Globalna wysoka inflacja powoduje pogarszanie się perspektyw gospodarczych i nastrojów konsumentów, bo majątek i pieniądze tracą na wartości. Instytucje finansowe korygują swoje podejście do ryzyka i zacieśniają swoją politykę monetarną. Dostęp do finansowania staje się coraz trudniejszy, a koszt obsługi zadłużenia rośnie.
Z czym mierzy się CFO w aktualnej rzeczywistości? Gdzie szukać oszczędności i jak współpracować z Zarządem? Co myślą o tym eksperci rynku?
Anna Kępka, Project Manager, brave conferences: Jakie są obecnie największe wyzwania CFO?
Wojciech Wieroński, Retail CFO (FMCG, Pharma, CE), Członek Rady CIMA:
Ostatnie trzy lata w sposób bezprecedensowy wpłynęły na wszystkie organizacje na całym świecie i postawiły przed nimi szereg wyzwań, których skala jest również bez precedensu.
Jeżeli chodzi o CFO, to widzę 5 takich głównych wyzwań, którym każdy z nas musi stawić czoła:
1. Skuteczna nawigacja biznesu w dzisiejszym świecie określanym z języka angielsko jako świat BANI (kruchy, niespokojny, nieliniowy, niezrozumiały) , gdzie zawodzą stworzone wcześniej modele planistyczne.
2. Budowa i utrzymanie zespołów finansowych, podczas gdy od kilku lat mamy wojnę o talenty na rynku pracy.
3. Zarządzanie płynności i rentownością przy galopującej inflacji.
4. Wprowadzenie zasad ESG do strategii organizacji, wymogi raportowe w tym obszarze.
Największym w mojej opinii wyzwaniem jest jednak radzenie sobie każdego dnia z presją jaka jest nakładana na każdego CFO w związku z rosnącymi wobec jej/jego roli oczekiwaniami.
Anna Kępka: Jak proces digitalizacji zmienia dział finansowy i kompetencje jego pracowników?
Jerzy Glinka, Poland F&A Department Head, ANGELINI PHARMA:
Digitalizacja zmienia różne działy przedsiębiorstwa, a dział Finansowy jest szczególnie podatny na digitalizację z racji powtarzalnych, dobrze zdefiniowanych procesów opartych na powtarzalnych dokumentach i schematach (faktury, rachunek zysków i strat, bilans, budżet, prognoza, etc).
W obszarze księgowości powszechne są obecnie systemy zaczytujące faktury z plików pdf czy xml (a w niedalekiej przyszłości z portalu KSeF,) co eliminuje formę papierową faktury. System taki zaczytuje z faktury elektronicznej kluczowe parametry takie jak dane kontrahenta, nr zamówienia, kwoty netto, VAT, datę wystawienia i płatności i jest w stanie automatycznie zaksięgować fakturę bez ingerencji pracownika księgowości. Wydajność takiego systemu jest olbrzymia, o wiele większa niż możliwości człowieka / księgowego, co w oczywisty sposób zmieni reguły gry w tym zawodzie. Rozpowszechnienie takich systemów spowoduje, że w niedalekiej przyszłości zawód księgowej/go znacząco się zmieni. Zmaleje znacząco popyt na księgowe księgujące ręcznie faktury, natomiast wzrośnie znaczenie księgowych posiadających odpowiednią wiedzę fachową, systemów ERP i kompetencje analityczne - w celu weryfikacji prawidłowości księgowań dokonanych automatycznie przez system.
Era digitalizacji, w jakiej się znajdujemy umożliwia gromadzenie ogromnych ilości danych, w tym finansowych, które można wykorzystać do analizy i wsparcia procesów podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie na niespotykaną dotychczas skalę. Wymaga to jednak nowych kompetencji od pracowników działu Finansów, w szczególności kontrolingu czy działu analiz sprzedaży. Przez całe dziesięciolecia Excel był głównym narzędziem pracy dla analityków i kontrolerów. Obecnie coraz bardziej powszechne w użyciu stają się systemy Business Intelligence (BI), w tym oferowany przez Microsoft system Power BI (ale również Qlick czy Tableau). Dzięki tym systemom analiza, łączenie dużych zbiorów danych z różnych źródeł oraz ich wizualizacja w sposób przyjazny dla użytkownika końcowego jest możliwa i relatywnie łatwa, a także relatywnie niedroga w przygotowaniu. Wymaga to jednak od pracowników działu finansów nabywania nowych umiejętności w użytkowaniu narzędzi BI, znajomości zasad działania baz danych, umiejętności tworzenia miar i raportów. Zatem aby być teraz i w przyszłości efektywnym analitykiem lub kontrolerem, nie wystarczy już teoretyczna wiedza finansowa wyniesiona ze studiów czy kursów oraz znajomość Excela. Niezbędne staje się nabywanie umiejętności na pograniczu finansów, informatyki (programowania) oraz digital design i stałe rozwijanie tych umiejętności, aby nadążać za ciągłymi ulepszeniami wprowadzanymi przez producentów oprogramowania BI.
