Hossa w kredytach gotówkowych nadal trwa! [kredyty mieszkaniowe, kredyty gotówkowe oraz limity na kartach kredytowych]

W czerwcu 2021 r., w porównaniu do czerwca 2020 r., w ujęciu liczbowym banki i SKOK-i udzieliły więcej trzech rodzajów produktów kredytowych: o (+55,6%) więcej kredytów mieszkaniowych, o (+30,0%) kredytów gotówkowych oraz o (+6,6%) limitów na kartach kredytowych. Spadek o (-12,8%) odnotowały kredyty ratalne. Natomiast w ujęciu wartościowym banki i SKOK-i przyznały wyższą wartość wszystkich produktów kredytowych: o (+80,7%) kredytów mieszkaniowych, o (+46,4%) limitów kartowych, o (+41,0%) kredytów gotówkowych oraz o (+4,6%) kredytów ratalnych. W pierwszym półroczu 2021 r. banki i SKOK-i udzieliły łącznie 1 468,4 tys. kredytów gotówkowych (+14,2%) na kwotę 32,1 mld zł (+25,9%) oraz 1 733,9 tys. kredytów ratalnych (+7,6%) na kwotę 8,06 mld zł (+27,6%). Kredytów mieszkaniowych zaciągnięto 132,3 tys. (+22,7%) na kwotę 41,66 mld zł (+32,7%).

Analizując dane zawarte w Newsletterze i wyciągając na ich podstawie wnioski,

BIK bierze pod uwagę jak zawsze trzy ważne aspekty metodyczne. Po pierwsze, uwzględnia specyfikę produktów kredytowych: kredyty konsumpcyjne (ratalne i gotówkowe) oraz karty kredytowe są procesowane bardzo szybko od złożenia wniosku przez klienta lub oferty przez bank (zazwyczaj złożenie wniosku i udzielenie kredytu czy przyznanie limitu zamykają się w jednym miesiącu). Zatem w przypadku tych produktów, czerwcowa sprzedaż jest związana z wnioskami składanymi w większości przypadków w czerwcu 2021 r. Natomiast kredyty mieszkaniowe są procesowane dłużej, nawet do dwóch miesięcy od złożenia wniosku, w związku z tym, sprzedaż kredytów mieszkaniowych w czerwcu 2021 r. jest efektem wniosków składanych w kwietniu i maju 2021r.

Po drugie, oceniając wartość akcji kredytowej w czerwcu 2021 r.

w porównaniu do czerwca ubiegłego roku, musimy pamiętać, że czerwiec 2020 r. to jeden z dwóch miesięcy z okresu pandemii, w których wystąpił najgłębszy spadek na rynku kredytów mieszkaniowych. W przypadku kredytów gotówkowych i ratalnych dołek był w kwietniu 2020 r.
Po trzecie, problemy ze spłacaniem kredytów mogą w pełni zmaterializować się w odczytach Indeksów Jakości dopiero po trzech miesiącach od zaprzestania spłaty, co wynika z ich konstrukcji, ponieważ Indeksy obejmują jedynie opóźnienia powyżej 90 dni.

Kredyty gotówkowe i ratalne

Nadal hossa w wysokokwotowych kredytach gotówkowych. Wzrostowe odczyty w kredytach gotówkowych o 41% w ujęciu wartościowym i 30,0% w ujęciu liczbowym ponownie robią wrażenie. Częściowo tak wysokie dynamiki są efektem niskiej bazy z czerwca zeszłego roku. Ale nie tylko, bowiem jest jeszcze jeden powód – wzrost udziału kredytów udzielonych na wysokie kwoty oraz na dłuższy umowny okres finansowania. Najwyższe dodatnie dynamiki akcji kredytowej w czerwcu 2021 r. zarówno w ujęciu liczbowym, jak i wartościowym, dotyczyły kredytów wysokokwotowych tj. z dwóch przedziałów kwotowych 30 – 50 tys. zł oraz powyżej 50 tys. zł odpowiednio (+26,1% L) i (+25,5% W) oraz (39,7% L) i (36,2% W). Dobra koniunktura na rynku kredytów gotówkowych dotyczy więc głównie kredytów na wyższe kwoty, które stanowią już 65,3% wartości sprzedaży w pierwszym półroczu 2021 r. Same kredyty powyżej 50 tys. zł mają 44,1% udział w wartości akcji kredytowej. W ujęciu liczbowym udział kredytów z tych dwóch przedziałów to 23% liczby udzielonych kredytów gotówkowych - wyjaśnia prof. Waldemar Rogowski, główny analityk Biura Informacji Kredytowej.

