W czwartek 27 kwietnia miała miejsce ceremonia z okazji umieszczenia paliwa jądrowego w pierwszym reaktorze elektrowni atomowej Akkuyu. W tym odbywającym się na terenie obiektu wydarzeniu udział wzięli turecki minister energii i zasobów naturalnych Fatih Dönmez oraz dyrektor Rosatomu Aleksiej Lichaczow. Prezydent Turcji Recep Tayyip Erdoğan nie uczestniczył w nim osobiście, co uzasadnił złym samopoczuciem i podobnie jak prezydent FR Władimir Putin dołączył do ceremonii w formie wideokonferencji.
Akkuyu jest pierwszą elektrownią jądrową w Turcji. Docelowo ma mieć cztery reaktory, których oddanie do użytku ma nastąpić do 2026 r. Przygotowania do budowy obiektu rozpoczęły się w 2010 r., kiedy rządy Turcji i Rosji podpisały porozumienie, na mocy którego Rosatom utworzył spółkę celową Akkuyu Nükleer. Pierwsze prace budowlane ruszyły w 2018 r. Powołana spółka realizuje inwestycję w ramach modelu Build-Own-Operate – odpowiada za jej projekt, budowę, utrzymanie, działanie przez 60 lat (w tym dostawy paliwa i jego utylizację) oraz późniejsze wygaszenie. Akkuyu Nükleer w całości należy do podmiotów zależnych od rosyjskiego państwowego koncernu Rosatom, który zapewnia finansowanie projektu w wysokości ok. 20 miliardów dolarów. Docelowo elektrownia będzie wytwarzać do 35 tys. GWh energii elektrycznej rocznie, co odpowiada ok. 10% tureckiego zapotrzebowania – w 2021 r. całkowite zużycie w kraju wyniosło 319 tys. GWh. Zgodnie z turecko-rosyjskim porozumieniem 70% energii z pierwszego i drugiego reaktora oraz 30% z trzeciego i czwartego będzie sprzedawane Ankarze po stałej cenie 12,5 centa za 1 kWh.
Komentarz
- Decyzja o budowie pierwszej w Turcji elektrowni atomowej wynikała z rosnącego zapotrzebowania na prąd, spowodowanego dynamicznym rozwojem gospodarczym państwa. Ankarze zależało również na zwiększeniu swojego bezpieczeństwa energetycznego poprzez dywersyfikację źródeł energii i transfer technologii. Obecnie większość energii elektrycznej w Turcji pozyskuje się z elektrowni węglowych, gazowych i wodnych. Kraj jest uzależniony od importu surowców energetycznych – gazu, ropy i węgla. Uruchomienie elektrowni atomowej może zmniejszyć udział gazu w produkcji energii elektrycznej, co pozwoli na zwiększenie jego reeksportu – zgodnie z planem uczynienia z Turcji hubu gazowego (zob.: Turecki sen o hubie. Polityka gazowa Ankary w czasie wojny).
- Choć obiekt znajduje się na terytorium Turcji, to przez swoją strukturę właścicielską jest kontrolowany przez Rosatom. Umowa przewiduje możliwość sprzedaży przez rosyjski koncern do 49% udziałów w projekcie, jednak obecnie nie toczą się w tej sprawie żadne rozmowy. Trwa rekrutacja i szkolenie miejscowej obsługi technicznej elektrowni, natomiast w zarządzie spółki nie zasiada żaden obywatel Turcji. Tamtejsze firmy są jedynie podwykonawcami na placu budowy. W praktyce oznacza to, że strona turecka ma bardzo ograniczony wpływ na pracę Akkuyu. Testem kontroli Ankary nad inwestycją było nagłe zerwanie przez stronę rosyjską w lipcu ub.r. kontraktu z głównym tureckim podwykonawcą – spółką budowlaną IC İçtaş. Zastąpiono ją rosyjską TSM Enerji, co spowodowało znaczne opóźnienia w pracach. Dopiero wskutek negocjacji bilateralnych i bezpośredniego spotkania przywódców obu państw IC İçtaş zostało przywrócone do budowy trzech z czterech reaktorów...
