Przedsiębiorcy w niekorzystnej sytuacji ekonomicznej, którzy utracili płynność finansową, nie zawsze są zmuszeni do ogłoszenia upadłości. Inną dostępną drogą jest bowiem procedura restrukturyzacji. Na czym polega taki proces? Kto faktycznie może (i powinien) z niego skorzystać?
Zasady postępowania restrukturyzacyjnego. Na czym polega?
Postępowanie restrukturyzacyjne reguluje ustawa z dnia 15 maja 2015 roku Prawo restrukturyzacyjne. Jako cel wszczęcia takiego postępowania wskazuje się głównie ochronę dłużnika przed koniecznością ogłaszania upadłości w ramach uruchomienia różnego rodzaju mechanizmów oddłużeniowych. Jednocześnie dochodzi do zabezpieczenia interesów wierzycieli.
W ustawie wskazano cele postępowania restrukturyzacyjnego (art. 3 ust. 1 prawa restrukturyzacyjnego). Obejmują one uniknięcie ogłoszenia upadłości:
- w wyniku zawarcia układu z wierzycielami
- lub poprzez przeprowadzenie działań sanacyjnych (w przypadku postępowania sanacyjnego).
Chociaż wszczęcie postępowania upadłościowego może być wnioskowane zarówno przez dłużnika, jak i każdego z wierzycieli, to w przypadku restrukturyzacji jest inaczej – wniosek może zostać złożony jedynie przed dłużnika.
Poza tym postępowanie restrukturyzacyjne zależnie od wybranego trybu jest prowadzone z udziałem nadzorcy (sądowego lub układu) bądź zarządcy. Wpływa na to przede wszystkim fakt zatrzymania władztwa nad majątkiem przez przedsiębiorcę albo jego odebranie. Najistotniejsze czynności w ramach postępowania są realizowane przez sąd upadłościowy (restrukturyzacyjny).
Kto może skorzystać z restrukturyzacji?
Jeżeli chcemy wnioskować o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego, musimy posiadać tak zwaną zdolność restrukturyzacyjną. Mówi o niej artykuł 6 ustawy. Postępowanie można prowadzić wobec dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością. Z kolei definicję niewypłacalności znajdziemy w ustawie Prawo upadłościowe.
Według artykułu 11 Prawa upadłościowego, niewypłacalny jest ten dłużnik, który utracił zdolność go wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Do domniemania w tym zakresie dochodzi wtedy, gdy opóźnienie w wykonywaniu zobowiązań pieniężnych przekroczyło trzy miesiące. Gdy restrukturyzacja jest planowana przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną, wówczas (zgodnie z artykułem 11 ust. 2 ustawy) o utracie zdolności do wykonywania zobowiązań świadczy sytuacja, w której zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku, a stan ten utrzymuje się dłużej niż przez dwadzieścia cztery miesiące.
Wszyscy dłużnicy mogą również złożyć wniosek o restrukturyzację wtedy, kiedy są przekonani, że ich sytuacja ekonomiczna w najbliższym czasie doprowadzi do niewypłacalności.
Jakie są rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych?
Aktualnie obowiązujące przepisy uwzględniają cztery rodzaje postępowania restrukturyzacyjnego. Różnice pomiędzy nimi sprowadzają się do stopnia rygoryzmu sądowego, zakresu swobody działań uczestników postępowania, a także dostępności (nie zawsze dłużnik może swobodnie wskazać rodzaj postępowania). W celu skutecznego przeprowadzenia restrukturyzacji konieczne jest pokrywanie przez dłużnika bieżących kosztów związanych z postępowaniem.
W świetle prawa restrukturyzacyjnego można wyróżnić:
- postępowanie o zatwierdzenie układu;
- przyspieszone postępowanie układowe;
- postępowanie układowe;
- postępowanie sanacyjne.
Postępowanie o zatwierdzenie układu jest najbardziej liberalną ze wszystkich procedur. Układ zawiera się w ramach samodzielnego zbierania głosów od wierzycieli od dłużnika. Rolą sądu restrukturyzacyjnego jest wyłącznie zatwierdzenie układu. Taka opcja nie będzie dostępna wtedy, gdy suma spornych wierzytelności przekroczyła 15% wierzytelności uprawnionych do głosowania nad układem.
W przyspieszonym postępowaniu układowym spis wierzytelności zostaje sporządzony i zatwierdzony w trybie uproszczonym. Z kolei ograniczenia w zakresie wierzytelności spornych są takie same, jak w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu.
Natomiast postępowanie układowe to pełnowymiarowe postępowanie restrukturyzacyjne. Układ zawiera się po sporządzeniu i zatwierdzeniu wierzytelności w trybie zwyczajnym. W tym przypadku także wysokość wierzytelności spornych została ograniczona do 15% puli roszczeń uprawnionych wierzycieli.
W sytuacji, w której żaden z powyższych trybów nie jest możliwy (np. ze względu na zbyt dużą wysokość wierzytelności spornych w stosunku do kwoty wierzytelności uprawnionych do głosowania nad układem), pozostaje postępowanie sanacyjne. Jest to zawarcie układu poprzedzone konkretnymi działaniami, które za każdym razem muzą być dopasowane do indywidualnej sytuacji przedsiębiorcy.
Oczywiście podjęcie decyzji o najlepszym rodzaju postępowania bywa trudne. Mimo to sąd jest związany wnioskiem restrukturyzacyjnym i nie może, kierując się względami dłużnika, dokonywać zmian w tym zakresie. W rezultacie firmy rozważające restrukturyzację zobowiązań powinny skorzystać ze wsparcia doświadczonych prawników od obsługi korporacyjnej.
Metody restrukturyzacji przedsiębiorstwa
W prawie restrukturyzacyjnym uwzględniono swobodę doboru metod restrukturyzacji przedsiębiorstwa. Strony postępowania mają więc pewną dowolność, ale powinny zadbać, aby były to metody zgodne z prawem i (co równie istotne) korzystne dla wierzycieli.
Jeżeli wierzyciele nie będą współpracować z dłużnikiem, nie uda się wypracować wspólnego stanowiska. W efekcie restrukturyzacja nie dojdzie do skutku. Wśród przykładowych sposobów restrukturyzacji można wymienić działania wskazane w artykule 156 Prawa restrukturyzacyjnego, czyli:
- odroczenie terminu wykonania zobowiązania;
- zmniejszenie wysokości zobowiązania;
- rozłożenie spłaty zobowiązania na raty;
- zmianę, zamianę lub uchylenie prawa zabezpieczającego wierzytelność;
- konwersję wierzytelności na udziały lub akcje.
W propozycjach układowych można wskazać więcej niż jeden sposób restrukturyzacji. Zdecydowanie warto skorzystać z tej możliwości – w końcu im więcej propozycji zostanie przedstawionych, tym większa szansa, że uda się zachować ciągłość działalności gospodarczej.
Potrzebujesz pomocy w restrukturyzacji przedsiębiorstwa? Odpowiednia kancelaria prawna w Warszawie od kompleksowej obsługi korporacyjnej udzieli Ci niezbędnego wsparcia. Specjaliści pomogą m.in. zaplanowaniu kolejnych działań oraz wykonaniu dokładnej analizy prawnej, gospodarczej i finansowej.
Marcin Staniszewski
Kancelaria Prawna RPMS Staniszewski & Wspólnicy