Dodatnie dynamiki liczby udzielonych w okresie styczeń - czerwiec 2021 r.,

kredytów gotówkowych wystąpiły we wszystkich przedziałach wartości udzielanych kredytów. W ujęciu wartościowym dodatnie dynamiki również dotyczą kredytów ze wszystkich przedziałów kwotowych. Choć w pierwszym okresie pandemii banki z bardzo dużą ostrożnością udzielały kredytów gotówkowych, w szczególności na wyższe kwoty, co jest zrozumiałe oraz naturalne przy wysokiej niepewności i świadczy o dużej odpowiedzialności banków, to już w okresie odmrażania gospodarki, a szczególnie od początku roku, widzimy odwrotne zjawisko. Obecnie banki są mniej skłonne udzielać kredytów na niskie kwoty, a chętniej udzielają kredytów na wyższe kwoty. Sprzyjają temu zarówno niskie stopy procentowe, rosnące dochody kredytobiorców, jak też ogólna poprawa nastrojów. Trzeba również pamiętać, że to właśnie kredyty gotówkowe są jednym z najbardziej rentownych produktów kredytowych, co przy polepszeniu jakości tych kredytów dodatkowo zachęca do udzielania kredytów. Jest jeszcze trzeci czynnik, którym jest wydłużanie średniego okresu kredytowania. O ile w czerwcu zeszłego roku wynosił on 45 miesięcy to już w czerwcu br. wydłużył się do 50 miesięcy - puentuje prof. Rogowski.

Zróżnicowana sytuacja w kredytach ratalnych - spadki niskokwotowych i wzrosty wysokokwotowych

W przypadku kredytów ratalnych mamy wzrost r/r w ujęciu wartościowym (+4,6%), ale spadek
(-12,8%) w ujęciu liczbowym. W przypadku kredytów ratalnych wzrost akcji kredytowej w czerwcu wyniósł (+4,6%) w ujęciu wartościowym. Ujemna dynamika r/r (-12,8%) dotyczy natomiast liczby udzielonych kredytów - wyjaśnia główny analityk BIK. Podobnie jak w przypadku kredytów gotówkowych, wysoki wzrost dynamiki sprzedaży kredytów ratalnych ma charakter selektywny. Najwyższe ponad 55% dodatnie dynamiki liczby udzielonych kredytów w okresie styczeń – czerwiec br. dotyczyły kredytów ratalnych na wyższe kwoty, tzn. z przedziału powyżej 10 tys. zł (+55,2%). Kredyty ratalne z przedziału 5-10 tys. zł odnotowały niższą, ale również wysoką dynamikę (+35,9%). Kredyty ratalne do 1 tys. zł oraz z przedziału 1-2 tys. zł mają natomiast ujemną dynamikę na poziomie (-6,3%) oraz (-3,9%). W ujęciu wartościowym występuje takie samo zjawisko. Dynamika kredytów wysokokwotowych to (+36,3%) w przedziale 5-10 tys. zł oraz (+48,2%) dla kredytów powyżej 10 tys. zł. Zarówno kredyty do 1 tysiąca jak i z przedziału 1 – 2 tysięcy mają ujemną dynamikę na poziomie odpowiednio (-5,6%) oraz (-3,1%). Na raty finansowane są więc zakupy droższych dóbr. Zamożniejsze gospodarstwa domowe kupują w ten sposób np. droższy sprzęt RTV/AGD, elektronikę meble czy samochody. Wysoka inflacja i rosnące ceny dóbr trwałego użytku przy niskiej a nawet zerowej stopie procentowej są sprzymierzeńcami kupowania na raty, bowiem nawet osoby posiadające wystarczające zasoby finansowe do sfinansowania zakupu za gotówkę wolą wziąć kredyt ratalny o zerowej RRSO, co daje tak naprawdę ujemną stopę procentową.

