W okresie trzech kwartałów 2021 roku, w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego, odnotowano wzrost liczby i powierzchni mieszkań oddanych do użytkowania. Spadła natomiast powierzchnia budynków niemieszkalnych przekazanych do eksploatacji.
Efekty rzeczowe budownictwa mieszkaniowego
W trzech kwartałach 2021 roku oddano do użytkowania 164,3 tys. mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej 15,4 mln m2 oraz liczbie izb równej 648,1 tys. W porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku odnotowano wzrosty: liczby mieszkań – o 8,0 tys. (5,1%), powierzchni użytkowej mieszkań – o 1,5 mln m2 (11,0%) oraz liczby izb – o 58,2 tys. (9,9%).
Przeciętna powierzchnia użytkowa nowo oddanego mieszkania wyniosła 93,8 m2 (w pierwszych trzech kwartałach 2020 roku – 88,8 m2 ). Średnia powierzchnia mieszkania w budynkach jednorodzinnych ukształtowała się na poziomie 133,5 m2 , natomiast w budynkach wielorodzinnych – 52,7 m2 . Mieszkania indywidualne miały przeciętnie 143,0 m2 powierzchni, mieszkania przeznaczone na sprzedaż lub wynajem – 63,0 m2 , natomiast mieszkania liczone łącznie w pozostałych formach budownictwa (tj. spółdzielczym, komunalnym, społecznym czynszowym oraz zakładowym) – 51,5 m2 .
Porównanie danych dla poszczególnych województw w ujęciu bezwzględnym wskazuje, że najwięcej nowych mieszkań wybudowano w mazowieckim (18,2% wartości krajowej), wielkopolskim (12,0%) i dolnośląskim (11,3%). Wskaźnik nasilenia budownictwa mieszkaniowego, wyrażony liczbą mieszkań oddanych do użytkowania w przeliczeniu na 1 tys. ludności, wyniósł dla Polski 4,3. Największe wartości odnotowano w województwach: dolnośląskim (6,4), pomorskim (5,9), wielkopolskim (5,7) i mazowieckim (5,5); najmniejsze w: opolskim (2,5), śląskim (2,7), świętokrzyskiem (2,8) oraz warmińsko-mazurskim (2,9).
W omawianym okresie deweloperzy wybudowali 59,2% wszystkich nowo oddanych mieszkań, a inwestorzy indywidualni – 38,7%. W porównaniu z poprzednim rokiem udział mieszkań przeznaczonych na sprzedaż lub wynajem spadł o 5,5 p. proc. Wzrósł natomiast odsetek mieszkań wybudowanych przez inwestorów indywidualnych (o 5,0 p. proc.).
Przewaga inwestorów indywidualnych zaznaczyła się w największym stopniu w strukturze budownictwa mieszkaniowego województw: świętokrzyskiego, podkarpackiego i śląskiego, dla których udziały tej formy budownictwa kształtowały się na poziomie odpowiednio: 63,1%, 62,3% i 54,8%. Z kolei w województwach: dolnośląskim, zachodniopomorskim i pomorskim odnotowano największe odsetki budownictwa przeznaczonego na sprzedaż lub wynajem – odpowiednio: 71,6%, 70,1% i 69,9%. Wodociąg z sieci posiadało 92,0%, a kanalizację z odprowadzeniem do sieci 78,5% mieszkań oddanych do użytkowania (pozostałe lokale mieszkalne były podłączone do lokalnej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej). W gaz z sieci wyposażonych było 40,0% mieszkań, natomiast w ciepłą wodę dostarczaną z elektrociepłowni, ciepłowni lub kotłowni osiedlowej – 34,7%. Do centralnej sieci grzewczej podłączonych było 35,1% mieszkań, a pozostałe posiadały indywidualne centralne ogrzewanie (z tego 41,5% wyposażonych było w kotły/piece na paliwo gazowe, 16,5% w kotły/piece na paliwo stałe, a 6,9% w pozostałe rodzaje ogrzewania).
W trzech kwartałach 2021 roku oddano do użytkowania 77,9 tys. nowych budynków mieszkalnych4 , tj. o 18,4% więcej w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. Łączna ich kubatura wyniosła 75,8 mln m3 – 11,5% więcej r/r. Budynki jednorodzinne stanowiły 97,4% wszystkich budynków przekazanych do eksploatacji. W budynkach wielorodzinnych (2,6%) wybudowano 49,2% wszystkich mieszkań ulokowanych w nowych budynkach mieszkalnych. W budownictwie mieszkaniowym dominowała tradycyjna udoskonalona technologia wznoszenia, którą zastosowano przy budowie 98,5% nowych budynków mieszkalnych oddanych do użytkowania. Biorąc pod uwagę liczbę kondygnacji, najwięcej wybudowano budynków dwukondygnacyjnych (65,6%) i jednokondygnacyjnych (29,4%), w których znalazło się odpowiednio 35,5% i 14,5% ogółu przekazanych do użytku mieszkań. Z kolei w budynkach o trzech i więcej kondygnacjach (5,0% nowych budynków) usytuowanych zostało 50,0% mieszkań.
