19 stycznia prezydent Kasym-Żomart Tokajew rozwiązał izbę niższą parlamentu (Mażylis) i wyznaczył datę przedterminowych wyborów na 19 marca. Zgodnie z przyjętym przez Centralną Komisję Wyborczą harmonogramem do 8 lutego można będzie zgłaszać kandydatów, a do 18 lutego – rejestrować listy partyjne. Z nich wyłonionych zostanie 69 deputowanych do Mażylisu, zaś w jednomandatowych okręgach wyborczych – 29 (na pięcioletnią kadencję, według zasad znowelizowanych w 2022 r.). W tym samym dniu – 19 marca – odbędą się wybory do rad lokalnych wszystkich szczebli.
Komentarz
- Wybory do Mażylisu zamkną proces korekty systemu politycznego państwa, rozpoczęty
po krwawych protestach społecznych ze stycznia 2022 r. (według oficjalnych ustaleń zginęło wtedy 238 osób). W efekcie przemian wywołanych kryzysem doszło do marginalizacji pozycji Nursułtana Nazarbajewa – bezalternatywnego lidera państwa od uzyskania niepodległości w 1991 r. – a także do częściowego ograniczenia wpływów jego rodziny i otoczenia. W ramach adaptacji do nowych warunków na drodze referendum znowelizowano konstytucję (m.in. pozbawiono Nazarbajewa specjalnych praw), przeprowadzono przedterminowe wybory prezydenckie potwierdzające mandat Tokajewa (20 listopada 2022 r.) i częściowe wybory do Senatu (14 stycznia br.), wreszcie zaplanowano przedterminowe wybory parlamentarne. - Jednymi z deklarowanych założeń polityki obecnego prezydenta są stopniowa, odgórna liberalizacja systemu politycznego – docelowo prowadząca do reformy modelu superprezydenckiego – oraz kontrolowane wzmocnienie fasadowego dotąd parlamentu, a przy tym uzyskanie szerokiej legitymizacji społecznej. W toku zmian prawnych z 2022 r. ułatwiono rejestrację nowych partii politycznych (z 1 tys. do 700 zmniejszono liczbę członków założycieli; z 20 tys. do 5 tys. obniżono minimalną liczebność ugrupowań, w tym liczbę aktywistów w pojedynczym obwodzie – z 600 do 200), ustalono próg wyborczy na poziomie 5% (uprzednio – 7%), a także zreformowano system wyborczy z całkowicie proporcjonalnego na mieszany (w stosunku 70% do 30%). Wyborcy uzyskają też możliwość oddania głosu „przeciw wszystkim”. Nowe ramy wyborcze są ukierunkowane na zwiększenie konkurencji, a co za tym idzie – reprezentatywności Mażylisu. Dzięki temu miałby się on stać forum realnej debaty politycznej, która odpowiadałaby aspiracjom społeczeństwa, a zarazem kanalizowała napięcia, co pozwoliłoby uniknąć gwałtownych kryzysów w przyszłości.
- U progu kampanii wyborczej na kazachstańskiej scenie politycznej funkcjonuje siedem zarejestrowanych partii, z których trzy posiadały reprezentację w ostatnim Mażylisie. Były to rządząca partia Amanat (do marca 2022 r. pod nazwą Nur Otan)...