Średnia wartość kredytu ratalnego w czerwcu 2021 r.

to 4 845 zł i jest ona wyższa niż w czerwcu rok temu o 20,0%. Dla kredytów gotówkowych, średnia wartość udzielonego w czerwcu 2021 r. kredytu to 20 159 zł – to wzrost o 8,4% w stosunku do czerwca 2020 r.
Obserwowany przez BIK co miesiąc poziom ryzyka kredytowego portfela kredytów konsumpcyjnych (gotówkowych i ratalnych), w oparciu o odpowiednie Indeksy Jakości, pełni funkcję systemu wczesnego ostrzegania. Jakość portfela kredytów ratalnych już od kilku lat utrzymuje się na bardzo niskim, bezpiecznym poziomie szkodowości, co każdorazowo potwierdzają właśnie miesięczne odczyty Indeksu. Bieżący – czerwcowy odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów ratalnych wynosi 1,20%. Kilkukrotnie wyższą szkodowością (najwyższą wśród wszystkich grup produktowych) charakteryzują się natomiast kredyty gotówkowe. Czerwcowy odczyt Indeksu Jakości dla kredytów gotówkowych wynosi 4,45%. W porównaniu do czerwca 2020 r. wartość Indeksu Jakości kredytów gotówkowych polepszyła się (spadła) o 2,17 pkt proc., najwięcej ze wszystkich produktów kredytowych. Na odczyt czerwcowy wpływ ma bieżące zachowanie kredytów udzielonych przed pandemią, i to zarówno tych, które były objęte moratoriami jak i tych, które moratoriami nie były objęte, jak i „pandemicznych kredytów”. Po marcowym pogorszeniu odczytu w porównaniu do lutego 2021 r., zarówno w kwietniu, maju jak i w czerwcu br. w ujęciu m/m mamy polepszenie (spadek) Indeksu - wyjaśnia główny analityk BIK.

Kredyty mieszkaniowe – historyczny rekord miesięcznej wartości akcji kredytowej - 7,808 mld zł

W czerwcu br. w porównaniu z czerwcem 2020 r., na rynku kredytów mieszkaniowych odnotowaliśmy bardzo wysokie dodatnie dynamiki zarówno wartości (+80,7%), jak i liczby udzielonych kredytów (+55,6%). W pierwszym półroczu 2021 r. już ponad połowa (54,5%) wartości udzielonych kredytów to kredyty z przedziału kwotowego powyżej 350 tys. zł. Same kredyty powyżej 500 tys. zł stanowią 25,5% łącznej akcji kredytowej. Analizując sytuację w poszczególnych przedziałach kwotowych, określających wartość udzielanego kredytu mieszkaniowego, w pierwszym półroczu 2021 r. widać duże zróżnicowanie. Najwyższe dodatnie dynamiki sprzedaży kredytów mieszkaniowych zarówno w ujęciu liczbowym, jak i wartościowym dotyczyły kredytów z dwóch przedziałów tj.: od 350 do 500 tys. zł i powyżej 500 tys. zł, odpowiednio w ujęciu liczbowym (+35,1%) i (+68,0%) oraz wartościowym (+36,3%) i (+73,3%). W pozostałych przedziałach zarówno w ujęciu liczbowym, jak i wartościowym dynamiki nie przekroczyły (+18,5%).

Wyniki czerwcowej akcji kredytowej

w zakresie kredytów mieszkaniowych są odzwierciedleniem popytu z kwietnia oraz maja 2021 r. Możliwość osiągnięcia rekordowej akcji kredytowej sygnalizowały już zarówno kwietniowy (+94,2%), jak i majowy (91,5%) odczyt Indeksu Popytu na kredyty mieszkaniowe. Dla kredytów mieszkaniowych czerwiec ub.r. był najgorszym miesiącem pod względem liczby i wartości akcji kredytowej w pandemii. Mamy więc w czerwcu br. efekt bardzo niskiej bazy z czerwca 2020 r. Niemniej, warto odnotować, że czerwiec jest już czwartym z rzędu miesiącem o wartości miesięcznej akcji kredytowe powyżej 7,5 mld zł. W samym czerwcu mamy historyczny rekord sprzedaży na poziomie 7,8 mld zł - wskazuje prof. Rogowski. Czerwiec br. to kolejny miesiąc, w którym kredyty mieszkaniowe odnotowują wysokie dodatnie dynamiki sprzedaży. Utrwaliła się już niewątpliwie hossa w wysokokwotowych kredytach mieszkaniowych. Widać to w średniej wartości udzielanego kredytu, która w czerwcu 2021 r. osiągnęła rekordowe 327,76 tys. zł i była wyższa o 16,1% od średniej z czerwca 2020 r.

