Zgodnie z art.227 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej za kształtowanie polityki pieniężnej w Polsce odpowiada Narodowy Bank Polski (NBP) za pośrednictwem organu jakim jest Rada Polityki Pieniężnej (RPP). Do jednych z głównych kompetencji Rady należy ustalenie corocznych założeń polityki monetarnej, które są realizowane przez bank centralny.
W opublikowanych na 2019 roku dokumencie dotyczącym powyższej kwestii można wyczytać, że RPP utrzymała dotychczasową strategię polityki monetarnej. Głównym jej celem jest zapewnienie stabilności cen, do czego wykorzystuje się średniookresowy cel inflacyjny na poziomie 2,5% z symetrycznym przedziałem odchyleń o +/- 1 pkt. procentowy. Prowadzona polityka pieniężna powinna sprzyjać także utrzymaniu zrównoważonego wzrostu gospodarczego oraz stabilności systemu finansowego.
Koncentrując się na nadrzędnym celu polityki pieniężnej, jakim jest utrzymanie na stabilnym poziomie rocznej procentowej zmiany indeksu cen towarów i usług konsumpcyjnych w średnim terminie, można pokusić się o ocenę tego czy aktualnie istnieją przesłanki, aby NBP zaczął realizować luźniejszą politykę monetarną. W ostatnich miesiącach bowiem utrzymywany był status quo w polityce pieniężnej i jak mantra ze strony większości członków Rady padały stwierdzenia, że najbardziej prawdopodobnym scenariuszem pozostaje stabilizacja stóp procentowych na niezmienionym poziomie w kolejnych miesiącach. Istniało bowiem ograniczone ryzyko trwałego przekroczenia celu inflacyjnego. Pomimo wysokiego wzrostu gospodarczego w ubiegłym roku dynamika cen konsumpcyjnych w Polsce pozostawała umiarkowana. W całym 2018 roku wskaźnik CPI nie przekroczył bariery 2,0% w skali roku a począwszy od sierpnia 2018 roku dynamika cen zaczęła sukcesywnie się obniżać, by w styczniu 2019 roku osiągnąć poziom 0,9% r/r, co obrazuje Wykres 1.
Wykres 1. Roczna inflacja CPI w Polsce od początku 2018 roku
Źródło: Bloomberg
Wskaźnik inflacji bazowej CPI – nie uwzgledniający cen żywności i energii – pozostawał w zeszłym roku niski i na początku 2019 roku utrzymuje się poniżej 1,0% r/r. Martwić może jednak perspektywa wzrostu dynamiki cen, co z kolei nie daje podstaw by myśleć o obniżce stóp procentowych.
Przyjrzyjmy się bliżej aktualnej ścieżce inflacji prognozowanej przez NBP. Zgodnie z ostatnim dostępnym raportem NBP w tym temacie, centralna ścieżka listopadowej projekcji zakłada, że inflacja cen konsumenta w latach 2019-2020 roku ukształtuje się odpowiednio na poziomie 3,2% oraz 2,9% w skali roku. Prognozy zakładają więc, że cel inflacyjny NBP zostanie przekroczony, jednakże dynamika cen utrzyma się w symetrycznym paśmie wahań. Głównym impulsem do wzrostu inflacji CPI zdaniem analityków banku miałaby być oddziałująca z opóźnieniem na ceny rosnąca presja kosztowa i popytowa w polskiej gospodarce, a także wzrost cen energii. Najprawdopodobniej jednak marcowe projekcje NBP dotyczące inflacji CPI w roku bieżącym będą istotnie niższe po tym, jak pod koniec grudnia 2018 roku została przyjęta ustawa obniżająca stawkę akcyzy i opłaty przejściowej oraz wprowadzająca rekompensaty dla dostawców energii elektrycznej w celu utrzymania cen prądu dla odbiorców końcowych w 2019 roku na poziomie z 30 czerwca 2018 roku. Wzrost hurtowych cen energii w 2018 roku nie powinien mieć więc przełożenia na inflację cen konsumentów w bieżącym roku. To może powodować, że w średnim okresie inflacja nadal będzie kształtować się w pobliżu celu inflacyjnego, co z pewnością nie będzie stanowiło przesłanki do tego by obniżać stopy procentowe.
