Moda na weganizm, którą dziś można już bardziej określić jako styl życia, przeplatający się z takimi ideami jak zero-waste, czy odpowiedzialna konsumpcja, od pewnego czasu przenika do kolejnych sfer kultury, tworząc tym samym ofertę zupełnie nowych produktów i usług. Dziś już nikogo nie powinny dziwić „wegańskie ubrania”, czyli takie, do produkcji których nie wykorzystano materiałów pochodzenia zwierzęcego, ze skórą, wełną i jedwabiem na czele. Zaledwie kilka miesięcy temu najbardziej udany debiut na nowojorskim parkiecie od czasów bańki dotcomów miała spółka, która produkuje „wegańskie mięso”, wyglądające i smakujące jak prawdziwe, jednak powstające bez konieczności zabijania zwierząt. Nowy model świadomego konsumpcjonizmu nie pozostaje również bez wpływu na rynki finansowe - wszelkiego rodzaju trendy i ruchy społeczne prędzej czy później znajdują w nich swoje odzwierciedlenie, gdyż rynki nie tolerują próżni. Nie inaczej jest i tym razem - wegańskie są już nie tylko restauracje, mięso, czy odzież, bowiem na nowojorskiej giełdzie wystartował pierwszy w historii wegański… ETF (fundusz notowany na giełdzie).
Fundusz dla lepszego świata
Pierwszy „wegański” ETF wystartował na nowojorskim parkiecie NYSE Arca we wtorek 10 września pod nazwą Vegan Climate ETF i symbolem NYSE:VEGN. Nie jest to jednak fundusz skupiający się wyłącznie na wegańskich produktach spożywczych, lecz na spółkach działających w zgodzie z szeroko pojętym zrównoważonym rozwojem, troską o ochronę środowiska, z zachowaniem społecznej odpowiedzialności biznesu oraz niewykorzystujących w swojej działalności produktów odzwierzęcych. Funduszem zarządza firma Beyond Investing, niewątpliwie nawiązująca swoją nazwą do producenta „wegańskiego mięsa” Beyond Meat, którego kwietniowy debiut na NASDAQ okazał się największym hitem ostatnich dwóch dekad. Beyond Meat opisuje swój fundusz jako instrument inwestycyjny, który zapewnia ekspozycję na „spółki respektujące wegańskie ideały i zasady, wolne od okrucieństwa wobec zwierząt i przyśpieszające przemiany ku lepszemu, czystszemu i zdrowszemu światowi”. Brzmi wyjątkowo górnolotnie, jednak czas na konkrety - co znajduje się w składzie pierwszego „wegańskiego funduszu”?
Najszlachetniejsi z największych
Vegan Climate ETF oparty jest na funkcjonującym od czerwca zeszłego roku indeksie US Vegan Climate Index, również prowadzonym przez Beyond Investing. Sam indeks stawia sobie za zadanie odzwierciedlanie zachowania popularnego indeksu Solactive US Large Cap, który skupia w sobie 495 najwiekszych pod względem kapitalizacji rynkowej spółek z amerykańskich parkietów giełdowych. Solactive US Large Cap aktualnie może pochwalić się roczną stopą zwrotu przekraczającą 22%, zaś US Vegan Climate Index stara się odzwierciedlać jego zachowanie z wykorzystaniem portfela 276 amerykańskich spółek, które zostały dobrane w zgodzie z opisanymi wyżej „wegańskimi” zasadami. Udaje mu się to całkiem dobrze, gdyż jak dotąd odchylenie od wyników Solactive US Large Cap maksymalnie przekraczało niewiele ponad 3%. W gruncie rzeczy oznacza to, że Vegan Climate ETF zapewnia ekspozycję na czołowe amerykańskie spółki (aż 43% pokrycia indeksu SP500), odsiewając z ich grona te, których działalność jest szkodliwa dla środowiska, niezgodna z zasadami zrównoważonego rozwoju lub po prostu opiera się na wykorzystywaniu produktów odzwierzęcych lub w jej toku dochodzi do testowania na zwierzętach.
