Legislacja w obszarze podatków w ostatnich latach uległa znaczącym przemianom. Średnio o 2 miesiące skrócono proces konsultacji projektów aktów prawnych – kluczowego etapu dla oceny racjonalności zmian i praktycznej możliwości ich wdrożenia. Znacznie skrócono także vacatio legis przy przepisach podatkowych, średnio z 50 do 15 dni, co spowodowało, że przedsiębiorcy mają mniej czasu na przygotowanie się do zmian, często w obrębie już rozpoczętych projektów biznesowych. Wniosek jest niestety jednoznaczny. Kluczowe zmiany podatkowe były konsultowane pobieżnie, zaś biznes musiał sobie radzić z krótkim vacatio legis - wynika z raportu PwC Polska “Vacatio legis do poprawki”.
Warszawa, 4 lipca – Wśród przykładów wskazujących na prowadzenie procesu legislacyjnego z odpowiednią rozwagą i zastanowieniem można wskazać wprowadzenie Krajowego Systemu e-Faktur - przez pierwsze dwa lata korzystanie z niego było dobrowolne, co umożliwiło przedsiębiorcom zapoznanie się z funkcjonowaniem nowego środowiska. Podobnie ustawa wprowadzająca Jednolity Plik Kontrolny (JPK) została przyjęta po 460 dniach od pojawienia się projektu umożliwiając szerokie skonsultowanie założeń z zainteresowanymi podmiotami oraz zapewniło to czas na przygotowanie systemów informatycznych. W obu przypadkach przedsiębiorcy mieli możliwość odnieść się do wprowadzanych zmian i przygotować na ich wdrożenie. Pozytywnie można odebrać jedynie zmiany regulacyjne w zakresie VAT, w szczególności e-Faktury czy JPK. W tych obszarach rzeczywiście biznes miał więcej czasu na konstruktywny dialog i przygotowanie się do zmian. Mogło to wynikać z nowatorstwa rozwiązań w skali Europy, gdzie skorzystanie z zagranicznych doświadczeń było utrudnione. W Polsce brakuje systemowych rozwiązań prawnych, które chroniłyby podatników przed skutkami pospiesznie przygotowanej legislacji.
“Najbliższe lata będą dla wielu biznesów przełomowe – szereg wyzwań makroekonomicznych i regulacyjnych może wymusić konieczność transformacji działalności gospodarczej, a w drastycznych przypadkach, jej zamknięcie. Zgodnie z badaniem CEO Survey, blisko 80% szefów największych firm na świecie, w tym naszym regionie i w Polsce wskazuje, że zmiany w prawie mogą być czynnikiem wpływającym – w zauważalnym stopniu – na zyskowność ich organizacji. Podatki są od lat wysoko na agendzie przedsiębiorców i inwestorów. Nie można prowadzić biznesu, nie dostrzegając wagi podatków.
Podatki są postrzegane nie tylko przez pryzmat ich wysokości – ponad 70% respondentów badania CFO Compass wskazuje, że kluczowym wyzwaniem w obszarze podatkowym są niejasne przepisy podatkowe i ich częste zmiany. Przedsiębiorcy i menedżerowie, z którymi pracujemy wskazują nam co najbardziej im przeszkadza w biznesie i jakie elementy powinny się zmienić by odważniej inwestowali w rozwój swoich firm. Dlatego zdecydowaliśmy się zestawić te apele - i zaczynamy z analizą związaną z vacatio legis” - mówi Tomasz Kassel, partner zarządzający działem Tax, Legal and People PwC Polska.
Wśród przykładów wpływających negatywnie na stabilność prowadzenia biznesu z uwagi na skrócone vacatio legis można wymienić ustawę wprowadzającą tzw. system pay-and-refund. Od momentu uchwalenia do wejścia w życie podatnik miał 38 dni na przygotowanie się do jej zastosowania. W wyniku wielu wątpliwości przepisy te były regularnie odraczane rozporządzeniami na kolejne 6-miesięczne okresy. Równocześnie pracowano nad zmianami tychże przepisów – nie było wiadomo w jakiej formie będą obowiązywać. Tak samo niespodziewanie podatnicy dowiedzieli się o zmianie właściwości Urzędów Skarbowych w sprawach dot. podatku u źródła (WHT). Jest to istotna wiedza by dochować procedur. Ponadto Lubelski Urząd Skarbowy (LUS) nie wiedział wcześniej o tym, że będzie właściwy do rozpatrywania wszystkich spraw dot. WHT spływających z całej Polski. Spowodowało to po pierwsze problemy podatników w postaci przekierowania toczących się spraw do tego urzędu powodując znaczne opóźnienia po drugie chaos organizacyjny w samym LUS oraz powiększenie powstałych opóźnień w rozpatrywaniu spraw ze względu na braki kadrowe. Kolejnym przykładem jest to, że o przedłużeniu terminu rozliczenia rocznego CIT podatnicy dowiedzieli się na 10 dni przed jego upłynięciem.
