The winter is coming” ten cytat z serialu „Gra o tron” automatycznie nasuwa się na myśl przy ocenie perspektywy polskiej i europejskiej gospodarki w warunkach kryzysu energetycznego, potęgowanego realną wizją ograniczeń dostaw surowców energetycznych z Rosji w okresie wysokiego zapotrzebowania na energię.
O ile w miesiącach wiosenno-letnich, kiedy popyt na energię obniża się, nie powodowało to napięć w aktywności ekonomicznej, to w okresie jesienno-zimowym stanowi poważne wyzwanie i główne ryzyko dla europejskiej gospodarki. Pandemia COVID-19 schodzi na dalszy plan, choć liczba zachorowań w okresie jesienno-zimowym w części krajów UE wzrasta.
W krajach Europy nie zakładamy powrotu obostrzeń wpływających istotnie na aktywność ekonomiczną. Jedynie polityka zero-COVID w Chinach stanowi czynnik ryzyka dla perspektyw gospodarki globalnej. Pomimo restrykcyjnego podejście Chin w kwestii COVID-19 napięcia w globalnych łańcuchach dostaw stopniowo ustępują, częściowo także ze względu na zniżkujący popyt globalny, co widoczne jest m.in. w spadku kosztów frachtu. Pesymistyczne perspektywy związane z kryzysem energetycznym nie dotkną jednak, przynajmniej bezpośrednio, całego globu.
W relatywnie lepszej sytuacji są Stany Zjednoczone, które nie są uzależnione od importu surowców energetycznych z Rosji. Niemniej także gospodarkę USA czeka okres wyraźnego schłodzenia koniunktury, ze względu na wysoką inflację i podwyżki stóp procentowych oraz słabnącej aktywności na świecie.
To pokazuje jak poważnym wyzwaniem dla gospodarki globalnej jest uporczywie wysoka inflacja. Jej źródłem są niewątpliwie wysokie ceny nośników energii, szczególnie gazu, ale także mocnej koniunktury w minionych kwartałach, wspieranej ekspansywną polityką fiskalną i monetarną, a w konsekwencji niskiego bezrobocia, które w USA, strefie euro, a także w Polsce powróciło lub zbliżyło się do historycznie niskich poziomów.
W takich uwarunkowaniach do opanowania inflacji konieczne musi być istotne zaostrzenie warunków monetarnych. Wysoka inflacja najbardziej negatywnie wpływa na najuboższe grupy społeczeństwa, dlatego wskazane są działania osłonowe. Ważne jest jednak, aby programom osłonowym towarzyszyły działania wspierające strukturalne rozwiązanie problemu, jakim są wysokie ceny energii i niższa podaż surowców energetycznych jako efekt odchodzenia w Europie od importu z Rosji.
To wymaga trwałej zmiany nawyków konsumentów i przedsiębiorców w obszarze poprawy efektywności energetycznej. Polityka gospodarcza powinna być ukierunkowana na zwalczanie inflacji, a nie tylko łagodzenie jej negatywnych skutków społecznych. Walka z inflacją tylko stopami procentowymi spowoduje najwyższy koszt społeczny dezinflacji, dlatego też niezbędna jest koordynacja polityki pieniężnej i fiskalnej.
Polską, ale i globalną gospodarkę czeka okres słabszej koniunktury. Kryzysy i okresy dekoniunktury pojawiają się cyklicznie. Z obecnego kryzysu energetycznego Unia Europejska może wyjść wzmocniona, jeśli na trwale zmniejszy zależność energetyczną od Rosji i poprawi efektywność energetyczną. Po kryzysie energetycznym z lat 70-tych świat wyciągnął wnioski i zmniejszył energochłonność gospodarki o blisko połowę. Podobne działania potrzebne są również obecnie, ponieważ problem wysokich cen energii i ograniczonej dostępności surowców energetycznych nie zniknie wraz z roztopami śniegów na wiosnę przyszłego roku. Aby to osiągnąć potrzebne są inwestycje w źródła energii odnawialnej, w energooszczędne technologie, zmiana nawyków w zakresie używania energii, transportu, ogrzewania. Większość krajów UE w tym celu wykorzystuje środki z KPO. Opóźnienie absorbcji tych środków w Polsce zwiększa ryzyko pogorszeniem konkurencyjności polskiej gospodarki względem krajów, które obecny czas wykorzystają na przyspieszenie modernizacji energetycznej.
***Materiał pochodzi z raportu Banku Millenium: Makro i Rynek: nadchodzi gospodarcza zima, którego pełną zawartość możesz zobaczyć i pobrać klikając w poniższy przycisk:
