W I kw. 2021 r. średnie wartości wskaźników płynności sektora przedsiębiorstw znalazły się na bardzo wysokich poziomach. Na wzrost (r/r) wskaźnika płynności gotówkowej złożył się ponad 19,4% r/r (1,4% kw/kw) wzrost akumulacji inwestycji krótkoterminowych (wzrost wartości środków pieniężnych wyniósł 22,1% r/r wobec 20,1% r/r we wcześniejszym kwartale) przy rosnącym tempie wzrostu zobowiązań krótkoterminowych, sięgającym 8,1% r/r (2,7% r/r w poprzednim kwartale).
W relacji kwartalnej odnotowano natomiast lekki spadek płynności gotówkowej,
co wydaje się konsekwencją kilku czynników: zdynamizowania działalności gospodarczej przedsiębiorstw, przyspieszenia aktywności inwestycyjnej oraz niższych transferów w ramach Tarczy Finansowej 2.0 (porównując z Tarczą Finansową 1.0). Obniżyło się tempo przyrostu depozytów sektora przedsiębiorstw (wg. danych NBP ze sprawozdawczości banków), ale wciąż jest bardzo wysokie. Na ich wzrost dominujący wpływ ma silny wzrost depozytów bieżących (na koniec maja br. wzrosły o 22% r/r), któremu towarzyszył wyraźny spadek wielkości depozytów terminowych (na koniec maja zmniejszyły się o 26,5% r/r). W efekcie depozyty bieżące stanowią obecnie ok. 85% sumy środków zdeponowanych na rachunkach bankowych. W większości analizowanych przekrojów w I kw. br. płynność gotówkowa pozostała wysoka i wzrosła w ujęciu rocznym. Z wyjątkiem firm dużych, zatrudniających pow. 2000 osób, w pozostałych klasach wielkości widoczne były niewielkie spadki w ujęciu kwartalnym.
W I kw. 2020 r. ok. 61% badanych przedsiębiorstw utrzymało wskaźnik płynności gotówkowej powyżej 0,2, tzw. bezpiecznego poziomu.
Nieznacznie wzrósł odsetek firm o bardzo niskiej (tj. poniżej 0,1) płynności. Współczynnik koncentracji środków pieniężnych, mimo wzrostu w ujęciu kwartalnym, pozostał na niskim poziomie (biorąc pod uwagę historyczne kształtowanie się tego parametru), obniżając się w relacji rocznej. Na zmiany te wpłynął spadek wysokiego tempa akumulacji środków w klasie przedsiębiorstw o najniższej płynności i niewielki wzrost w klasie przedsiębiorstw najbardziej płynnych. W układzie według wielkości obrotów, największy wkład do wzrostu akumulacji środków pieniężnych miały firmy o największych obrotach, natomiast wyraźnie niższy, ale rosnący, firmy z dwóch pierwszych kwartyli rozkładu wielkości obrotów.
Bardzo wysoka płynność utrzymała się w sektorze przedsiębiorstw ze sprzedażą
zorientowaną na rynek krajowy (przy lekkim obniżeniu kw/kw). W klasie eksporterów wskaźniki płynności pozostały niższe niż w firmach bez eksportu, ale poprawiły się ‐ zarówno w relacji kwartalnej, jak i rocznej (wyraźny wzrost obserwuje się w klasie firm z udziałem eksportu w przychodach poniżej 50%). Niską (na tle badanej populacji) i obniżającą się płynność miały firmy produkujące dobra trwałego użytku, a rosnącą (i wysoką na tle swojej długookresowej średniej) odnotowano w przedsiębiorstwach dostarczających dobra dla biznesu, konsumentów oraz dobra nierynkowe.
W przekroju branżowym w większości z działów PKD
odnotowano wzrost (r/r) płynności gotówkowej. Wzrost widać w sekcjach: Dostawa wody i odprowadzanie ścieków, Usługi oraz Budownictwo. Wśród firm budowlanych silny wzrost płynności – do jednego z wyższych poziomów dla tego działu – odnotowano w robotach związanych z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej. Z kolei w dziale zajmującym się wznoszeniem budynków widać mocny spadek płynności z historycznie wysokiego poziomu (wysokie marże na sprzedaży nieruchomości mogą nie rekompensować rosnących kosztów m.in. gruntów kupowanych pod nowe inwestycje czy materiałów budowlanych takich jak m.in.: stal, zbrojenia, miedź, asfalt, cement czy piasek). Stabilna, dobra sytuacja utrzymała się w Przetwórstwie przemysłowym i Handlu. Natomiast największe spadki wskaźnika płynności odnotowano w: Górnictwie i wydobywaniu, Hotelach i restauracjach oraz w Usługach administrowania. W działach o najniższych poziomach płynności największe spadki (r/r) odnotowano w: Górnictwie rud metali, Wydobywaniu węgla kamiennego i brunatnego oraz Produkcji filmów, nagrań wideo, nagrań dźwiękowych muzycznych.
W świetle wyników SM NBP także w II kw. br. sytuacja płynnościowa SPN była bardzo dobra
Deklarowana płynność sektora przedsiębiorstw utrzymała się bowiem na bardzo wysokim poziomie (przyrost odsetka widoczny był względem analogicznego okresu ubiegłego roku). O braku problemów z płynnością poinformowało ok 82% badanych firm. Nie zaobserwowano także przyrostu odsetka firm, w których problemy z płynnością pojawiają się często. W II kw. br. w większości analizowanych przekrojów odsetki płynnych firm wzrosły w relacji rocznej. Tylko w niektórych klasach odnotowano niewielkie jego spadki (kw/kw) – przeważnie o charakterze korekcyjnym, bo z bardzo wysokich poziomów (biorąc pod uwagę długookresową średnią dla klasy). W grupie firm o satysfakcjonującym poziomie rentowności (zarówno dla działalności krajowej, jak i zagranicznej) ponad 90% z nich nie ma problemów z płynnością. Wśród podmiotów ponoszących straty na sprzedaży odsetek firm płynnych jest wyraźnie niższy (ok 45‐‐58%w zależności od klasy), przy czym częstsze problemy płynnościowe obserwuje się firmach odnotowujących straty na sprzedaży eksportowej.
Nieznacznie spadł (kw/kw) odsetek płynnych firm transportowych,
dostarczających wodę i odprowadzających ścieki. Największy ubytek ‐ i tradycyjnie najniższy udział – firm niezgłaszających problemów z płynnością widać w Budownictwie (niemniej jest to wciąż poziom powyżej długookresowej średniej). Dane ankietowe potwierdzają stabilną, dobrą sytuację w Przetwórstwie przemysłowym, Handlu. Powoli poprawia się sytuacja płynnościowa w branżach najbardziej wrażliwych na skutki pandemii m.in. w sekcji Hotele i restauracje, Gastronomia. Poprawę (r/r) i stabilizację (kw/kw) sytuacji płynnościowej zadeklarowały firmy z branży turystycznej. Według danych branżowych jednak dopiero od maja br. liczba rezerwacji wyraźnie wzrosła (w drugiej połowie maja dynamika liczby rezerwacji sięgnęła niema 700% i nieco ponad 600% w pierwszej połowie czerwca w relacji do okresu bazowego tj. pierwszej połowy stycznia 2021 r.). Można więc oczekiwać, że sytuacja firm turystycznych w całym II kw. br. – po uwzględnieniu pełnych wyników sprzedaży za czerwiec – będzie lepsza.
Niepewność odnośnie do dalszej poprawy wyników firm turystycznych
generuje nieoczywisty rozwój sytuacji epidemicznej na świecie oraz związane z tym wprowadzane regulacje (w tym m.in. nowe obostrzenia ‐ np. obowiązek kwarantanny dla osób powracających do Polski po 24 czerwca br.) W formułowanych w II kw. br. prognozach sytuacji płynnościowej w horyzoncie 12 miesięcy saldo ocen po raz kolejny poprawiło się przyjmując, po raz pierwszy od wybuchu pandemii, wartość dodatnią. Względem poprzedniego kwartału przybyło firm, które oczekują, że ich sytuacja się poprawi (ok. 17,2% i 13,7% w pop. kw.) wobec 9,6% badanych spodziewających się pogorszenia (w pop. kw. było to 14,8%). W większości przekrojów dominuje przekonanie o poprawie sytuacji płynnościowej w perspektywie roku, w tym także w branżach najbardziej wrażliwych na skutki pandemii. Spadł (kw/kw) odsetek firm spodziewających się pogorszenia, przy niemal 40% wzroście odsetka firm prognozujących poprawę sytuacji.
Zgodnie z danymi ze sprawozdań GUS,
w I kw. 2021 r. zasadniczym składnikiem wzrostu sumy bilansowej po stronie aktywnej pozostały aktywa trwałe (w tym przede wszystkim inwestycje długoterminowe, w skład których wchodzą m.in.: nieruchomości, udziały i akcje wartości niematerialne i prawne). W przeciętnej firmie stanowiły one ok. 60% sumy bilansowej. Tempo wzrostu aktywów obrotowych względem trwałych było jednak wyższe o 2,6 pkt. proc. W ramach aktywów obrotowych (wzrost o 11,2% r/r/) główną składową pozostały inwestycje krótkoterminowe, odpowiadając za 46% ich wzrostu. Co do znaczenia drugiej składowej aktywów obrotowych były to należności krótkoterminowe, których tempo wzrostu sięgające 8,2% r/r wspiera tezę o ożywieniu aktywności gospodarczej firm. Jednocześnie rentowność aktywów (ROA) wzrosła (kw/kw i r/r), przekraczając swoją długookresową średnią.