“Prymusem pod kątem korzystnych i przejrzystych zmian w prawie podatkowych jest Estonia, która w kodeksie podatkowym wprost zobowiązała się do przestrzegania 6-miesięcznego vacatio legis w przypadku ustaw o daninach publicznych. Jednocześnie jest nr 1 w rankingu konkurencyjności systemów podatkowych. Polska mogłaby skorzystać z tego typu wzorców, a część z nich wpisać jako stałe zobowiązanie dobrego procesu regulacyjnego” - mówi Andrzej Zubik, partner PwC Polska w dziale Tax, Legal and People.
Ostatnie lata to znaczące skrócenie procesu konsultacji projektów podatkowych – kluczowego etapu, dla tworzenia dobrego i zrozumiałego prawa. Co więcej, czas dany przedsiębiorcom na przygotowanie się do zmian w prawie – nie w pełni skonsultowanym – również się zmniejszył. Zidentyfikowaliśmy kilka przypadków, gdzie tempo i jakość zmian regulacyjnych pozostawała dużo do życzenia. Zmiany – pomimo istotnego praktycznego znaczenia – były wprowadzane na ostatnią chwilę, bez wcześniejszej wiarygodnej informacji do przedsiębiorców. W rezultacie wprowadzały chaos i zamieszanie w newralgicznych momentach z perspektywy kalendarza przedsiębiorców. Zmiany w prawie, szczególnie w prawie podatkowym, to nie jest tylko polski problem. Niektóre z państw europejskich, starają się ten problem adresować poprzez poświęcenie odpowiedniego czasu na proces konsultacji projektów prawnych, jak również na ich wdrożenie. Zobowiązania państw w tym zakresie, mogą wynikać z przepisów prawa powszechnego, co zwiększa komfort i ochronę biznesu.
“W Niderlandach wprowadzono ogólnodostępne konsultacje internetowe dla każdego zainteresowanego. We Francji większość zmian podatkowych jest wprowadzanych w ustawie budżetowej, aby zapewnić odpowiednią transparentność. Szwajcarzy mogą liczyć na szerokie konsultacje z organizacjami społeczno-gospodarczymi zaś w Czechach proces legislacyjny trwa od 1-2 lat, choć czasami niektóre „drobne” zmiany podatkowe mogą być wprowadzane w krótszym czasie w drodze wyjątku. W Szwecji istnieje ogólny wymóg konsultowania się z tzw. Radą prawną w skład której wchodzą sędziowie wysokiego szczebla, a w Niemczech nie powinno się wprowadzać nowych, rozbudowanych obowiązków sprawozdawczych lub podobnych bez odpowiedniego okresu na przygotowanie się do takich zasad dla podatnika” - mówi Rafał Szczotka, partner PwC Polska w dziale Tax, Legal and People.
Zobacz także: Spółka, na której wszyscy stracili... niedługo zniknie z giełdy. Od debiutu marzeń do 95% straty
Informacje o PwC Polska
W PwC naszym celem jest budowanie społecznego zaufania i odpowiadanie na kluczowe wyzwania współczesnego świata. Jesteśmy siecią firm działającą w 152 państwach. Zatrudniamy ponad 327 tysięcy osób, które dostarczają naszym klientom najwyższej jakości usługi w zakresie doradztwa biznesowego, technologicznego, podatkowo-prawnego oraz audytu. W Polsce PwC posiada biura w 7 miastach oraz Financial Crime Unit w Gdańsku i Warszawie, dwa Centra Usług Wspólnych w Katowicach, Opolu i Lublinie oraz oddział PwC IT Services w Lublinie. Polskie spółki PwC zatrudniają ponad 6000 osób, w tym niemal 2000 w zespołach technologicznych.
