepewność), zacieśnianie polityki pieniężnej w największych gospodarkach oraz wzrost zachorowań na COVID-19 w Chinach.
Zobacz także: Najnowsze dane o inflacji w Polsce - dynamika cen spada, ale mało co naprawdę tanieje
Od publikacji poprzedniej edycji Raportu inflacja w gospodarce światowej obniżyła się, choć wciąż jest wysoka. Dynamika cen pozostaje pod silnym wpływem wysokich cen energii, wtórnych efektów wcześniejszych szoków podażowych, w tym na rynkach surowcowych, a także relatywnie szybkiej odbudowy aktywności po pandemii i rosnących kosztów pracy. W tych warunkach inflacja bazowa w większości krajów również pozostaje wysoka, a w części gospodarek rośnie.
Ceny surowców energetycznych – pomimo obniżenia się w ostatnim okresie – w lutym 2023 r. były nadal relatywnie wysokie. Ceny surowców rolnych po spadkach w IV kw. 2022 r. i styczniu 2023 r., w lutym br. ponownie wzrosły i wciąż kształtowały się na poziomach wyższych niż przed rokiem.
W warunkach nadal wysokiej inflacji wiele banków centralnych kontynuuje zacieśnianie polityki pieniężnej lub utrzymuje stopy procentowe na niezmienionych poziomach po wcześniejszych podwyżkach. Uczestnicy rynków finansowych oczekują, że w większości głównych gospodarek stopy procentowe w najbliższych miesiącach będą dalej podnoszone. Wycena instrumentów finansowych implikuje stopniowy spadek stóp procentowych w kolejnych latach, ale do poziomów wyższych niż przed pandemią.
W ostatnich miesiącach nastroje na światowych rynkach finansowych poprawiły się. Wobec wcześniejszych silnych podwyżek stóp procentowych rentowności obligacji skarbowych w większości gospodarek pozostały jednak wysokie. Lepsze nastroje na światowych rynkach finansowych oraz mniejsza awersja do ryzyka przyczyniły się do istotnego osłabienia dolara amerykańskiego względem wielu innych walut.
Roczna dynamika cen towarów i usług konsumpcyjnych w Polsce w ostatnich miesiącach 2022 r. – podobnie jak w wielu innych gospodarkach na świecie – obniżyła się, pozostając jednak w grudniu 2022 r. na wysokim poziomie 16,6%. Spadek inflacji w listopadzie i grudniu ub.r. wynikał głównie z niższych cen opału i paliw. W styczniu 2023 r. – według wstępnych danych GUS – inflacja wzrosła do 17,2% r/r, co wynikało przede wszystkim ze wzrostu przeciętnej wysokości rachunku za energię elektryczną, cieplną oraz gaz w następstwie zmian części taryf oraz przywrócenia bazowych stawek VAT na produkty energetyczne do poziomów sprzed wprowadzenia tzw. Tarczy Antyinflacyjnej. Relatywnie wysokie ceny surowców – pomimo spadku w II połowie 2022 r. i na początku 2023 r. – w dalszym ciągu znajdowały odzwierciedlenie we wzroście cen żywności i energii w ujęciu rocznym. Jednocześnie od dłuższego czasu zwiększały one koszty funkcjonowania przedsiębiorstw, co – pomimo słabnącej dynamiki popytu – skłaniało firmy do podnoszenia cen dóbr konsumpcyjnych i prowadziło do wzrostu inflacji bazowej.
Inflacja bazowa była także podwyższana przez opóźnione efekty przeszłych zaburzeń w globalnych łańcuchach dostaw. Ograniczająco na dynamikę CPI w całym 2022 r., a także w niewielkim stopniu w styczniu 2023 r., oddziaływała tzw. Tarcza Antyinflacyjna. Od II kw. 2022 r. oczekiwania inflacyjne konsumentów i przedsiębiorstw, mierzone statystyką bilansową, przesuwają się stopniowo w kierunku niższych wartości, głównie ze względu na spadek odsetka podmiotów spodziewających się dalszego wzrostu inflacji.
W Polsce w całym 2022 r. PKB wzrósł o 4,9% (wobec wzrostu o 6,8% w 2021 r.), przy czym od początku roku dynamika aktywności gospodarczej stopniowo się obniżała. W IV kw. 2022 r. wzrost PKB wyniósł 2,0% r/r (wobec 3,6% r/r w III kw. 2022 r.), a relatywnie wysokiej dynamice inwestycji towarzyszył spadek konsumpcji prywatnej, która obniżyła się w ujęciu rocznym o 1,5% r/r (wobec wzrostu o 0,9% r/r w III kw. ub.r.). Dodatni wkład do dynamiki PKB, podobnie jak w III kw., miały eksport netto oraz zmiana zapasów.
Deficyt sektora finansów publicznych w ujęciu ESA2010 w pierwszych trzech kwartałach 2022 r. wyniósł 0,9% PKB, wobec 0,3% PKB w tym samym okresie 2021 r. Według wstępnych szacunków Ministerstwa Finansów zadłużenie sektora finansów w tym ujęciu na koniec 2022 r. mogło wynieść poniżej 50% PKB (względem 53,8% na koniec 2021 r.).
Sytuacja na rynku pracy pozostaje dobra, o czym świadczy w szczególności nadal niska stopa bezrobocia oraz dalszy wzrost zatrudnienia i przeciętnych wynagrodzeń nominalnych. Jednocześnie osłabienie aktywności gospodarczej przekłada się na stopniowe ograniczanie dynamiki płac i w efekcie następuje spadek wynagrodzeń w ujęciu realnym.
W ostatnich miesiącach ceny instrumentów finansowych w Polsce kształtowały się pod wpływem m.in. malejących oczekiwań rynkowych na dalszy wzrost stóp procentowych NBP, przy jednoczesnym umacnianiu się oczekiwań na spadek inflacji i poprawie nastrojów na światowych rynkach finansowych. Czynniki te wpłynęły na obniżenie się rentowności polskich obligacji skarbowych oraz umocnienie złotego, czemu sprzyjały również silne fundamenty polskiej gospodarki.
W konsekwencji silnego zacieśnienia warunków monetarnych w polskiej gospodarce, w IV kw. 2022 r. dynamika agregatu M3 obniżyła się do relatywnie niskiego poziomu, czemu towarzyszył bardzo wysoki przyrost depozytów terminowych. Pogłębił się natomiast spadek kredytów dla gospodarstw domowych, a wzrost kredytów dla przedsiębiorstw istotnie spowolnił.
W IV kw. 2022 r. saldo rachunku bieżącego poprawiło się, choć pozostało ujemne. W kierunku poprawy salda oddziaływał zarówno lekki wzrost nadwyżki w handlu usługami, jak i niewielkie zmniejszenie deficytu w obrotach towarowych. Wskaźniki nierównowagi zewnętrznej świadczą o zrównoważeniu polskiej gospodarki.
***Materiał pochodzi z raportu NBP: “Raport o inflacji – marzec 2023”, którego pełną zawartość możesz zobaczyć i pobrać klikając w poniższy przycisk:
