Nie ma chyba bardziej konkurencyjnej branży niż trading czy inaczej inwestowanie na rynkach finansowych. Każdy inwestor chce być trochę szybszy, trochę lepszy, a przede wszystkim coraz bardziej skuteczny. To powoduje, że niektóre z zasad, o których od lat słyszymy nie do końca mogą być wystarczające dobre, żeby osiągnąć zysk w długim terminie. Skupmy się na jednym aspekcie handlowym jakim jest stop loss, czyli tzw. zlecenie zabezpieczające, które chroni nas przed zbyt dużą stratą.
Czym jest stop loss?
Ten temat był przez nas poruszany niejednokrotnie. Przede wszystkim stop loss ma za zadanie chronić nas przed zbyt dużymi stratami. W przypadku pozytywnego scenariusza ma za zadanie czuwać nad już wypracowanym zarobkiem. Generalnie zlecenie stop loss powoduje, że brokerowi wydajemy polecenie: jeżeli kurs dojdzie do poziomu X, to chce pozbyć się moich pozycji w trybie natychmiastowym. W przypadku handlu na mało płynnych instrumentach stosowanie zleceń stop loss może w znaczący sposób negatywnie wpływać na osiągane przez nas wyniki. Im mniejsza płynność tym gorszą cenę uzyskamy przy pozbywaniu się jakiegoś aktywa, bądź pozycji tradingowych.
Standardowe wystawianie zleceń stop loss
Praktycznie w każdej publikacji przedstawiającej strategie wystawiania zleceń zabezpieczających mówi się o tym, żeby wystawiać zlecenia nad ostatnim wierzchołkiem bądź pod ostatnim dołkiem. Jest to dość intuicyjne podejście, które uwzględnia ostatni punkt zwrotny. W tym miejscu uczestnicy szkoleń zadają pytania: w jakiej odległości od dołka/ wierzchołka powinno znaleźć się nasze zabezpieczenie? Na to pytanie nie ma już usystematyzowanych odpowiedzi. Część osób uważa, że wystarcza odległość 1 pipsa, natomiast niektórzy twierdzą, że nawet w odległości 10 pipsów nie jesteśmy bezpieczni. Ja natomiast uważam, że obydwie grupy nie mają racji i takie podejście może generować istotne straty na rachunku handlowym.
Książkowy sposób wystawiania zleceń typu stop loss. W przypadku gdy mamy zajętą pozycje długą zabezpieczenie znajduje się do kilku pipsów pod ostatnim dołkiem cenowym, bądź innym istotnym punktem zwrotnym na wykresie.
Dlaczego ustawianie zleceń stop loss w okolicach ekstremum cenowych nie jest dobrym pomysłem?
Nie jest tajemnicą, że większość na rynkach finansowych traci. Na rynku walutowym Forex mniej więcej 80% uczestników rynku w roku handlowym osiąga stratę. To oznacza, że ich podejście jest błędne, a handlowanie dokładnie na odwrót jak robi większość wydaje się być logicznie uzasadnione. Nie mam na myśli otwierania pozycji krótkich po wyłamaniu lokalnego wierzchołka, zdecydowanie bardziej chciałbym skupić się na aspekcie ustawiania zleceń obronnych. Na wykresie drugim przedstawiłem za pomocą niebieskiego prostokąta potencjalne miejsce gdzie prawdopodobnie znajduje się nagromadzenie zleceń obronnych.
Wykres 2. Chmura zleceń obronnych. Na wykresie naniesione zostało prawdopodobna strefa, w której znajduje się około 80% wszystkich zleceń typu stop loss
Spójrzmy na miejsce wystawiania zleceń obronnych z perspektywy drugiej strony transakcji. Jeżeli reprezentujemy większy kapitał to musimy przechytrzyć rynek w taki sposób, żeby uzyskać jak najlepszą średnią cenę zajęcia pozycji. Dlaczego mowa o średniej cenie? Ponieważ w większości przypadków dużych graczy pozycje są zajmowane pakietami, a nie jednym zleceniem kupna/ sprzedaży. Co jest oczywiście uzasadnione, m.in. konstrukcją tzw. order booka (książki zleceń). Miejsce gdy na rynku występuje panika, względnie chaos, to dobry moment dla dużego gracza do zajmowania pozycji. Panika wybucha często gdy rynek trafia w nagromadzenie zleceń obronnych. Tutaj kłania się nam konstrukcja rynków finansowych. Gdy zajęliśmy pozycje długie to zamykając je będziemy reprezentowali rynkową podaż. Nasze zlecenie zamknięcia pozycji, bez względu na to czy będzie to take profit, stop loss czy wyjście z tzw. ręki będzie dołowało kurs. Stąd często możemy obserwować na wykresach długie górne bądź dolne cienie. Oczywiście nie jest to uzasadnienie dla wszystkich skrajnych zachowań rynkowych, dlatego, że możliwych kombinacji mamy praktycznie nieskończoną ilość. Wyobraźmy sobie sytuację, że jesteśmy drugą stroną transakcji, np. nieuczciwym brokerem, który kreuje rynek. Wiem, że na pierwszy rzut oka wydaje się, że jest to ekstremalny przypadek, jednak biorąc pod uwagę występowanie konfliktu interesów to profesjonalny inwestor musi brać takie zachowanie pod uwagę. Jeżeli zatem jesteśmy brokerem, który działa w nieuczciwy sposób, to w przypadku gdy widoczne są zlecenia stop loss (a są one dla domu maklerskiego/ brokera widoczne) istnieje duża pokusa, żeby wrzucić z rynku swoich klientów generując przy tym solidny zysk. Czasami wystarczy bardzo niewiele- naciągnięcie kursu o 1-2 pipsy żeby wywołać sprzedażową lawinę, aktywującą kolejne zlecenia zabezpieczające. Im mniejsza jest nasza odległość od ekstremum cenowego tym większa szansa, żeby padniemy łupem tego typu działań. Z drugiej strony taka sytuacja nie musi dotyczyć bezpośrednio brokera, a np. dostawcy płynności czy innych uczestników rynku. Bez względu na to, kogo ona dotyczy nasza strata będzie oznaczała zysk drugiej strony transakcji. Wyobraźmy sobie sytuacje, że nasze zlecenie stop loss jest w zupełnie innym miejscu, które dla rynku wydaje się być totalnie nieuzasadnione.
Gdzie wystawiać zlecenia zabezpieczające stop loss?
Dodam od razu na początku tego wywodu, że taki sposób wystawiania zleceń SL może znacząco wpływać na relację potencjalnego zysku do podejmowanego ryzyka. Niejednokrotnie zdarza się inwestorom podejść zbyt optymistycznie do danej pozycji lub mechanicznie mnożymy take profit jako 2-krotność stop lossa, tak żeby osiągnąć książkową relacje 2:1. To oczywiście jest absolutnie błędnym działaniem. W tym artykule nie `zajmujemy się tematem relacji zysku do ryzyka, ale musiałem zwrócić na nie uwagę, dlatego, że moje podejście do zleceń stop loss powoduje, że bardzo duża liczba okazji rynkowych jest odrzucana ze względu na słaby potencjał zarobkowy.
Wystawiając zlecenie SL za cel stawiam sobie być samotnikiem. Tam szukam miejsca do wystawienia zleceń stop loss, żeby w żaden sposób nie był uzasadniony np. analizą techniczną, a z drugiej strony ważne, żeby brał pod uwagę przynajmniej jedną potencjalną chmurę stop lossów, wystawionych przez inwestorów indywidualnych. Omówmy 2 przykłady, jeden dla pozycji długiej, a drugi dla pozycji krótkiej.
Przykład wystawionego zlecenia stop loss dla pozycji długiej
Na rynku złota zająłem średnioterminową pozycję długą. Ostatni dołek znajduje się na poziomie 1278.90 dolarów. Kolejny dołek to okolice 1275 dolarów. W tej przestrzeni z pewnością znajduje się sporo zlecenie stop loss. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że inwestorzy będą chcieli uwzględnić także przedostatni dołek to stop lossy mogą znaleźć się do około 5 dolarów poniżej dołka, czyli w okolicach 1270. To powoduje, że przypuszczalnie chmura zleceń stop loss ciągnie się od 1278 dolarów do okolic 1270. To dla mnie oznacza strefę, w której z pewnością nie wystawię zlecenia zabezpieczającego. Swój SL wyznaczam zwykle w około 2-krotnie większym dystansie niż mówią nam książkowe przykłady. Bardzo często biorę pod uwagę układ świec i wystawiam zlecenie SL pod albo nad (w zależności od kierunku transakcji) świecą z dużym korpusem. W omawianym przykładzie zabezpieczenie wyjściowo ustawiłem na poziomie 1259 dolarów i 90 centów. Spoglądając na wykres wydaje się, że jest ono totalnie nieuzasadnione… i o to w tym wszystkim chodzi.
Wykres 3. Pozycja długa na złocie z wystawionem zlecenie stop loss w miejscu, które wydaje się być dla rynku nieistotne
Stop loss dla pozycji krótkiej
Lustrzanym odbicie pozycji długiej jest transakcja krótka. W moim przypadku transakcji dokonałem na instrumencie USDCAD. Sprzedaż miała miejsce po cenie 1.3375. Ostatnie ekstremum cenowe wynosiło 1.3471. To oznacza, że ewentualne zlecenia obronne znajdują sie między 1.3471, a poziomem 1.3481. Ta 10 pipsowa przestrzeń jest zdecydowanie najbardziej prawdopodobna dla rynku. Mój stop loss znajduje się ponad 2-krotnie dalej uwzględniając dużą świecę podażową. Takie podejście wpływa na relację zysku do ryzyka, ale sprawia również, że handel staje się zdecydowanie prostszy. Od ponad 2 lat niezostałem wyrzucony dokładnie w miejscu, w którym rynek zawracał i o to właśnie chodzi w tym podejściu.
Wykres 4. Pozycja krótka na parze USDCAD, z wystawionym zleceniem stop loss w miejscu, które wydaje się być nieuzasadnione.
Bez względu na to na jakim rynku handlujemy powinniśmy wyrabiać w sobie własne wzorce zachowań, które dadzą nam przewagę nad pozostałymi uczestnikami rynków finansowych.
