Szaleństwa tłumów, paniczne wyprzedaże, bańki na różnych aktywach – to wszystko schematy, które od lat występują na rynkach, i co ważne, proces ich powstawania jest przez cały czas bardzo zbliżony do sytuacji sprzed kilkudziesięciu, czy nawet kilkuset lat. Czasem jednak źródło powtarzalności może leżeć zupełnie gdzie indziej, niż w psychologii samego rynku – tak jest przypadku Dnia Trzech Wiedźm – terminu, który odnosi się szczególnie do rynku instrumentów pochodnych, a jego wpływ najbardziej odczuwają inwestorzy giełdowi.
Dosyć orientalne pojęcie Dnia Trzech Wiedźm ma swoje korzenie w twórczości Williama Shakespearea, w której często pojawiały się motywy paranormalne związane właśnie z czarownicami. Skąd więc połączenie elementów twórczości tego wybitnego angielskiego poety z rynkami finansowymi?
Trzy wiedźmy na giełdzie to każdy trzeci piątek ostatniego miesiąca kwartału, czyli moment w którym dochodzi do wygaśnięcia serii kontraktów terminowych oraz opcji na indeksy i akcje, notowane na największych parkietach giełdowych na świecie. Ten okres charakteryzuje się podwyższoną zmiennością oraz wieloma niespodziewanymi zwrotami akcji, gdyż inwestorzy posiadający duże pozycje w kontraktach oraz opcjach starają się, z wykorzystaniem rynku kasowego, doprowadzić cenę instrumentu bazowego do pożądanego poziomu, w celu korzystnego rozliczenia posiadanych instrumentów pochodnych. Część inwestorów będzie starała się obniżyć cenę, z kolei druga grupa zrobi wszystko żeby windować cenę w górę – stąd podwyższona zmienność oraz często niewytłumaczalne ruchy poszczególnych walorów. W tym momencie wrócimy do twórczości Williama Shakespearea – w dziele Hamlet pojawiły się pierwsze napomknięcia o godzinie czarownic, podczas której dochodziło do nadprzyrodzonych zjawisk, natomiast w Makbecie po raz pierwszy pojawiły się postacie Trzech Wiedźm. Najwidoczniej, ktoś postanowił wykorzystać paranormalne zjawiska oraz motywy związane z czarownicami opisywane przez Williama Shakespearea do sformułowania zmienności oraz niespodziewanych zdarzeń, które występują na giełdach w każdy trzeci piątek miesiąca kończącego kwartał, wraz z wygasaniem kontraktów terminowych oraz opcji. Pomysł zapożyczenia okazał się strzałem w dziesiątkę, a termin Dnia Trzech Wiedźm jest rozpoznawalny wśród inwestorów na całym świecie.
Zjawisko Dnia Trzech Wiedźm jest najbardziej dostrzegalne na giełdach, które znajdują się w światowej czołówce pod względem wielkości oraz na których rynek instrumentów pochodnych opartych o indeksy oraz akcje jest wysoko rozwinięty. Warszawska giełda, mimo ostatniej rozbudowy oferty instrumentów pochodnych, nie kwalifikuje się do powyższego opisu, w związku z czym Trzy Wiedźmy nie są aż tak odczuwalne, jak w przypadku parkietu giełdowego w Nowym Jorku czy Frankfurcie, jednak mniejszy i płytszy rynek może w konsekwencji powodować bardziej niespodziewane ruchy indeksu oraz poszczególnych akcji.
Sprawdźmy jednak statystycznie, czy od 2010 roku rzeczywiście w dniu Trzech Wiedźm zmienność notowań indeksu WIG20 była wyższa w związku z wygasaniem instrumentów pochodnych. W tym celu zebraliśmy dane z każdego dnia notowań na przestrzeni ostatnich pięciu lat i obliczyliśmy rozpiętość notowań indeksu WIG20 w każdym dniu, poprzez odjęcie ceny minimalnej od ceny maksymalnej każdej sesji. Następnie wybraliśmy dni Trzech Wiedźm i porównaliśmy rozpiętość notowań w tym dniu do średniej rozpiętości indeksu podczas ostatnich 30 sesji.
Wszystkie dane zostały przedstawione w powyższej tabeli, która pokazuję, że na przestrzeni ostatnich 5 lat, w 52,17% przypadków w Dniu Trzech Wiedźm dochodziło do większej zmienności i wyższej rozpiętości wahań notowań indeksu WIG20 w porównaniu do średniej z wcześniejszych 30 sesji.
Ponad 50% sprawdzalność reguły Trzech Wiedźm potwierdza, że inwestując na warszawskiej giełdzie warto mieć na uwadze trzeci piątek ostatniego miesiąca każdego kwartału, czyli moment w którym dochodzi do wygasania kontraktów terminowych oraz opcji na indeksy i akcje, gdyż statystycznie co drugi taki okres zmienność indeksu blue chipów była wyższa od średniej z ostatnich 30 dni.
