Rachunek zysków i strat, czyli rzeczywisty wynik finansowy, jaki spółka osiągnęła w danym okresie i jednocześnie to, na co inwestorzy najczęściej zwracają uwagę. Poza tym jednak, że sprawdzimy przychody i wynik netto spółki, porównując je z poprzednim rokiem, warto wiedzieć skąd wzięły się zyski lub straty konkretnego przedsiębiorstwa.
Rachunek zysków i strat
Zaczynamy kolejny, dziewiąty już odcinek naszego kursu edukacyjnego Jak analizować spółki, który jest poświęcony analizie fundamentalnej i który ma pomóc Ci od podstaw w ocenie sytuacji finansowej interesujących Cię spółek czy to z warszawskiej giełdy czy też notowanych na zagranicznych rynkach. Od tego odcinka partnerem kursu jest brytyjski broker Trading212, który pozwala za pomocą aplikacji mobilnej inwestować w akcje i ETF-y z 16 giełd z całego świata, bez prowizji maklerskich. Jeżeli jeszcze nie masz konta na Trading212, to zakładając go z linku w opisie video i wpłacając minimalny depozyt otrzymasz losowo wybrane akcje o wartości do 100 euro, które możesz później sprzedać lub trzymać na rachunku.
Pierwsze serii “Jak analizować spółki” były poświęcone bilansowi przedsiębiorstwa, czyli zestawieniu aktywów i pasywów spółki. Teraz przejdziemy do kolejnego bardzo ważnego elementu sprawozdania finansowego, którym jest rachunek zysków i strat. To właśnie na tej części sprawozdania finansowego zatrzymuje się większość inwestorów, często też kończąc na rachunku zysków i strat swoją analizę finansową konkretnego waloru. I nie da się ukryć, że rachunek zysków i strat jest kluczowym elementem pokazującym to jak spółka sobie radzi i czy jej działalność jest rentowna.
I jeśli mówimy o wynikach finansowych spółki za konkretny okres (kwartał, półrocze albo cały rok obrotowy), to znajdziemy je właśnie w rachunku zysków i strat. Podstawową informacją są przychody spółki, czyli finansowe efekty działalności gospodarczej, jaką prowadzi dana firma. Natomiast koszty to nakłady finansowe, które były potrzebne do uzyskania przychodu (stąd określenie księgowe “koszty uzyskania przychodu”). W rachunku zysków i strat pokazana jest właśnie różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania, co daje nam wynik finansowy spółki w konkretnym okresie sprawozdawczym. No i oczywiście, w największym możliwym uproszczeniu, jeśli koszty uzyskania przychodu są niższe od samych przychodów, to spółka osiąga zysk, jeśli nie, to księguje stratę. W tym odcinku zajmę się rachunkiem zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym, ale można spotkać się też z wariantem porównawczym, który różni się kilkoma elementami na poziomie operacyjnym.
Trzy poziomy rachunku zysków i strat
Ogólnie, rachunek zysków i strat ma trzy poziomy:
- operacyjny
- finansowy
- wstępnego podziału wyniku finansowego
Żeby nie wchodzić zbyt mocno w szczegóły, dziś zajmę się pierwszym poziomem czyli operacyjnym. Przychody i straty na poziomie operacyjnym dotyczą podstawowej działalności gospodarczej, jaką prowadzi spółka. Np. w przypadku spółki informatycznej Vercom będzie to działalność usługowa, dla Grupy Kęty będzie to produkcja, dla LPP działalność produkcyjna i handlowa, a dla Budimexu będzie to działalność budowlana.
W pierwszej części rachunku zysków i strat pokazany jest zysk lub strata brutto ze sprzedaży. Jest on obliczany na podstawie przychodów netto ze sprzedaży produktów lub usług, od których następnie odejmowane są koszty wytworzenia sprzedanych towarów i usług. Jeśli koszty wytworzenia są wyższe od przychodów, to oczywiście spółka księguje stratę brutto na sprzedaży.
Kolejna pozycja to zysk lub strata ze sprzedaży, który pokazuje nam wynik z podstawowej działalności operacyjnej spółki. Jego nazwa jest podobna do zysku brutto ze sprzedaży, ale nie można ich mylić. Zysk ze sprzedaży jest obliczany w bardzo prosty sposób: od opisanego przed chwilą zysku brutto ze sprzedaży odejmuje się koszty sprzedaży - czyli magazynowania, marketingu, promocji i reklamy, transportu czy ubezpieczenia) a także koszty ogólnego zarządu. Do kosztów ogólnego zarządu zalicza się natomiast wynagrodzenia kadry managerskiej i administracyjnej oraz samego zarządu spółki, kosztu utrzymania biur czy delegacji służbowych). I właśnie zysk brutto ze sprzedaży pomniejszony o koszty sprzedaży i ogólnego zarządu daje nam zysk lub stratę ze sprzedaży.
W części operacyjnej rachunku zysków i strat mamy jeszcze takie pozycje jak pozostałe przychody i koszty operacyjne. Zalicza się do nich m.in.
- sprzedaż niefinansowych aktywów trwałych, takich jak nieruchomości, maszyny czy różnego rodzaju środki transportu. Jeśli różnica pomiędzy przychodami a kosztami zbycia jest dodatnia, to wykazuje się to jako zysk, a jeśli odwrotnie to jako stratę
- odpisy aktualizujące wartość aktywów niefinansowych, co jest wykazywane jako strata
- różnego rodzaju dotacje i programy wsparcia (jako zysk)
- otrzymanie odszkodowań, kar lub konieczność ich zapłaty (odpowiednio po stronie przychodów lub kosztów
Oczywiście, szczegóły dotyczące pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych będą rozpisane w notach objaśniających, podobnie jak było to np. w bilansie.
No i teraz, gdy mamy już te wszystkie dane, jesteśmy w stanie obliczyć zysk lub stratę z działalności operacyjnej, bądź jak kto woli - wynik operacyjny.
Żeby to zrobić, trzeba do znanego już wcześniej zysku (lub straty) ze sprzedaży, czyli pozycji F dodać pozostałe przychody operacyjne, a następnie odjąć od tego pozostałe koszty operacyjne. I wynik, który otrzymamy będzie właśnie zyskiem lub stratą z działalności operacyjnej spółki.
