Najwyższa Izba Kontroli opublikowała dziś wyniki swoich badań dotyczących rynku Forex. Według NIK na tym rynku straty notuje aż 80% uczestników. W ciągu prawie 5 lat straty inwestorów indywidualnych liczone były w miliardach złotych. Jednym z postulatów NIK w kwestii ochrony interesów inwestorów indywidualnych jest zakaz reklamy instrumentów OTC, kierowanej do polskich rezydentów.
Badania NIK obejmują okres od 2012 roku do połowy roku 2016. Dane obejmują wyłącznie wyniki klientów krajowych firm inwestycyjnych. Nie są znane dane na temat wyników osiąganych przez polskich klientów firm zagranicznych.
"Zdecydowana większość (ok. 80 proc.) uczestników rynku walutowego Forex traci zainwestowane tam pieniądze. W ciągu 4,5 roku łączne straty klientów krajowych firm inwestycyjnych wyniosły na tym rynku ponad 2,1 mld zł." - czytamy na stronie NIK.
Najwyższa Izba Kontroli wskazuje również, że średnia strata jednego klienta w 2015 roku wyniosła aż 19,5 tys. złotych.
Najwyższa Izba Kontroli zbadała czy odpowiednie instytucje krajowe zapewniają wystarczającą ochronę praw konsumentów w sporach z podmiotami oferującymi usługi na rynku Forex (a także internetowej wymiany walut i na rynku walut wirtualnych). "Kontrolą objęto działania Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF), Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), Biura Rzecznika Finansowego (RF), Narodowego Banku Polskiego (NBP) i Ministerstwa Finansów (MF)."
Dźwignia wciąż za wysoka?
"W ocenie NIK Komisja Nadzoru Finansowego jako jedyny organ państwa podejmowała aktywne działania na rzecz ochrony nieprofesjonalnych uczestników rynku walutowego Forex. Jako nierzetelne natomiast Izba oceniła przewlekłe reagowanie Ministerstwa Finansów na ryzyko związane z działalnością kantorów internetowych, z powodu nieuchwalenia przepisów regulujących ich funkcjonowanie." - ocenia NIK.
NIK wskazuje, że z inicjatywy KNF ograniczona została maksymalna wysokość dźwigni finansowej. Ocenia przy tym, że "dopuszczalny poziom dźwigni finansowej nadal jest jednak na tyle wysoki, że wahania kursów walut mogą szybko doprowadzić do zakończenia inwestycji na rynku Forex ze stratą."
W raporcie zwrócono uwagę, że choć działania KNF były nakierowane na podniesienie standardów świadczenia usług i eliminowanie nieprawidłowości w funkcjonowaniu krajowych firm inwestycyjnych, to usługi związane z rynkiem Forex często oferowane są polskim inwestorom przez firmy zagraniczne. W tym przypadku zakres ochrony jest niższy niż egzekwowany przez KNF od podmiotów krajowych. "Część podmiotów zagranicznych oferowała usługi bez wymaganych zezwoleń, a ich ściganie było utrudnione z uwagi na obowiązujące w Polsce przepisy karne."
Kolejne punkty, na które zwraca uwagę NIK to brak kompleksowej weryfikacji rzetelności badania przez firmy inwestycyjne odpowiedniości usługi finansowej dla klientów indywidualnych. Uprawnienia w tym zakresie od kwietnia 2016 roku posiada Prezes UOKiK, jednak nie skorzystał z nich do zakończenia kontroli przez NIK we wrześniu 2016 roku. UKNF i UOKiK nie zwróciły również uwagi na prowadzenie monitorignu przekazów reklamowych, które mają znaczący wpływ na pozyskiwanie nowych klientów przez firmy inwestycyjne. Najwyższa Izba Kontroli wypunktowuje również niedostateczną współpracę pomiędzy KNF, UOKiK i Rzecznikiem Finansowym.
Wnioski NIK
Po kontroli NIK wnioskowała o przygotowanie przez ministra właściwego do spraw instytucji finansowych zmian w przepisach prawnych:
- wprowadzających zakaz reklamy instrumentów OTC, kierowanej do polskich rezydentów;
- zapewniających skuteczne ściganie podmiotów oferujących bez zezwolenia usługi maklerskie polskim rezydentom za pomocą serwerów zagranicznych;
- tworzących podstawy do objęcia działalności kantorów internetowych nadzorem organu państwowego;
- regulujących kwestię nadzoru nad działającymi w Polsce giełdami walut wirtualnych.
NIK postuluje także zwiększenie realnej ochrony klientów instytucji finansowych poprzez aktywne wykorzystanie następujących rozwiązań dostępnych w ramach obowiązującego porządku prawnego:
- poprawę współpracy instytucji odpowiedzialnych za ochronę interesów klientów rynku finansowego;
- wykorzystanie przez Prezesa UOKiK, we współpracy z UKNF, uprawnienia określonego w art. 105ia ustawy o okik, do kontroli firm inwestycyjnych w formule tzw. „tajemniczego klienta”;
- prowadzenie przez UOKiK lub UKNF systematycznego monitoringu reklam internetowych firm inwestycyjnych w celu wyeliminowania reklam wprowadzających klientów w błąd oraz firm świadczących usługi bez wymaganego zezwolenia lub notyfikacji w KNF;
- okresowe opracowywanie przez UKNF i kierowanie do opinii publicznej analiz produktów finansowych pod kątem zagrożeń dla nieprofesjonalnych uczestników rynku.
Źródło: NIK
