Czym jest bilans (rachunkowość) spółki? Co składa się na aktywa i pasywa przedsiębiorstwa? Bilans uproszczony - wzór i przykłady

Zabierając się za analizę sprawozdania finansowego spółki pierwsze, co w nim znajdziemy, to bilans. Mówi nam on o tym, co spółka posiada i skąd miała na to pieniądze. Ile majątku spółki wchodzi w skład kapitałów własnych, a ile z tego będzie musiała spłacić w bliższej lub dalszej przyszłości. Bez zrozumienia tego, co spółka pokazuje nam w zestawieniu aktywów i pasywów będzie nam ciężko przeprowadzić analizę jej sytuacji finansowej, dlatego zaczniemy właśnie od bilansu. 

 

Czym jest bilans spółki i z jakich elementów się składa?

Zaczynamy kolejny, trzeci odcinek naszej nowej serii edukacyjnej “Jak analizować spółki giełdowe”, której partnerami są Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie i Biuro Maklerskie Alior Banku. Nadszedł czas na to, by rozpocząć naszą przygodę ze sprawozdaniami finansowymi spółek, a jak zaczynać, to oczywiście od bilansu przedsiębiorstwa, od którego rozpoczyna się każdy raport finansowy.

Bilans jest podstawowym elementem sprawozdania finansowego, swego rodzaju szkieletem finansowym spółki, który mówi nam jaki majątek posiada konkretne przedsiębiorstwo i w jaki sposób jest on finansowany, jakie są jego źródła. To o czym musisz pamiętać, analizując bilans konkretnej spółki, to fakt że ma on charakter statyczny, a nie dynamiczny.

Co to znaczy?

Mniej więcej tyle, że jest on trochę jak zrzut ekranu - taki screenshot stanu majątku spółki w momencie jego sporządzenia. To oznacza, że jest on aktualny w momencie sporządzania, ale niekoniecznie wtedy, gdy mamy go przed oczami. Dlatego też w bilansie zawsze musi pojawić się informacja z datą jego sporządzenia. Większość spółek w swoich sprawozdaniach pokazuje bilans w zestawieniu z danymi bilansowymi z poprzedniego okresu sprawozdawczego, czyli np. bilans przedsiębiorstwa na koniec 2021 roku zestawiony z tym z końca 2020 roku. Dzięki temu statyczny obraz sytuacji majątku spółki robi się trochę bardziej dynamiczny, bo mamy jakiś punkt odniesienia. Oczywiście, analizując sytuację bilansową spółki powinniśmy zestawić dane co najmniej z kilku lat.

 

 

---

Otwórz rachunek maklerski w Biurze Maklerskim Alior Bank

✕

 

Zakładam rachunek brokerski

---

 

 

 

Zobacz także: Informacje jakimi dzieli się spółka giełdowa. Czym są raporty okresowe oraz raporty bieżące?

 

 

Aktywa warte tyle samo co pasywa. Jak wygląda bilans?

Każdy, kto kiedykolwiek miał przed oczami sprawozdanie finansowe wie, że bilans spółki ma bardzo charakterystyczną strukturę. Znajdziemy w nim podział na aktywa i pasywa spółki. Zgodnie z zasadą równowagi bilansowej, wartość aktywów zawsze musi być co do złotówki taka sama jak wartość pasywów. Czyli: suma bilansowa aktywów odpowiada sumie bilansowej pasywów. A dlaczego tak musi być i skąd bierze się ta równowaga?

Myślę, że jest to dość logiczne:

• aktywa to składniki majątku spółki, które mają wiarygodnie określoną wartość i które znajdują się pod kontrolą przedsiębiorstwa. W najbardziej podstawowym podziale wyróżnia się aktywa trwałe i obrotowe, ale do tego przejdę za chwilę
• pasywa to natomiast źródła finansowania aktywów, które mówią nam skąd spółka ma pieniądze na to, co wykazuje jako składniki swojego majątku. Pasywa dzielimy na kapitały własne, czyli to co rzeczywiście spółka posiada oraz zobowiązania i rezerwy na zobowiązania (krótkoterminowe i długoterminowe)

Tak więc w bilansie aktywa swoją wartością zawsze muszą równać się pasywom, ponieważ spółka ma w nim wykazać jakie są źródła finansowania składników majątku.

Zobacz także: Czym jest analiza finansowa? Z jakich narzędzi skorzystać? Czy każdy może analizować spółki?

 

Czego dowiemy się z bilansu spółki i co musi się w nim znaleźć?

W bilansie spółki konkretne elementy nie pojawiają się przypadkowo i w dowolnej kolejności. Co więcej, żeby poprawnie zinterpretować sytuację bilansową spółki trzeba rozumieć każdy z elementów pojawiający się zarówno po stronie aktywów, jak i pasywów.

