Chcąc inwestować w złoto nie jesteśmy skazani wyłącznie na zakup sztabek, czy monet bulionowych. Istnieje bowiem możliwość zainwestowania w tzw. „papierowe złoto”, czyli uzyskania ekspozycji naszego portfela na złoty kruszec bez konieczności kupowania go w fizycznej postaci. Co więcej, dla wielu osób może się to okazać lepszym rozwiązaniem.
Czym jest ETF i ETC?
ETF-y to w ostatnich latach jedne z najpopularniejszych instrumentów finansowych, które stale zyskują nowych zwolenników, zarówno wśród początkujących, jak i doświadczonych uczestników rynku. I trudno się temu dziwić, ponieważ ETF-y łączą w sobie wiele niepodważalnych zalet. Przechodząc do konkretów - czym tak naprawdę jest ETF i co musisz o nim wiedzieć? ETF to akronim od angielskiego Exchange Traded Fund, co oznacza fundusz notowany na giełdzie. ETF to fundusz stosujący pasywną strategię inwestycyjną, co jest równoznaczne z tym, że jego zadaniem jest odwzorowywanie zachowania konkretnego benchmarku, którym może być np. indeks giełdowy, surowiec czy koszyk konkretnych akcji. Najpopularniejsze ETF-y to te inwestujące w indeksy giełdowe. Mówiąc prościej, zadaniem ETF-u np. na amerykański indeks S&P500 jest osiąganie takich samych wyników jak indeksu bazowego - jeżeli S&P500 zanotował roczny wzrost o 15%, wartość jednostek funduszu w tym samym czasie również powinna zyskać na wartości ok. 15% i analogicznie w przypadku spadków. Tak więc ETF daje zatem możliwość wygodnego zainwestowania w spółki znajdujące się w całym indeksie za pomocą jednego instrumentu i zapewnia bardzo zbliżone stopy zwrotu. W przeciwieństwie do funduszy aktywnie zarządzanych, w których wyspecjalizowany zespół analityków szuka sposobów na pokonanie czołowych indeksów giełdowych, ETF-y mają za zadanie osiągnąć dokładnie taki sam wynik jak szeroki rynek. Co ciekawe, historia pokazuje, że w dłuższej perspektywie fundusze zarządzane aktywnie mają bardzo małe szanse na pokonanie swoich pasywnych odpowiedników, odwzorowujących stopy zwrotu czołowych indeksów giełdowych.
Główne zalety ETF-ów to:
- łatwość i wygoda inwestowania: zlecenia składa się z poziomu rachunku maklerskiego, na identycznych zasadach jak w przypadku zakupu czy sprzedaży akcji
- przejrzystość i bezpieczeństwo: ETF-y są notowane na publicznych parkietach giełdowych, czyli na regulowanym rynku. Muszą spełniać określone wymogi regulacyjne i zachowywać transparentność, pokazując na co przeznaczają pieniądze ulokowane przez inwestorów
- wysoka płynność: ETF-y są notowane na giełdzie i podobnie jak akcje spółek giełdowych są objęte notowaniami ciągłymi. Dzięki temu inwestorzy mogą w trakcie trwania sesji giełdowej na bieżąco śledzić ile warte są jednostki funduszu. ETF-y cechują się również znacznie większą płynnością niż pozagiełdowe fundusze inwestycyjne - dla przykładu: jednostki uczestnictwa można kupić, a następnie sprzedać w trakcie trwania tej samej sesji giełdowej (w ciągu jednego dnia).
- niskie koszty zarządzania: fundusze notowane na giełdzie najczęściej oferują bardzo atrakcyjne koszty zarządzania, rzadko przekraczające 0,5% rocznie, choć bez większych problemów można znaleźć ETF-y m.in. na najpopularniejsze indeksy giełdowe, których roczne koszty zarządzania wynoszą poniżej 0,1%
ETF i ETC na złoto
Tematem tego artykułu są jednak specyficzne fundusze i produkty inwestycyjne - konkretnie te, które inwestują w złoto, czyli najpopularniejszy z metali szlachetnych. Oferta funduszy surowcowych na złoto jest całkiem spora, warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że część z nich jest określana jako ETC, a nie ETF. ETC to akronim od Exchange Traded Commodity, co oznacza “surowiec notowany na giełdzie”. Taki produkt nie ma formy prawnej funduszu inwestycyjnego, wciąż jednak - jak sama nazwa wskazuje - jest notowany na giełdzie i posiada wymienione wyżej zalety ETF-ów. Dlaczego jednak ktoś miałby inwestować w złoto za pomocą produktów notowanych na giełdzie (ETF i ETC), zamiast kupić fizyczny kruszec?
