„W obecnym stanie prawnym akceptanci nie mogą wymagać od konsumentów zapłaty wyłącznie w formie elektronicznej, nie wolno im też pobierać dodatkowych prowizji czy opłat za przyjęcie gotówki" – dyrektor Departamentu Emisyjno-Skarbcowego NBP Barbara Jaroszek w wywiadzie dla miesięcznika „Bank"
Narodowy Bank Polski poinformował, że dziś w miesięczniku „Bank" został opublikowany wywiad z dyrektor Departamentu Emisyjno-Skarbcowego NBP Barbarą Jaroszek pt. Zmiany w obrocie gotówkowym muszą być realizowane na podstawie harmonogramów, wypracowanych i uzgodnionych z rynkiem.
Wybrane tezy z artykułu
1. Około 9 proc. uczestników badania, przeprowadzonego przez NBP w 2020 r., a więc już po wybuchu pandemii, wskazywało, że zetknęli się oni z odmową przyjęcia płatności gotówkowej. Na przestrzeni ostatniego roku sytuacja uległa dalszemu pogorszeniu, gdyż analizy NBP z sierpnia br. wykazują, że aż 18 proc. respondentów doświadczyło w czasie pandemii problemów związanych z akceptacją gotówki. Zmiany, które obowiązują od 5 listopada br. w ustawie o usługach płatniczych, uznać należy za duży sukces, także w kontekście społecznym. Efekt ten został osiągnięty dzięki współdziałaniu banku centralnego, Prezydenta RP, który wystąpił z inicjatywą legislacyjną, oraz parlamentu, który ze zrozumieniem odniósł się do narastającego problemu, jakim jest odmowa akceptacji płatności gotówkowych w obrocie detalicznym.
2. W obecnym stanie prawnym akceptanci nie mogą wymagać od konsumentów zapłaty wyłącznie w formie elektronicznej, nie wolno im też pobierać dodatkowych prowizji czy opłat za przyjęcie gotówki.
3. Chcąc oszacować niebezpieczeństwo, związane z przenoszeniem zakażeń za pośrednictwem środków płatniczych, NBP konsultował się z Krajowym Konsultantem ds. Epidemiologii, w celu potwierdzenia, że ryzyko transmisji poprzez banknoty jest minimalne, co do zasady porównywalne z tym, które towarzyszy korzystaniu z innych przedmiotów codziennego użytku. Do podobnych wniosków prowadzą analizy Europejskiego Banku Centralnego, z których wynika, iż ryzyko transmisji wirusa SARS-CoV-2 za pośrednictwem banknotów jest niskie.
4. [...] analizy prowadzone przez bank centralny nie wykazały prostego i oczywistego związku pomiędzy wielkością szarej strefy a stosowaniem gotówki.
5. W dniu 29 października tego roku projekt Narodowej Strategii Bezpieczeństwa Obrotu Gotówkowego został jednogłośnie przyjęty przez Radę do spraw Obrotu Gotówkowego. Jesteśmy w tej chwili w przededniu prezentacji tego projektu Zarządowi Narodowego Banku Polskiego. Dokument ten został stworzony na zasadzie dobrowolności przez wszystkich interesariuszy, poczynając od resortu sprawiedliwości, finansów czy spraw wewnętrznych i administracji, poprzez Narodowy Bank Polski czy UKNF, aż po firmy z sektora cash processingu i CIT, niezależnych operatorów bankomatów, banki komercyjne, spółdzielcze i Pocztę Polską.
Uczestnicy prac w zespołach zadaniowych wypracowali szereg rekomendacji działań w krótko-, średnio- i długoterminowej perspektywie. Dokument zakłada m.in. monitorowanie procesów, które odbywają się na rynku obrotu gotówkowego. W sytuacji, gdyby nie doszło do samoregulacji, NBP będzie proponował działania legislacyjne mające na celu zapewnienie dostępu do gotówki dla obywateli, jej powszechną akceptację i bezpieczeństwo. Oprócz tych regulacji możemy również spodziewać się rozwiązań optymalizujących obrót gotówkowy w Polsce, wypracowanych we współpracy z rynkiem i tutaj także NBP będzie miał do wykonania swoją pracę.
6. [...] proces optymalizacji obsługi gotówki, zarówno po stronie samoregulacji, jak i legislacji, powinien mieć charakter ciągły, ponieważ tylko wtedy będziemy mogli dostosować się do potrzeb rynku, klientów i dostrzegać zmieniającą się rzeczywistość.
7. [...] Narodowy Bank Polski, chcąc optymalizować obsługę gotówki rozważa wprowadzenie tzw. depozytu dwustronnego, ale nie byłby on możliwy do wprowadzenia, gdyby nie regulacje, wprowadzone poprzez zmianę w zarządzeniu Prezesa Narodowego Banku Polskiego w sprawie pobierania i odprowadzania gotówki. W tym akcie wprowadzono mechanizmy kontrolne, zarówno dotyczące testów urządzeń, jakości banknotów w obiegu, jak i sprawozdawczości przekazywanej przez banki w zakresie obrotu gotówkowego.
8. [...] jest jeszcze bardzo dużo rozwiązań bardziej tradycyjnych, które pozwalają zoptymalizować procesy gotówkowe. Takim przykładem może być maszyna do zamiany monet, którą NBP zdecydował się zainstalować w swych oddziałach okręgowych. [...] Obecnie mamy w Polsce 21 takich maszyn i szacujemy, iż tylko w tym roku klienci przyniosą do oddziałów okręgowych NBP za ich pośrednictwem około 200 mln monet. To jest dokładnie tyle, ile w tej chwili znajduje się w kasach banków i firmach CIT, czyli droga powrotu monet do banku centralnego została w sposób znaczący skrócona.