Ograniczająco na dynamikę cen w kolejnych kwartałach będzie najprawdopodobniej wpływało także antycypowane spowolnienie dynamiki PKB w Polsce zgodnie z listopadową projekcją NBP do 3,6% w 2019 roku i do 3,4% w 2020 roku. Koniunktura w kraju pozostanie jednak nadal korzystna, gdyż oczekiwane wyhamowanie wzrostu aktywności gospodarczej powinno odbywać się stopniowo. W związku z powyższym tempo wzrostu płac w sektorze przedsiębiorstw w kolejnych miesiącach również powinno pozostać stabilne. Spadek ryzyka trwałego przekroczenia celu inflacyjnego w zestawieniu ze wzrostem niepewności odnośnie osłabienia globalnej koniunktury i jego przełożenia na aktywność gospodarczą w kraju nie są wystarczającym argumentem do tego, aby NBP ukierunkował swoje działanie na spadek kosztu pieniądza. Co prawda w protokole z lutowego posiedzenia RPP pojawiła się wzmianka o tym, że „w razie hipotetycznego załamania się aktywności gospodarczej, połączonego z wyraźnym pogorszeniem się nastrojów konsumentów i przedsiębiorstw, w dłuższym okresie zasadne może być rozważenie obniżenia stóp procentowych lub zastosowania niestandardowych instrumentów polityki pieniężnej”, jednakże mając na uwadze aktualnie dostępne informacje, na chwilę obecną wydaje się to dość odległą kwestię.
Adwokatem luzowania polityki pieniężnej w sytuacji załamania gospodarczego mógł być sam prezes NBP, który podczas swojego wystąpienia w Krajowej Izbie Gospodarczej w lutym podkreślił, że obecny poziom stóp procentowych daje przestrzeń do cięcia kosztu pieniądza. Zaakcentował także, że nie ma potrzeby używania niestandardowych narzędzie w polityce pieniężnej, które są przygotowywane na wypadek kryzysowy. Adam Glapiński poinformował również, że NBP prowadzi analizy wpływu ewentualnej obniżki stóp procentowych na banki spółdzielcze, których kondycja od lat wskazywana była jako argument wykluczający możliwość dalszego obniżania ceny pieniądza ze względu na ich większą wrażliwość na zmiany stóp procentowych niż banków komercyjnych. Pomimo otwartości Pana Glapińskiego w kwestii ewentualnych obniżek stóp procentowych bardzo wątpliwe wydaje się to, że w RPP panuje jednomyślność w tej kwestii, nawet w sytuacji kiedy mamy wysokie stopy procentowe na tle krajów rozwiniętych. Bazowym scenariuszem Rady pozostaje utrzymanie kosztu pieniądza na obecnym poziomie z uwagi na zakotwiczoną inflację i zadowalające tempo wzrostu gospodarczego na tle Europy. Takie wrażenie można też odnieść wsłuchując się w komentarze członków RPP.
Reasumując, najprawdopodobniej w najbliższych miesiącach RPP utrzyma status quo w polityce pieniężnej, co będzie wiązało się z utrzymaniem stóp procentowych w Polsce na niezmienionym poziomie. Tak jak obecnie nie ma argumentów za podwyżką stóp procentowych w Polsce, tak samo brakuje przesłanek do obniżki kosztu pieniądza. Nie zmienia to jednak faktu, że słowa które padły z ust prezesa NBP o przestrzeni do obniżek stóp procentowych mogą zmienić myślenie wielu inwestorów, którzy do tej pory nie wierzyli w możliwość cięcia kosztu pieniądza w Polsce. Taki scenariusz miałby szansę realizacji w sytuacji znacznego spowolnienia wzrostu gospodarczego w Polsce.