- niższe koszty transakcyjne: kupując ETF na złoto, naszym kosztem transakcyjnym jest spread i prowizja maklerska, a następnie coroczna opłata za zarządzanie, która najczęściej nie przekracza 0,5% (a jeśli tak jest, to warto rozważyć inny produkt). Decydując się na zakup fizycznego złota u dealerów musimy liczyć się z co najmniej kilkuprocentowymi marżami
- płynność: ETF czy ETC pozwala nam na zakup jednostek w dowolnym momencie sesji giełdowej i sprzedaż ich wtedy, gdy chcemy (przy zleceniach o wyższej wartości trzeba się też liczyć z koniecznością znalezienia płynności “po drugiej stronie rynku”), czego oczywiście nie można powiedzieć o sprzedaży fizycznego złota. Co więcej, sprzedając złoto np. u dealera również musimy liczyć się z tym, że dostaniemy za nie kwotę co najmniej o kilka procent niższą od aktualnego kursu rynkowego
- elastyczność i przystępność: fundusze ETF i ETC na złoto pozwalają nie tylko na krótkoterminowe zakupy, ale dają również możliwość elastycznego zarządzania wielkością naszej pozycji. Pojedyncza jednostka większości ETC i ETF na złoto nie przekracza swoim kursem 100 dolarów (dla przykładu: popularny Sprott Physical Gold Trust ma obecnie jednostki wyceniane na 15,50 USD za sztukę), dzięki czemu możemy nie tylko zainwestować nawet niewielkimi kwotami, ale również precyzyjnie dobrać wartość naszych transakcji. W przypadku zakupu sztabek czy monet bulionowych nie możemy liczyć na podobną elastyczność (szczególnie, że kupowanie np. wielu monet bulionowych o niskiej masie, zamiast jednej większej po prostu się nie opłaca)
Papierowe złoto - inwestowanie poprzez ETF i ETC
Fundusze i produkty notowane na giełdzie inwestujące w złoto są powszechnie nazywane “papierowym złotem”, ponieważ pozwalają nam uzyskać ekspozycję portfela na ten metal szlachetny, jednocześnie bez konieczności zakupu fizycznego kruszcu. ETF-y i ETC na złoto możemy podzielić na dwie podstawowe kategorie:
- Stosujące replikację fizyczną, czyli te, które za powierzone przez uczestników funduszu pieniądze kupują fizyczne złoto i przechowują je u depozytariusza, czyli niezależnej firmy, która zabezpiecza je w skarbcu. Fundusze tego typu najczęściej mają dopisek “Physical” w nazwie, co sugeruje, że mają realne pokrycie w fizycznym kruszcu. Co ciekawe, część takich funduszy daje nam możliwość późniejszej zamiany “papierowych” jednostek na fizyczne złoto (np. VanEck Merk Gold Trust)
- Stosujące replikację syntetyczną, czyli wykorzystujące najczęściej kontrakty terminowe na złoto do odzwierciedlania ruchów cenowych kruszca i nieinwestujące w fizyczny surowiec. Fundusze i produkty tego typu są znacznie mniej popularne, w dodatku są narażone na dodatkowe ryzyka, których nie ma w przypadku fizycznych ETF i ETC. ETF-y replikowane syntetycznie dokonują cyklicznych rolowań kontraktów. Co to oznacza? Futuresy mają swój okres wygaśnięcia, czyli inaczej mówiąc rozliczenia, często również z fizyczną dostawą surowca. Zarządzającym funduszem zależy jednak na długoterminowym utrzymywaniu pozycji, a nie na jej rozliczeniu. Rolowanie kontraktu pozwala na utrzymanie pozycji, poprzez przejście z wygasającej serii na kontrakt z odleglejszym terminem rozliczenia, np. z czerwcowego na lipcowy. Polega to na sprzedaniu wygasającego kontraktu przed jego rozliczeniem i zakupie nowego. Z rolowaniem kontraktów wiąże się ryzyko wystąpienia zjawiska o nazwie contango. Jest to sytuacja występująca na rynku kontraktów terminowych, w której cena kontraktu rozliczanego w przyszłości jest wyższa od ceny tego, który wygasa. Podczas rolowania różnica ta jest stratą funduszu, stąd też przy dużym contango może okazać się, że nawet w przypadku rosnącej ceny złota notowania funduszu z powodu rolowania spadną. Przeciwieństwem contango jest znacznie rzadsze zjawisko backwardation, w którym ceny kontraktów aktualnie wygasających są wyższe od tych, które mają późniejszy termin rozliczenia.
