Choć teoretycznie instytucje pożyczkowe i lombardy powinny działać na podstawie przepisów ustawy o kredycie konsumenckim, wiele z nich funkcjonuje poza obowiązującymi przepisami, odpowiednio modyfikując postanowienia umów z konsumentami. Aby zapobiec tej nieetycznej praktyce ustawodawca pracuje nad uszczelnieniem systemu prawnego. Jakie są główne założenia projektu ustawy o konsumenckiej pożyczce lombardowej?
Czym jest konsumencka pożyczka lombardowa?
Umowa o konsumencką pożyczkę lombardową polega na udostępnieniu przez przedsiębiorcę na rzecz konsumenta środków pieniężnych. Konsument natomiast zobowiązuje się do terminowej spłaty pożyczki oraz ustanowienia zabezpieczenia lombardowego. Takie zabezpieczenie może przybrać różne formy, ale zawsze zmierza do ograniczenia prawa konsumenta do dysponowania przedmiotem zabezpieczenia, np. poprzez:
- przeniesienie przez konsumenta prawa własności przedmiotu zabezpieczenia na przedsiębiorcę lub zobowiązanie się do takiego przeniesienia w przypadku nieterminowej spłaty;
- upoważnienie przedsiębiorcy przez konsumenta do sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego w przypadku braku spłaty pożyczki w terminie;
- ustanowienie zastawu na rzecz przedsiębiorcy zawierającego umowę.
Strony mogą również uregulować ograniczenie prawa do władania rzeczą przez konsumenta w inny sposób. Warto pamiętać, że taka działalność będzie mogła być zawarta nie tylko w siedzibie przedsiębiorcy, ale też na odległość.
Jakie wymogi będzie musiał spełnić lombard, aby móc prowadzić działalność?
Przed wejściem w życie ustawy o pożyczce lombardowej działalność na zasadach lombardu mógł prowadzić praktycznie każdy podmiot. Wystarczyła odrobina kreatywności przy formułowaniu treści umowy. Wraz z wejściem w życie nowych regulacji mają pojawić się wyraźnie określone kryteria, których spełnienie jest niezbędne.
Przede wszystkim działalność lombardową będą mogły podjąć wyłącznie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (o minimalnym kapitale zakładowym w wysokości 50 tysięcy złotych) oraz spółki akcyjne. Co więcej firma spółki może zawierać słowo „lombard”, aby konsument nie miał wątpliwości z jakim rodzajem działalności gospodarczej ma do czynienia.
Osoby zasiadające w organach spółki prowadzącej działalność lombardową (zarządzie, radzie nadzorczej lub komisji rewizyjnej), a także likwidatorzy lub prokurenci nie mogą być prawomocnie skazane za przestępstwa:
- przeciwko wiarygodności dokumentów;
- przeciwko mieniu;
- przeciwko obrotowi gospodarczemu;
- przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi;
- skarbowe.
Przed rozpoczęciem działalności lombardowej niezbędne jest uzyskanie wpisu do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność lombardową, który w systemie teleinformatycznym prowadzi Komisja Nadzoru Finansowego. Wpis do rejestru zawiera informacje o:
- firmie i adresie siedziby przedsiębiorcy;
- numerze identyfikacji podatkowej NIP;
- numerze rejestrowym;
- liście adresów lokali w których będzie wykonywana działalność lombardowa;
- numerze w Krajowym Rejestrze Sądowym;
- wzmiance o wykreśleniu przedsiębiorcy z rejestru.
Ograniczenia zostały nałożone także na komunikaty reklamowe działalności lombardowej. Po wejściu w życie nowej ustawy marketing lombardu może być prowadzony wyłącznie pod warunkiem umieszczenia w reklamie komunikatu wyraźnie wskazującego na prowadzenie działalności lombardowej.
Jakie są najważniejsze zmiany w działalności lombardowej?
Oczywiście nałożenie szeregu wymagań warunkujących możliwość podjęcia działalności lombardowej to nie jedyne zmiany. Ustawodawca wprowadzić m.in. prawo do odstąpienia od umowy pożyczki lombardowej zawartej na odległość. Prawo to można wykonać w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy bez podawania przyczyny i bez ponoszenia żadnych kosztów, poza nielicznymi wyjątkami wskazanymi w ustawie.
Kolejną zmianą jest określenie warunków, na jakich może zostać dokonana sprzedaż przedmiotu lombardowego. Przedsiębiorca nie może dokonać tego w dowolnym momencie i po dowolnej cenie, ale musi dochować wymagań wskazanych w ustawie dotyczących terminu oraz miejsca sprzedaży. Sprzedaż, poza przedmiotami których wartość nie przekracza 500 zł, musi być przeprowadzona z wykorzystaniem platformy do aukcji elektronicznych. Przepisy ustawy określają też progi kolejnych wywołań oraz warunki sprzedaży rzeczy w sytuacji, kiedy nie znalazła ona nabywcy na aukcji.
Jakie kary grożą przedsiębiorcom, którzy naruszą nowe przepisy?
Ustawa o konsumenckiej pożyczce lombardowej zawiera surowe sankcje karne, które grożą za naruszenie ustawowych wymagań.
Przede wszystkim sam fakt zawarcia umowy o pożyczkę lombardową przez firmę, która nie znajduje się w rejestrze prowadzonym przez KNF, jest zagrożone karą grzywny nawet do 500 tysięcy złotych. Sprzedaż zastawionego przedmiotu z naruszeniem warunków ustawowych, podobnie jak odmowa zwrotu nadwyżki na rzecz konsumenta, jeżeli taką nadwyżkę uzyskano po licytacji, podlega karze grzywny do 100 tysięcy złotych. Prowadzenie reklamy bez wskazania, że działalność stanowi lombard to sankcja do 50 tysięcy złotych.
Wysokie kary mają za zadanie zagwarantować kontrolę ustawodawcy nad „szarą strefą”, w której do tej pory funkcjonowały lombardy.
W jaki jeszcze sposób ustawodawca walczy z nieetycznymi praktykami instytucji finansowych?
Warto zwrócić uwagę, że regulacja działalności lombardowej to nie jedyna zmiana w polskim systemie prawnym, która zmierza do ukrócenia sprzecznych z prawem praktyk spółek działających na rynku finansowym. Istotną rolę w regulacji odgrywa też ustawa antylichwiarska, która nadaje rygorystyczne ramy pożyczkom „chwilówkom”, zakupom na raty oraz pożyczkom od osób fizycznych. Nie zajmowała się ona jednak kwestią działalności lombardowej, którą to lukę ma zapełnić omawiana ustawa.
Przedsiębiorcy, którzy rozważają rozpoczęcie prowadzenia działalności w branży finansowej, powinni śledzić na bieżąco zmiany zachodzące w ustawach sektorowych. Może się okazać, że założenie takiej spółki będzie bardziej skomplikowane, niż wydaje się obecnie.
Marcin Staniszewski Kancelaria Prawna RPMS Staniszewski & Wspólnicy