Przeciętny czas trwania budowy nowego budynku mieszkalnego oddanego do użytkowania (liczony od daty jej rozpoczęcia do terminu oddania budynku do użytkowania) w trzech kwartałach 2021 roku zwiększył się o 2,6 miesiąca w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego i wyniósł 41,5 miesiąca. Budynki wielorodzinne przekazane do eksploatacji w analizowanym okresie wznoszono w czasie ponad 2-krotnie krótszym niż jednorodzinne. Mieszkania, których budowę rozpoczęto oraz mieszkania, na których budowę wydano pozwolenia lub dokonano zgłoszeń z projektem budowlanym W okresie trzech kwartałów 2021 roku rozpoczęto budowę 216,3 tys. mieszkań, tj. o 49,0 tys. mieszkań (29,3%) więcej niż rok wcześniej. Mieszkania realizowane w budownictwie indywidualnym stanowiły 39,1% ogółu, zaś mieszkania przeznaczone na sprzedaż lub wynajem – 59,1%. Pozostałe mieszkania zanotowano w spółdzielczej, komunalnej, społecznej czynszowej i zakładowej formie budownictwa. W omawianym okresie wydano pozwolenia na budowę lub dokonano zgłoszeń z projektem budowlanym budowy 255,4 tys. mieszkań, tj. o 63,0 tys. mieszkań (32,7%) więcej niż przed rokiem. W nowych budynkach mieszkalnych realizowane będzie 98,3% mieszkań, pozostałe powstaną w nowych budynkach niemieszkalnych, zbiorowego zamieszkania oraz w rozbudowywanych i przebudowywanych budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych. Dla prawie 62% nowych budynków mieszkalnych podstawą wydania pozwolenia na budowę był miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP). Średnia prognozowana powierzchnia mieszkania przyjęła wartość 94,1 m2 , co oznaczało spadek o 0,6 m2 w stosunku do poprzedniego roku. W nowych budynkach wielorodzinnych wyniosła ona 54,2 m2 , a w budynkach jednorodzinnych – 132,1 m2 .
Biorąc pod uwagę strukturę liczby mieszkań, na budowę których wydano pozwolenia lub dokonano zgłoszenia z projektem budowlanym według form budownictwa, największe udziały odnotowano dla budownictwa na sprzedaż lub wynajem (62,1%) oraz indywidualnego (36,8%). Pozostałe mieszkania będą realizowane w spółdzielczej, komunalnej, społecznej czynszowej i zakładowej formie budownictwa.
Efekty rzeczowe budownictwa budynków niemieszkalnych
W pierwszych trzech kwartałach 2021 roku przekazano do eksploatacji 16,6 tys. nowych budynków niemieszkalnych oraz rozbudowano 1,7 tys. (odpowiednio o 0,4% i 14,9% mniej niż w roku poprzednim). Łączna powierzchnia użytkowa nowych i rozbudowanych budynków niemieszkalnych wyniosła 10,5 mln m2 , o 12,7% mniej niż w analogicznym okresie 2020 roku. Pod względem powierzchni przekazanej do eksploatacji przeważały budynki przemysłowe i magazynowe (46,7%). Znaczące udziały miały także pozostałe budynki niemieszkalne (19,2%) oraz budynki handlowo-usługowe (12,8%). Wzrost oddanej do użytkowania powierzchni odnotowano dla budynków transportu i łączności (o 15,4%).
Największą powierzchnię użytkową budynków niemieszkalnych w omawianym okresie oddano do użytkowania w województwach: mazowieckim (2,0 mln m2 ), wielkopolskim (1,5 mln m2 ) i śląskim (1,0 mln m2 ), najmniejszą zaś w świętokrzyskim (209,1 tys. m2 ) i lubuskim (274,7 tys. m2 ). W stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego, największy przyrost powierzchni odnotowano w województwie lubuskim (o 48,5%), warmińsko-mazurskim (o 42,9%) i pomorskim (o 27,3%).
Budynki niemieszkalne stanowią niejednorodną kategorię obiektów budowlanych. W celu uzupełnienia ogólnego opisu, poniżej przedstawiono krótką charakterystykę wybranych grup i klas budynków wg Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych.
Budynki biurowe
W okresie trzech kwartałów 2021 roku oddano do użytkowania 352 nowe budynki biurowe, co oznaczało spadek o 6,9% względem analogicznego okresu roku 2020. Łączna powierzchnia użytkowa charakteryzowanych budynków wyniosła 830,8 tys. m2 (spadek o 14,5%), a największa jej część przypadła na województwo mazowieckie (51,5% wartości krajowej). Z kolei najmniejszy jej udział odnotowano w województwie podlaskim (0,4%), świętokrzyskiem (0,5%) i opolskim (0,7%).