Niewątpliwie źródłem tak dobrej koniunktury

jest zarówno ogromny wzrost popytu, jak i większa skłonność banków do udzielania kredytów, zwłaszcza wysokokwotowych, widoczna w poluzowaniu wymagań między innymi w zakresie wkładu własnego. Wzrost średniej kwoty kredytu mieszkaniowego z grubsza odpowiada średniemu wzrostowi cen nieruchomości. W czerwcu średnia wartość udzielonego kredytu jest o 2,4% wyższa niż w maju. Należy również pamiętać, że banki w pierwszych miesiącach pandemii zwiększyły wymagania co do wkładu własnego, co bezpośrednio przyczyniło się do spadku średniej kwoty kredytu - puentuje prof. Rogowski.

Miesięczny odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów mieszkaniowych w czerwcu 2021 r. wyniósł 0,56%

W ostatnich 12 miesiącach (od czerwca 2020 r. do czerwca 2021 r.) jakość portfela polepszyła się, o czym świadczy spadek Indeksu o (-0,28). Pomimo dużych wcześniejszych obaw – szczególnie w samych początkach pandemii, pandemia nie tylko nie pogorszyła, lecz wręcz polepszyła jakość portfela kredytów mieszkaniowych. Wpłynęło na to kilka czynników: po pierwsze obniżka stóp procentowych (3 obniżki) do poziomu 0,1% (wysokość stopy referencyjnej NBP), po drugie moratoria kredytowe (59,4 mld zł czyli ok. 11,9% wartości całego portfela kredytów mieszkaniowych), oraz jako trzeci czynnik wartość pomocy publicznej przekazanej mikroprzedsiębiorcom, z których część spłacała kredyty mieszkaniowe, jak i do przedsiębiorstw, które dzięki temu nie musiały przeprowadzać masowych zwolnień. W mojej opinii oprócz ryzyka prawnego kredytów frankowych, drugim czynnikiem ryzyka, o którym mówię już od kilku miesięcy jest ryzyko podwyżek stóp procentowych. Nadal większość kredytów udzielanych jest na zmienną stopę procentową. Są one więc wprost narażone na ryzyko stopy procentowej, które w przypadku materializacji może bezpośrednio poprzez wzrost raty odsetkowej wpłynąć na ryzyko kredytowe (braku terminowej spłaty). Ryzyko to zwłaszcza dotyczy nowych kredytów udzielanych już po obniżce stóp procentowych. Przedpandemiczny portfel ma bufor, bowiem kredytobiorcy dobrze spłacali swoje kredyty przy wyższych stopach. Jeszcze 17 marca 2020 r. stopa referencyjna wynosiła 1,5% - ostrzega prof. Rogowski.

Karty kredytowe – powrót do sytuacji sprzed pandemii

W czerwcu 2021 r. banki wydały 64,7 tys. kart kredytowych na łączną kwotę przyznanych limitów 453 mln zł. W okresie styczeń - czerwiec 2021 r. pomimo efektu niskiej bazy sprzed roku, nadal mamy w ujęciu liczbowym ujemną dynamikę, która wynosi (-0,9%). W ujęciu wartościowym mamy dynamikę dodatnią (+7,3%). Podobnie jak w pozostałych produktach kredytowych dodatnie dynamiki dotyczą jedynie wyższych przedziałów kwotowych. Należy pamiętać, że limity kartowe są jednym z najbardziej ryzykownych produktów kredytowych (wartość Indeksu Jakości w czerwcu wyniosła 3,25%) - mówi ekspert BIK.

Jako podsumowanie akcji kredytowej w pierwszym półroczu 2021 r. dla wszystkich produktów kredytowych, można stwierdzić, że hossa panuje głównie (kredyty mieszkaniowe, kredyty gotówkowe), a w niektórych produktach (kredyty ratalne, karty kredytowe) tylko na kredytach wysokokwotowych.