Zacznijmy od tego, że kolejność składników aktywów w bilansie jest uszeregowana rosnąco pod względem płynności, czyli tego jak szybko można je zamienić na gotówkę. Dlatego na początku każdego bilansu po stronie aktywów pojawiają się aktywa trwałe, a dopiero po nich aktywa obrotowe, ponieważ te pierwsze są co do zasady mniej płynne.

Natomiast jeśli chodzi o pasywa, to tu też kolejność nie jest przypadkowa - są one uszeregowane wg kolejności ich spłaty (od najmniej do najbardziej pilnych). Dlatego też po stronie pasywów w bilansie zawsze na samym początku pojawiają się kapitały własne, czyli pasywa których spółka nie musi nikomu zwracać. Potem w bilansie po stronie pasywów pojawiają się rezerwy na zobowiązania, a następnie zobowiązania długoterminowe, a po nich zobowiązania krótkoterminowe, czyli te z terminem spłaty do 12 miesięcy liczonym od dnia sporządzenia bilansu (swoją drogą jest to kolejny dowód na to jak ważna jest data sporządzenia bilansu).

 

 

Czym są aktywa i jak się dzielą?

W tym odcinku skupię się na uproszczonym schemacie bilansu, po to żeby pokazać Ci co tak naprawdę się w nim znajduje, zarówno po stronie pasywów i aktywów.

Zaczynając od aktywów, tak jak wcześniej wspomniałem, dzielimy je na trwałe i obrotowe. Aktywa trwałe są najmniej płynne i określa się je jako składniki majątku spółki, które dostarczają jej korzyści przez okres co najmniej 1 roku. Muszą być też kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby działalności przedsiębiorstwa.

W bilansie aktywa trwałe dzieli się na pięć podkategorii:

• Wartości niematerialne i prawne
• Rzeczowe aktywa trwałe
• Należności długoterminowe
• Inwestycje długoterminowe
• Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Kolejną kategorią aktywów są aktywa obrotowe, czyli takie, które nie są trwale związane ze spółką i w trakcie prowadzonej działalności mogą przyjmować inną postać, a korzyści ekonomiczne z ich wykorzystania są realizowane w okresie krótszym niż rok.

Aktywa obrotowe dzieli się na cztery podkategorie:

• zapasy
• należności krótkoterminowe
• inwestycje krótkoterminowe
• krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

W części C bilansu po stronie aktywów mamy należne wpłaty na kapitał podstawowy i jest to pozycja, która pojawia się w bilansie tylko wtedy, gdy kwoty wpłacone na kapitał podstawowy spółki przez akcjonariuszy są niższe od jego zadeklarowanej wysokości i zostaną dopiero wniesione. Akurat tę pozycję bardzo rzadko znajdziemy w bilansach spółek notowanych na giełdzie.

W części D po stronie aktywów mamy natomiast Akcje własne, czyli pozycję która pojawia się tylko w sytuacji, gdy spółka dokonała skupu akcji własnych np. po to, by sprzedać je pracownikom po atrakcyjnej cenie w ramach programu motywacyjnego.

Zobacz także: Czym są aktywa bilansu i co mówią o spółce?

 

Czym są pasywa spółki i jaki jest ich podział?

Jeśli natomiast chodzi o pasywa, dzieli się on przede wszystkim na kapitał własny i obcy (zobowiązania i rezerwy na zobowiązania).

Do kapitału własnego zaliczamy:

• kapitał podstawowy
• kapitał zapasowy
• Kapitał z aktualizacji wyceny
• Pozostałe kapitały rezerwowe 
• zysk/strata z lat ubiegłych
• odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego

Kapitały obce w bilansie to:

• rezerwy na zobowiązania 
• zobowiązania długoterminowe
• zobowiązania krótkoterminowe
• rozliczenia międzyokresowe

 

Zobacz także: Czym są pasywa bilansu i co mówią o zadłużeniu spółki?

 

Tak naprawdę dopiero zaczynamy wgląd w bilans spółki, więc jeśli czujesz się przytłoczony tymi wszystkimi kategoriami podkategoriami, to wcale się temu nie dziwię, bo jest tego sporo, a tak naprawdę patrzymy dopiero na uproszczoną wersję bilansu, bez wchodzenia w szczegóły. Ale, tak jak wspomniałem w poprzednich odcinkach, to jest kurs dla początkujących, więc każdą z tych kategorii po stronie aktywów i pasywów omówię, wraz z przykładami, a później weźmiemy się za analizę kompletnego bilansu. Tak więc wszystko po kolei, ale cały czas do przodu :)