W ostatnich 5 latach urzędy celno-skarbowe w Polsce przeprowadziły prawie 200 postępowań ukierunkowanych wyłącznie na badanie prawidłowości rozliczeń podatku u źródła (WHT). Dane przeanalizowane przez ekspertów PwC świadczą o tym, że zainteresowanie tym obszarem z roku na rok wzrasta. WHT stanowił w latach 2018 i 2019 ok. 5,2%-7,6% wpływów z całego CIT. Eksperci PwC szacują, że poziom ustaleń w WHT w ramach kontroli celno-skarbowych do końca 2021 r. wyniesie ponad 1 miliard zł.
Podatek u źródła, potocznie nazywany WHT (z ang. withholding tax), pobierany jest zazwyczaj w wysokości 19% lub 20% od wypłacanych płatności z Polski za granicę. Nie stanowi oddzielnego podatku dochodowego, lecz część PIT-u lub CIT-u w zależności od tego, kto (osoba fizyczna lub osoba prawna) jest odbiorcą należności wypłacanych z Polski. Zawsze dotyczy nierezydentów (najczęściej są to zagraniczni inwestorzy), którzy otrzymują z Polski płatności w postaci dywidend, odsetek lub należności licencyjnych (tzw. dochody pasywne). Odpowiedzialni za jego rozliczenie są polscy rezydenci podatkowi dokonujący wypłat (płatnicy) do podmiotów zagranicznych. W praktyce zatem, pomimo że zobowiązanie podatkowe dotyczy podatnika zagranicznego, kontrola rozliczeń przeprowadzana jest zwykle u płatników, czyli w tym przypadku w polskich spółkach wypłacających należności zagranicznym podatnikom.
„Jeszcze kilka lat temu WHT był obszarem mniej kontrolowanym, związanym z weryfikacją przez organy podatkowe spełnienia warunków formalnych do zastosowania zwolnienia lub preferencyjnej stawki podatku. Od kilku lat kontrole w WHT są bardzo skrupulatne. Zmiany w przepisach oraz zmiany w sposobie wykładni przepisów o WHT pociągnęły za sobą wzrost wpływów z tego tytułu do budżetu państwa – na przestrzeni lat 2018 i 2019 udział wpływów z WHT w stosunku do wszystkich wpływów z CIT wzrósł o 70%. Do tego wszystkiego dochodzą założenia budżetowe na 2022 r. dotyczace wpływów, które w przypadku podatku CIT są o 70% wyższe niż miało to miejsce w roku 2021, a zatem prognozowany wpływ z tytułu WHT zapewne również wzrośnie” - mówi Agata Oktawiec, partnerka PwC.
Eksperci PwC zgromadzili dane z 15 urzędów celno-skarbowych dotyczące kontroli w WHT za ostatnie 5 lat w celu oszacowania, jak zmiany w przepisach podatku u źródła i ich wsteczne stosowanie przez organy w oparciu o wcześniej niewystępujące w praktyce rozumienie pojęcia "rzeczywisty właściciel" przełożyły się na obszar i skutki kontroli.
Dane pokazują, że w ostatnich 5 latach UCS-y przeprowadziły prawie 200 postępowań ukierunkowanych wyłącznie na badanie prawidłowości rozliczeń w WHT. Według szacunków PwC poziom ustaleń w WHT do końca 2021 r. wyniesie ponad 1 miliard zł.
„Liczba kontroli w obszarze WHT rośnie. Taki trend w najbliższych latach będzie się prawdopodobnie zwiększał. KAS coraz częściej publikuje anonimowe dane obrazujące wysokość ustaleń w pojedynczych kontrolach, co pokazuje, że podatek u źródła stał się jednym z obszarów pierwszoplanowego zainteresowania fiskusa. Obserwujemy również widoczny rozwój specjalizacji i kompetencji w tym obszarze wśród pracowników UCS. Organy nie boją się już kontrolować skomplikowanych rozliczeń WHT w międzynarodowych grupach” - mówi Andrzej Zubik, partner PwC, lider zespołu postępowań podatkowych PwC.
PwC podkreśla, że obecnie osią sporu w postępowaniach kontrolnych jest zagadnienie tzw. rzeczywistego beneficjenta (beneficial owner) i nadużycia prawa podatkowego (badanie substancji ekonomicznej), ponieważ przepisy w tym zakresie w ostatnich latach podlegały wielu istotnym nowelizacjom.
Co czeka przedsiębiorców w 2022 roku?
Zasadnicze zmiany ograniczające możliwość stosowania zwolnień WHT (np. obowiązek dokonywania należytej staranności przy weryfikowaniu możliwości stosowania preferencji w WHT) wprowadzone zostały w 2019, jednak stosowanie części z nich zostało od razu zawieszone. W efekcie, niektóre z bardziej dotkliwych zmian, takie jak obowiązek pobierania WHT przy płatnościach przekraczających kwotę 2 milionów zł, nie obowiązywały. Od 1 stycznia 2022 roku planowane jest odwieszenie wszystkich zawieszonych przepisów, przy jednoczesnej nowelizacji niektórych z nich w ramach zmian wprowadzanych w związku z Polskim Ładem. PwC wskazuje, że zmiany w pewnej części odpowiadają oczekiwaniom rynku oraz sugestiom ekspertów.
„Najistotniejszą zmianą jest ograniczenie stosowania mechanizmu obowiązkowego poboru WHT obejmującego płatności przekraczając kwotę 2 milionów do płatności z tytułu źródeł pasywnych (tj. dywidendy, odsetki, należności licencyjne), dokonywanych na rzecz podmiotów powiązanych. Dalsze zmiany wprowadzają pewne modyfikacje techniczne oraz drobne uproszczenia, jednak w żadnej mierze nie ograniczają obowiązków, które funkcjonowały w latach 2019-2021. Co więcej, na płatników zostanie nałożony szereg nowych obowiązków, jak np. uwzględnianie stopnia powiązań z odbiorcą płatności, charakteru działalności podatnika oraz badania czy za uznaniem, że dana płatność nie ma charakteru pasywnego, przemawiają uzasadnione przyczyny ekonomiczne” - mówi Paweł Wielgoławski, wicedyrektor w PwC.
Zdaniem ekspertów PwC kierunek zmian dotyczących WHT, zaprezentowany w Polskim Ładzie, odzwierciedla z jednej strony doświadczenie organów podatkowych zdobyte w dotychczasowych kontrolach (w tym poprzez dostosowanie niektórych przepisów do stanowisk prezentowanych przez sądy administracyjne) oraz dowodzi, że zainteresowanie kwestią adekwatnego opodatkowania zagranicznych podatników znacznie wzrosło w ostatnim okresie.
Jak się przygotować do kontroli?
Biorąc pod uwagę aktywność fiskusa w zakresie kontroli WHT przedsiębiorcy powinni dokonać przeglądu rozliczeń i zgromadzić odpowiednie dane i informacje, co umożliwi dokładniejszą weryfikację rozliczeń i ich ewentualne zabezpieczenie. Przydatne może być także przeprowadzenie symulacji kontroli - zapoznanie się z jej przebiegiem i procedurą. Kluczowe jest także opracowanie własnych procedur należytej staranności WHT, które na wypadek przyszłych wypłat zabezpieczą kwestię weryfikacji warunków do zwolnienia lub zastosowania preferencyjnej stawki podatku.
„Aby uniknąć wieloletniego i kosztownego sporu z fiskusem, konieczne jest podjęcie działań jeszcze przed wszczęciem kontroli. Kluczowe znaczenie ma tu świadomość podatnika i wiedza co do obszarów, które mogą podlegać weryfikacji. Samodzielne i stosunkowo proste sprawdzenie rozliczeń z nierezydentami pod kątem ich narażenia na potencjalną kontrolę oraz przetestowanie własnej gotowości do udzielenia odpowiedzi na najczęstsze pytania zadawane przez kontrolujących umożliwia autorskie narzędzie ekspertów PwC - WHT Inspektor. Gdy zidentyfikujemy już potencjalne obszary zwiększonego ryzyka łatwiej jest odpowiednio nimi zarządzać, tj. dostosować płatności do wymogów prawnych i zgromadzić wymaganą w tym zakresie dokumentację” – mówi dr Błażej Kuźniacki, wicedyrektor ds. strategicznego doradztwa podatkowego i rozstrzygania sporów PwC.
Informacje o PwC
W PwC naszym celem jest budowanie społecznego zaufania i odpowiadanie na kluczowe wyzwania współczesnego świata. Jesteśmy siecią firm działającą w 155 krajach. Zatrudniamy ponad 284 tysięcy osób, które dostarczają naszym klientom najwyższej jakości usługi w zakresie doradztwa biznesowego, technologicznego, podatkowo-prawnego oraz audytu. W Polsce PwC posiada biura w 7 miastach oraz Financial Crime Unit w Gdańsku i Warszawie, dwa Centra Usług Wspólnych w Katowicach i Opolu oraz oddział PwC IT Services w Lublinie. Polskie spółki PwC zatrudniają ponad 6000 osób. Dowiedz się więcej na www.pwc.pl.
