Pierwsza giełda papierów wartościowych w Warszawie powstała 12 maja 1817 r. Dziś obchodzimy jej dwusetny jubileusz. To dobry czas, aby pokrótce przypomnieć początki rynku kapitałowego w Polsce.
Trudne początki
Początki pierwszej giełdy papierów wartościowych w Warszawie nie obfitowały w spektakularne wydarzenia. Giełda ta, zwana Giełdą Kupiecką rozpoczęła swoją działalność 12 maja 1817 r. Mieściła się w Pałacu Saskim w Warszawie.
Pałac Saski - pierwsza siedziba Giełdy Kupieckiej od 1817 r. (źródło)
Zgodnie z pierwszą ustawą giełdową w Polsce, giełda nie miała osobowości prawnej, ani samodzielności finansowej. Sesje giełdowe trwały w godzinach 12-13. Na Giełdzie pracowało początkowo 6 maklerów. W 1822 r. (5 lat później) było ich już aż 12!
Czym handlowano?
Początkowo były to głównie weksle, listy zastawne i obligacje. Rozwój rynku akcyjnego nastąpił dopiero pod koniec XIX w. Szczegółowe regulacje prawne dotyczące akcji przyniosło dopiero Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. Kodeks handlowy. Co ciekawe rozporządzenie to regulowało działalność spółek aż do 2000 r., gdy zastąpił je Kodeks spółek handlowych. W 1938 r. na stołecznej giełdzie notowano 130 papierów wartościowych.
Dalsze losy rynku kapitałowego
Wybuch II wojny światowej wymusił zamknięcie giełdy. Jej reaktywacja nie była możliwa w systemie gospodarki centralnie planowanej. Model gospodarczy, który panował w słusznie minionych czasach PRL nie dopuszczał działania sił rynkowych, na których opiera się rynek kapitałowy.
Dopiero po zmianie ustroju możliwe stało się utworzenie nowoczesnej giełdy. W ubiegłym roku obchodziliśmy 25-lecie utworzenia Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, w takiej postaci, w jakiej znamy ją obecnie. 16 kwietnia 1991 r. odbyła się pierwsza sesja, na której notowano akcje 5 spółek.
Co się zmieniło?
Giełda z 1817 r. była giełdą zupełnie inną niż obecnie. Rzecz jasna w tamtych czasach nikt nie mógł nawet myśleć o papierach wartościowych w formie zdematerializowanej. Mało kto mógł też przewidzieć, że 200 lat później na warszawskim parkiecie będzie działało nie sześciu, nie dwunastu, a niemal 3 tys. maklerów. Zgodnie z listą Komisji Nadzoru Finansowego na dzień 20.01.2017 r. było dokładnie 2978 maklerów papierów wartościowych. To niemal 500-krotnie więcej niż 200 lat temu!
Współczesna Giełda to kilkaset notowanych spółek. Ponadto prężnie rozwija się Alternatywny System Obrotu NewConnect (rynek akcyjny) i Catalyst (rynek obligacji). W dobie zaawansowanych systemów informatycznych współczesna giełda nie ma już wiele wspólnego z tą sprzed dwustu lat. Niemniej jednak warto pamiętać o tym jak długą drogę przeszła polska giełda, aby stać się jednym z ważniejszych ośrodków obrotu papierami wartościowymi w naszej części kontynentu.
źródła:
E. Ostrowska, Rynek Kapitałowy, PWE, Warszawa, 2007, s. 15-17.