Pisząc o digitalizacji w dziale finansów, oprócz olbrzymich korzyści, jakie przynosi, nie można nie wspomnieć o ważnych ryzykach, jakie są z nią również związane. W pierwszej kolejności należy wymienić kwestie bezpieczeństwa danych (cyberbezpieczeństwa), jak również kwestie dotyczące wpływu digitalizacji na relacje międzyludzkie w dziale finansów.
Podsumowując, digitalizacja w dziale finansowym niesie ze sobą zarówno szanse, jak i zagrożenia. Przedsiębiorstwa muszą zaadaptować cyfryzację, aby zachować konkurencyjność, ale muszą też być świadome zagrożeń z nią związanych. Przedsiębiorstwa powinny, ograniczając ryzyka, zbierać owoce digitalizacji - zwiększanie wydajności, lepsze podejmowanie decyzji i oszczędność kosztów.
Anna Kępka: Na co CFO powinien zwracać uwagę przy zarządzaniu kosztami i gdzie szukać oszczędności?
Małgorzata Sawko, Finance Director Poland, Ukraine & Baltics, FERRING PHARMACEUTICALS:
Ważnym elementem w zarządzaniu kosztami jest właściwe planowanie kosztów i dobrze zaplanowany proces budżetowania. Istotnym jest, aby w procesie tym włączone były nie tylko takie działy, jak dział finansów, HR czy Zarząd, ale także działy sprzedaży, dystrybucji, marketingu oraz inne. Oznacza to, iż w dzisiejszych czasach ważna jest rola CFO jako partnera biznesowego, znającego dobrze wyzwania biznesowe i potrafiącego ocenić właściwie zasadność oraz racjonalność proponowanych założeń do budżetu.
Przydatnym narzędziem do oceny obszarów, w których warto wprowadzić oszczędności oraz oceny tych, w które warto inwestować, jest sporządzenie rachunku zysków i strat w podziale na linie produkcyjne/grupy produktów/obszary terapeutyczne (w zależności od branży). Całościowe spojrzenie np. na daną grupę produktów pozwala lepiej zrozumieć, gdzie warto lokować środki, a w których obszarach ich redukcja może przynieść pożądane oszczędności. Kolejnym benefitem takiego spojrzenia jest również możliwość oceny zaangażowania, jakich działów i środków wymaga np. dana grupa produktów, a w przypadku, których jest to zbędne obciążenie wyniku np. danej grupy produktów.
Jeśli biznes posiłkuje się finansowaniem zewnętrznym, przy aktualnie wysokim koszcie obsługi długu, warto także przyjrzeć się ściągalności należności. W przypadku niektórych branż w aktualnej sytuacji bardziej efektywnym może okazać się posiadanie wąskiej liczby dystrybutorów/dużych klientów, którzy z reguły są terminowymi płatnikami, w porównaniu do portfolio rozdrobnionej liczby klientów.
Anna Kępka: Jakie są kluczowe elementy efektywnej współpracy działu Finansowego z CEO i biznesem?
Marcin Andziak, Head of Finance and Distribution, SERVIER:
Zaufanie stanowi podstawę współpracy CFO z CEO. Jednak nie buduje się go z dnia na dzień. Jest to proces długotrwały. Zabezpieczenie majątku firmy, dostarczanie danych oraz przygotowanie planów, to konkretne cele i zadania, które jednak w obecnych dynamicznych i niespokojnych czasach nie wystarczają by zbudować tandem CEO - CFO. Partnerstwo biznesowe i wsparcie w budowaniu strategii firmy, a także antycypowanie i sygnalizowanie ryzyka oraz wskazywanie szans i potencjału rozwojowego dla całego biznesu stanowią podstawę relacji pomiędzy CFO i CEO.
Kluczem do sukcesu jest poznanie organizacji, jej specyfiki, otoczenia oraz konkurencji. Bez dogłębnego zrozumienia mechanizmów funkcjonowania firmy nie można wspierać efektywnie CEO w zarządzaniu firmą. Kolejnym filarem w budowaniu skutecznej współpracy jest posiadanie wysoce zmotywowanego i zaangażowanego zespołu. Pracownicy działu finansowego powinni dostrzegać i rozumieć swoją indywidualną rolę w realizowaniu misji firmy. Znajomość biznesu, wysłuchanie perspektywy drugiej strony oraz dzielenie się własnymi spostrzeżeniami powinno być motorem codziennej współpracy. Będąc blisko biznesu Dział Finansowy powinien przede wszystkim odczarować tajniki finansów, wyjaśniać wszelkie zawiłości i meandry inżynierii finansowej i przełożyć je na język zrozumiały dla pracowników organizacji. To klucz do realizacji i przekraczania wyznaczonych celów, a więc do tworzenia sukcesu firmy.
