Napływające w ostatnim czasie dane wskazujące na spadek zatrudnienia przetwórstwie i budownictwie świadczą o postępujących procesach restrukturyzacyjnych w tych sektorach (por. m.in. MAKROpuls z 21.04.2023 oraz MAKROmapa z 02.05.2023). Poniżej przedstawiamy pogłębioną analizę tych tendencji wraz omówieniem perspektyw zatrudnienia w kolejnych kwartałach.
W pierwszym kroku analizy zestawiliśmy wyniki badań koniunktury GUS dotyczące przewidywanych zamówień (zarówno krajowych jak i zagranicznych) oraz przewidywanego zatrudnienia w horyzoncie trzech miesięcy. Potwierdziły one intuicyjną zależność, zgodnie z którą im gorsze perspektywy nowych zamówień, tym wolniejszy wzrost zatrudnienia. Dane wskazują, że aż w 17 z 23 analizowanych kategorii (22 kategorie przetwórstwa + budownictwo) oczekiwany jest wolniejszy wzrost zatrudnienia. Najsłabsze oceny dotyczące nowych zamówień, a w konsekwencji najsłabsze oceny dotyczące przyszłego zatrudnienia obserwowane są w działach „produkcja wyrobów z drewna oraz korka z wyłączeniem mebli; produkcja materiałów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania”, „produkcja mebli”, „pozostała produkcja wyrobów” oraz „produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych”. Warto odnotować, że większość tych działów pośrednio lub bezpośrednio powiązana jest z budownictwem, gdzie również wskaźniki dla przewidywanych zamówień oraz przewidywanego zatrudnienia kształtują się na relatywnie niskim, na tle pozostałych działów, poziomie.
W drugim kroku analizy zestawiliśmy wyniki badań koniunktury GUS dotyczące barier działalności w postaci kosztów zatrudnienia oraz przewidywanego zatrudnienia. Dane potwierdziły zależność, zgodnie z którą im bardziej dotkliwa bariera działalności w postaci kosztów zatrudnienia, tym wolniejszy przewidywany wzrost zatrudnienia. Najsilniejsze problemy związane z kosztami pracy zgłaszały wspomniane wyżej działy: „produkcja wyrobów z drewna oraz korka z wyłączeniem mebli; produkcja materiałów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania”, „produkcja mebli”, „pozostała produkcja wyrobów”, „produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych”. Sugeruje to, że w warunkach spadających nowych zamówień mają one problem z utrzymaniem dotychczasowego poziomu zatrudnienia, czyli z tzw. chomikowaniem pracy. Stąd zmuszone są one do przeprowadzania restrukturyzacji i redukcji zatrudnienia. Zatrudnienie w tych działach ograniczane jest jednak przede wszystkim poprzez utrzymywanie wakatów po odejściu pracowników poprzez niezatrudnianie nowych osób, a nie przeprowadzaniu zwolnień, co sygnalizują m.in. wywiady z firmami przeprowadzane w ramach badania PMI (por. MAKROmapa z 03.04.2023).
W trzecim kroku analizy spojrzeliśmy na przedstawione wyżej wyniki badań koniunktury GUS w ujęciu dynamicznym, w celu sformułowania wniosków dotyczących perspektyw zatrudnienia. W tym celu zestawiliśmy wskaźniki dla przewidywanej produkcji i przewidywanego zatrudnienia dla przetwórstwa ogółem i budownictwa w ostatnich kwartałach. Wyniki badań koniunktury sugerują, że firmy formułują coraz bardziej optymistyczne oceny dotyczące przyszłego poziomu produkcji, co w kolejnych kwartałach będzie wspierać zatrudnienie. Tym samym uważamy, że szczyt procesów restrukturyzacyjnych jest już za nami i skala redukcji zatrudnienia w kolejnych miesiącach będzie się zmniejszać. Stanowi to wsparcie dla naszego scenariusza „miękkiego lądowania” polskiej gospodarki. Zgodnie z tym scenariuszem dynamika polskiego PKB w 2023 r. wyraźnie obniży się (do 1,2% wobec 5,1% w 2022 r.), jednak pozostanie ona dodatnia, a spowolnieniu wzrostu gospodarczego nie będzie towarzyszyć znaczący wzrost bezrobocia.