Budynki handlowo-usługowe
W omawianym okresie oddano do eksploatacji 1 997 nowe budynki handlowo-usługowe, (wzrost o 6,8% r/r). Łączna powierzchnia użytkowa budynków tego typu wyniosła 1,3 mln m2 , co oznaczało spadek o 4,9% w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku. Województwami, na terenie których odnotowano największą nowo wybudowaną powierzchnię handlowo-usługową, były: mazowieckie (12,8% udziału w kraju), małopolskie (11,9%) i wielkopolskie (10,3%). Najmniejszą powierzchnię oddano do użytkowania w województwach: podlaskim (2,2%), lubuskim (2,3%) i opolskim (2,5%).
Budynki przemysłowe
Od stycznia do września 2021 roku oddano do użytkowania 706 nowych budynków przemysłowych (spadek o 7,6% w porównaniu z analogicznym okresem roku 2020). Ich łączna powierzchnia użytkowa wyniosła 1,7 mln m2 i była mniejsza o 29,7% niż rok wcześniej. Największy udział w powierzchni budynków przemysłowych posiadały województwa: wielkopolskie (18,5%), śląskie (18,2%); najmniejszy – województwa: świętokrzyskie (1,6%), lubuskie (2,3%) i podlaskie (2,4%).
Budynki magazynowe
W analizowanym okresie przekazano do użytkowania 1 675 nowych budynków magazynowych (o 3,1% mniej niż przed rokiem). Łączna powierzchnia użytkowa tego rodzaju budynków zmniejszyła się względem poprzedniego roku o 9,1% i wyniosła 3,2 mln m2 , osiągając największą wartość w województwach: wielkopolskim (17,6% udziału w kraju) i mazowieckim (16,1%). Najmniejszą powierzchnię odnotowano w: świętokrzyskim (1,0%) oraz podlaskim (1,4%) i opolskim (1,8%).
Budynki gospodarstw rolnych
W pierwszych trzech kwartałach 2021 roku wybudowano 4 725 nowych budynków gospodarstw rolnych – o 0,1% mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Łączna powierzchnia użytkowa tego typu budynków wyniosła 1,9 mln m2 (spadek o 12,6% r/r). Największym udziałem powierzchni w wartości ogólnopolskiej cechowały się województwa: mazowieckie (28,9%) i wielkopolskie (16,0%), najmniejszym: lubuskie (1,3%), zachodniopomorskie (1,5%) i podkarpackie (1,7%).
Pozwolenia na budowę nowych budynków niemieszkalnych
W pierwszym trzech kwartałach 2021 roku wydano pozwolenia na budowę 26,4 tys. nowych budynków niemieszkalnych o łącznej powierzchni użytkowej 14,7 mln m². W przypadku ponad połowy nowych budynków niemieszkalnych (54,5%) pozwolenie wydano na podstawie MPZP. W porównaniu z rokiem poprzednim odnotowano wzrosty liczby oraz powierzchni budynków (odpowiednio o 18,6% i 29,5%). Zwiększenie planowanej do wybudowania powierzchni użytkowej nowych budynków niemieszkalnych odnotowano w przypadku budynków przemysłowych i magazynowych (o 59,3%), budynków handlowo-usługowych (o 45,3%), budynków transportu i łączności (o 9,6%), pozostałych budynków niemieszkalnych (o 4,8%) oraz hoteli i budynków zakwaterowania turystycznego (o 4,4%). Spadki dotyczyły budynków biurowych (o 38,0%) oraz ogólnodostępnych obiektów kulturalnych, budynków o charakterze edukacyjnym, budynków szpitali i zakładów opieki medycznej oraz budynków kultury fizycznej (o 22,9%). W strukturze powierzchni użytkowej nowych budynków, na budowę których wydano pozwolenia, dominowały budynki przemysłowe i magazynowe (54,3%), pozostałe budynki niemieszkalne (18,3%) oraz budynki handlowo-usługowe (13,7%).
Według wydanych pozwoleń największą powierzchnię nowych budynków niemieszkalnych planuje się wybudować w województwach: wielkopolskim (2,0 mln m2 ), mazowieckim i łódzkim (po 1,7 mln m2 ), śląskim (1,6 mln m2 ) oraz dolnośląskim (1,3 mln m2 ). Łączna powierzchnia użytkowa dla wymienionych województw stanowiła 56,2% ogółu planowanej do wybudowania powierzchni. Najmniejszą powierzchnię użytkową nowych budynków niemieszkalnych zanotowano w: świętokrzyskim (256,3 tys. m2 ), opolskim (292,1 tys. m2 ) oraz lubuskim (373,3 tys. m2 ). Największe wzrosty planowanej do wybudowania powierzchni w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego zanotowano w województwie łódzkim (o 67,3%), dolnośląskiem (o 55,1%) oraz mazowieckim (o 41,6%).
W rozpatrywanym okresie wydano 40,3 tys. pozwoleń na budowę lub dokonano zgłoszeń z projektem budowlanym budowy nowych obiektów inżynierii lądowej i wodnej, z czego 52,0% stanowiły pozwolenia i zgłoszenia z projektem budowlanym wydane na podstawie MPZP. W stosunku do pierwszych trzech kwartałów 2020 roku odnotowano wzrost o 9,2% liczby pozwoleń i zgłoszeń.