Struktura aktywów na poziomie branżowym pozostaje zróżnicowana
Wysoki, ale obniżający, się udział aktywów trwałych mają firmy energetyczne, górnicze, przedsiębiorstwa dostarczające wodę i odprowadzające ścieki oraz cześć branż przemysłowych. Z kolei wysokim udziałem majątku obrotowego w sumie aktywów charakteryzują się: Handel, Budownictwo. Zasadniczym czynnikiem wzrostu aktywów obrotowych w większości sekcji pozostały inwestycje krótkoterminowe. W Górnictwie aktywa obrotowe spadły. W większości sekcji odnotowano wyraźny wzrost rentowności aktywów (Przetwórstwie przem., Handlu, Budownictwie, Usługach), natomiast w Górnictwie i Energetyce wskaźnik ROA lekko się obniżył.
W II kw. 2021 r. deklarowana przez ankietowane przedsiębiorstwa zdolność
do obsługi zobowiązań pozabankowych pozostała wysoka. Taką deklarację złożyło ponad 79 % badanych firm (wobec ok. 77,5% w ubiegłym kwartale). W większości przekrojów odsetek firm bez problemów z regulowaniem tych zobowiązań pozostał na bardzo wysokim poziomie (w niektórych klasach widać tylko niewielkie spadki w porównaniu do ubiegłego kwartału). Zdolność do obsługi zobowiązań przez firmy najbardziej narażone na efekty pandemii wolno się poprawia. W II kw. 2021 r. odsetek przedsiębiorstw deklarujących posiadanie przeterminowanych rozliczeń z tytułu dostaw i usług nie zmienił się znacząco w ujęciu kwartalnym.
Najczęściej przedsiębiorstwa mające nieuregulowane płatności informują,
że ich wartość nie przekracza 10% należności lub zobowiązań z tyt. dostaw towarów i usług. Około 28% firm twierdzi, że nie ma przeterminowanych należności (ok 56% w odniesieniu do zobowiązań). Różnice w wielkości przeterminowanych rozliczeń widoczne są na poziomie przekrojów, niemniej w większości branż relacja odsetka firm posiadających przeterminowane należności i zobowiązania pozostaje względnie stała. Najczęściej posiadanie przeterminowanych należności i zobowiązań handlowych deklarują przedsiębiorstwa Przetwórstwa przemysłowego (tu również odsetek firm bez problemów z regulowaniem zobowiązań utrzymuje się poniżej średniej dla badanej próby).
W I kw. 2021 r. odsetek firm, w których cykle rozliczeniowe zobowiązań
i należności z tytułu dostaw i usług nie przekraczały 60 dni lekko wzrósł ‐ tym samym udział firm efektywniej zarządzających rozliczeniami handlowymi. W całej próbie (wg. danych GUS) średnie długości cykli należności i zobowiązań z tytułu dostaw i usług lekko się wydłużyły (tylko nieznacznie skróciła się wartość medianowa cyklu należności). Odnotowano niewielki spadek zróżnicowania długości cyklu należności i zobowiązań z tytułu dostaw i usług – rozstęp między‐kwartylowy sięgnął kolejno 42 i 34 dni. Udział wartości zapasów w aktywach obrotowych badanych firm kolejny kwartał z rzędu był niższy niż udział inwestycji krótkoterminowych. Niemniej niemal 8% wzrost (r/r) zapasów przełożył się na niewielkie wydłużenie długości cyklu tej kategorii aktywów. Obserwowane zmiany długości składowych cyklu konwersji gotówki spowodował skrócenie (kw/kw i r/r) przeciętnego okresu transformacji środków zainwestowanych w działalność bieżącą (do 34 dni i wartości medianowej wskaźnika ok. 39 dni). W układzie przekrojowym najdłuższe cykle rozliczeń mają firmy z większościowym udziałem eksportu w przychodach, a konwersja gotówki trwa tu nieco ponad 42 dni (przy średniej 10‐letniej,7 dni). Najkrótsze cykle rozliczeń obserwuje się w firmach ze sprzedażą zorientowaną na rynek krajowy, co przekłada się na krótki cykl konwersji gotówki (ale pozostający w wyraźnym trendzie rosnącym).
We wszystkich klasach wielkości (poza firmami największymi)
różnice w długości cykli należności i zobowiązań z tytułu dostaw i usług systematycznie spadają. W klasie przedsiębiorstw o największym zatrudnieniu rośnie różnica długości cyklu zobowiązań nad cyklem należności (tj. firmy największe pozostają biorcami kredytu handlowego). Wzrost przychodów ze sprzedaży wiązał się ze wzrostem wielkości zaliczek przyjmowanych na poczet przyszłych dostaw (wzrost o 7% r/r/ wobec 3% w poprzednim kwartale), co z kolei przełożyło się na wzrost, do historycznie wysokiego poziomu, relacji zaliczek do przychodów ze sprzedaży. Biorąc pod uwagę dane o upadłościach i restrukturyzacjach43 wydaje się, że zainteresowanie poborem zaliczek może coraz częściej być podyktowane próbą ograniczenia ewentualnych strat w przypadku niewypłacalności kontrahentów.