Na niekorzyść funduszy replikowanych syntetycznych działa też zauważalnie wyższy koszt zarządzania. Przed zakupem jednostek konkretnego ETF-u na złoto należy sprawdzić w dokumencie informacyjnym (KID) z jakiego rodzaju replikacji korzysta.
Jak wybrać najlepszy ETF na złoto?
W ofertach domów maklerskich - od pewnego czasu również polskich - znajdziemy dziesiątki różnych ETF-ów i ETC na złoto. Jak zatem wybrać ten najlepszy, najbezpieczniejszy i odpowiedni dla naszych potrzeb? Jest wiele czynników, na które należy zwrócić uwagę i wbrew pozorom koszty zarządzania wcale nie są najważniejszym z nich.
- Typ replikacji: fizyczny czy syntetyczny? Typ replikacji funduszu został opisany wyżej, warto jednak doprecyzować, że dla większości inwestorów to produkty inwestujące w fizyczne złoto będą tymi, które powinni wybierać. Z drugiej jednak strony, z jakiegoś powodu syntetyczne ETF i ETC na złoto są dostępne na rynku i można by zadać pytanie: po co i dla kogo tak naprawdę są? Tego typu produkty najczęściej są bardziej złożonymi instrumentami, dającymi np. dźwignię finansową czy możliwość zajęcia krótkiej pozycji (są to tzw. fundusze “odwrócone”). Istnieją też ETC dające zarówno lewar, jak i krótką pozycję (np. ProShares UltraShort Gold)
- Płynność i wielkość funduszu (AUM): dla bezpieczeństwa naszych środków powinniśmy wybierać ETF lub ETC o najwyższej wartości aktywów w zarządzaniu, które cechują się wysoką płynnością obrotu. Jest to szczególnie istotne w przypadku inwestowania wyższych kwot - mało płynny fundusz nie pozwoli nam na realizację dużych zleceń kupna czy sprzedaży, bo po drugiej stronie rynku nie będzie nikogo, kto je pokryje. Więcej środków w zarządzaniu to także wyższa wiarygodność samego funduszu i szansa, że w przyszłości inni inwestorzy również go wybiorą
- Wiek funduszu i dostawca: warto wybierać ETF-y i ETC od znanych i funkcjonujących od lat dostawców tego typu produktów (iShares, SPDR, WisdomTree, Invesco, xTrackers), jednocześnie zwracając uwagę na to od jak dawna konkretny fundusz/produkt jest notowany na giełdach (im dłużej, tym lepiej)
- Koszty zarządzania (TER): na samym końcu coś, od czego większość osób zaczyna selekcję ETF-ów, czyli coroczna opłata za zarządzanie, jaką pobierają jego dostawcy. Najtańsze fizyczne fundusze i ETC na złoto pobierają poniżej 0,20% rocznie, co więcej - spora część z nich to również produkty z najwyższą wartością środków w zarządzaniu. Wybieranie droższych fizycznych ETF i ETC na złoto mija się więc z celem. Uwaga: analizując koszty funduszu patrzymy na wskaźnik TER, zawierający wszystkie opłaty w skali roku
Polecane fundusze ETF i ETC na złoto:
- iShares Physical Gold (TER: 0,15%; AUM: 16 mld EUR)
- Invesco Physical Gold (TER: 0,12%; AUM: 15,8 mld EUR)
- WisdomTree Physical Swiss Gold (TER: 0,15%; AUM: 5,3 mld EUR)
- Sprott Physical Gold Trust (TER: 0,45%; AUM: 6,1 mld USD)