Replikacja indeksu Solactive US Large Cap przez indeks US Vegan Climate, źródło: Beyond Investing
Jakie zatem spółki znajdziemy w portfelu Vegan Climate ETF? Najbardziej oczywistym typem jest Beyond Meat, czyli wspomniany wcześniej producent roślinnych substytutów produktów mięsnych, który stanowi jednak mniej niż 1% portfolio. Czołowymi spółkami w „wegańskim ETF-ie” są technologiczni giganci, tacy jak Microsoft (4,9%), Apple (4,5%), czy Facebook (3,63%). Może być to dla niektórych rozczarowaniem, gdyż - mimo tego, że bez wątpienia żadna z powyższych firm nie testuje swoich produktów i usług na zwierzętach - szczególnie korporacja z jabłkiem w logotypie miała liczne problemy ze swoimi podwykonawcami, z tajwańską firmą Foxconn na czele, którzy byli wielokrotnie oskarżani o wykorzystywanie pracowników i łamanie ich praw. Etyka działalności Facebooka również stoi pod znakiem zapytania i nie chodzi tu wyłącznie o incydenty związane z prywatnością użytkowników, czy o aferę Cambridge Analytica, ale chociażby o niekontrolowane przez spółkę wykorzystywanie portalu społecznościowego jako katalizatora skrajnych nastrojów społecznych, czego niechlubnym przykładem jest zeszłoroczna eskalacja nienawiści wobec muzułmańskiej mniejszości w Birmie.
Oprócz tego, w skład portfela Vegan Climate ETF wchodzą takie spółki jak bank inwestycyjny JPMorgan, producenci sprzętu komputerowego Intel i Cisco, czy największy amerykański telekom AT&T. Wegański ETF zapewnia również ekspozycję na czołowego producenta pojazdów elektrycznych, jakim jest Tesla, nie tylko ze względu na całkowitą rezygnację z silników spalinowych, ale również z powodu konsekwentnego wykorzystywania syntetycznej skóry do produkcji tapicerek w swoich samochodach.
Jak nietrudno się domyślić, w składzie portfela Vegan ETF nie znajdziemy takich spółek jak McDonald’s, czy paliwowego potentata ExxonMobil. Zabrakło również Amazona, który jest właścicielem sieci sklepów Whole Foods (w których sprzedawane są również produkty odzwierzęce), a także operatora sieci sklepów Walmart.
Replikacja fizyczna (rzeczywista) docelowego indeksu w Vegan Climate ETF ma wynosić przynajmniej 80%, co oznacza, że minimum 4/5 kapitału znajdującego się w zarządzaniu funduszu będzie rzeczywiście inwestowane w spółki wchodzące w skład indeksu.
Inwestycja w zrównoważony rozwój
Mimo, że dobór niektórych spółek pod względem kryteriów etycznych jest wątpliwy, Vegan Climate ETF wydaje się ciekawą propozycją. Zapewnia on bowiem ekspozycję na mocno zdywersyfikowane sektorowo, czołowe amerykańskie spółki, dając jednocześnie poczucie spełnienia moralnego obowiązku troski o planetę i prawa człowieka.Wprawdzie na poziomie zbliżonym do wrzucania raz do roku kilku złotych do puszki na cele charytatywne, wydaje się to jednak dobrze obrany kierunek na drodze do świadomego społecznie lokowania kapitału.
Odpowiedzialnie, czyli jak?
„Wegański” fundusz inwestycyjny wpisuje się w coraz popularniejszy paradygmat świadomego inwestowania w zrównoważony rozwój. Bezpośrednio związane z tym są kryteria ESG (ang. Environment, Social, Governance), które są międzynarodowym zbiorem czynników określających stosunek konkretnego emitenta do kwestii związanych z ochroną środowiska, w tym także samego wpływu działalności danej spółki na otoczenie. Oprócz tego kryteria ESG określają wysokie standardy etyczne w danej organizacji, w tym również pełne respektowanie praw pracowniczych, zagadnienia z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) oraz szeroko pojęty ład korporacyjny.
O tym, że kryteria ESG są coraz szerzej obecne w świadomości inwestorów świadczy stale poszerzająca się oferta instrumentów finansowych, które wpisują się w standardy etyczne przyświecające zrównoważonemu rozwojowi i ochronie planety.
Najpopularniejszym indeksem tego typu jest MSCI USA ESG Leaders, skupiający 324 spółki „odpowiedzialne społecznie” z amerykańskich parkietów. Nie brakuje również „ekologicznych” funduszy inwestycyjnych notowanych na giełdzie, takich jak Ecological Strategy ETF (HECO), iShares Global Clean Energy (ICLN), inwestujący w trzydzieści spółek z całego świata działających w sektorze odnawialnych źródeł energii, czy Invesco Solar ETF (TAN), skupiający w portfelu spółki inwestujące w energię solarną.
Na warszawskim parkiecie giełdowym od początku września notowany jest indeks WIG-ESG, który obejmuje największe spółki notowane na GPW, których działalność cechuje się odpowiedzialnością społeczną i wysokimi standardami ekologicznymi. Zastąpił on istniejący od 2009 r. indeks RESPECT.
