- Kupować czy sprzedawać? To pytanie często pada wśród inwestorów, którzy analizują rynek i chcą dojść do konsensusu. Jednak im więcej traderów, tym więcej opinii. W natłoku informacji możemy co najwyżej patrzeć na wykres w chmurze paraliżu analitycznego. Kluczem na rozwiązanie problemów jest nie tylko zrozumienie psychologii inwestowania i wdrożenie zasad zarządzania kapitałem, ale też znalezienie koncepcji, dzięki której będziemy w stanie skrystalizować obiektywne zasady własnego systemu.
Wielu inwestorów popełnia ten sam błąd na początku drogi. Za wszelką cenę chcą znaleźć, zdobyć/kupić gotowy system, który da im możliwość zarabiania na rynku. Niestety, nawet jeśli mamy znajomego inwestora, który zarabia na rynku i ma skonstruowany proces decyzyjny, to nawet po poznaniu wszelkich zasad i wdrożeniu ich we własną inwestycję, możemy mieć problem z zamykaniem pozycji z zyskiem. Dlaczego? Jest to podyktowane różnicami indywidualnymi. Oznacza to, że możemy nie być w stanie inwestować danym systemem np. ze względu na poziom awersji do ryzyka. Budowanie systemu inwestycyjnego jest sztuką i po części nauką, podyktowaną zdrowym rozsądkiem. Celem nie jest stworzenie systemu, który osiąga najwyższą stopę zwrotu na danych historycznych, ale wykreowanie koncepcji, która została potwierdzona w przeszłości i daje możliwość zarobienia na rynku.
Co daje Nam system inwestycyjny?
Przede wszystkim obiektywność w zawieraniu transakcji i zarządzaniu nimi. Efekt osiągamy dzięki sprawdzeniu naszych koncepcji na danych historycznych. Obiektywność również ogranicza emocjonalne podejście do rynku, przez co jesteśmy bardziej świadomi naszych decyzji inwestycyjnych i procesu zdobywania doświadczenia na rynku.
Od czego zacząć?
Na początku drogi budowania systemu inwestycyjnego należy odpowiedzieć sobie na pytanie: ile mam czasu na trading? Niektórzy wolą inwestować w formie jednosesyjnej (daytrading), otwierając i zamykając transakcje w wyznaczonych godzinach podczas sesji. Część traderów woli wyższe prawdopodobieństwo zyskownych transakcji i szybką inwestycję, dlatego ich transakcje trwają krótko, i cechuje je zwykle niższy zysk w stosunku do ryzyka (scalping). Duża grupa inwestorów ze względu na brak czasu wybiera opcję inwestycji na wyższych ramach czasowych, trzymając transakcję przez kilka dni, tygodni, a nawet miesięcy.
Ponadto do naszego planu można dodać kolejny punkt dotyczący optymalizacji skonstruowanego i działającego systemu. Jednakże należy podkreślić, że jest to dodatek skierowany do grupy inwestorów, która już zarabia przy użyciu własnego procesu decyzyjnego. Inwestorzy poprzez zdobyte doświadczenie i zmianę szczegółowych czynników w systemie są w stanie zwiększyć prawdopodobieństwo zyskownych transakcji, bądź zwiększyć zyski w stosunku do ryzyka. Nie jest to działanie dla początkującego tradera podejmującego działania na rachunku demo. Na początku zajmijmy się podstawą, dzięki której zarobimy na rynku, a później zacznijmy wdrażać się w szczegóły, dzięki którym stworzymy oszlifowany diament. Jest to ważna decyzja, której często nie są świadomi entuzjaści analizy technicznej, zajmujący się głównie analizą i zmianami systemów inwestycyjnych, a nie inwestycją. A przecież założenie naszego wejścia na rynek oparte jest o zwrot z kapitału, a nie wertowanie kolejnych książek w poszukiwaniu coraz to nowszych podejść do analizy rynku.
1. Koncepcja, czyli jak działa rynek
Zaczynamy od przejrzenia danych historycznych instrumentów, na których chcielibyśmy inwestować. Bazując na własnym doświadczeniu, dobrze jest skupić się na jednym instrumencie i wybranych interwałach czasowych. Nie powinniśmy od razu rzucać się w wir rynku, analizując coraz to nowe instrumenty, chyba że nasze założenie opiera się o korelację. Najważniejsze na starcie to ułatwić sobie pracę i zawęzić zbiór instrumentów, na których doszukujemy się powtarzalnych schematów. Mogą to być przecięcia średnich kroczących, odbicia ceny od średnich kroczących, dywergencje płynące z oscylatorów lub innych wskaźników dające sygnał do odwrócenia trendu, złożone koncepcje jak Teoria Fal Elliotta, formacje harmoniczne, analizy trendu długoterminowego, przebicia linii wsparcia/oporu oraz wiele innych. Najcenniejsze pomysły zwykle są mało oryginalne i nierzadko podczas badania ceny możemy sami dojść do nowych spostrzeżeń w zakresie specyfiki ruchu ceny danego instrumentu. Podejście do rynku musi być zgodne z naszą osobowością, abyśmy mogli w zdyscyplinowany sposób trzymać się założeń systemu, nawet w perspektywie okresowych strat.
Możemy wymienić dwa główne typy systemów transakcyjnych. Pierwszy z nich najbardziej znany, oparty na zasadzie: trend jest twoim przyjacielem (trend is your friend), zakłada podążanie za trendem. W tej koncepcji możemy zastosować analizę średnich kroczących oraz identyfikować trend z wyższej ramy czasowej i inwestować po przebiciu ważnego poziomu wsparcia w przypadku trendu spadkowego, bądź oporu w sytuacji trendu wzrostowego. Kolejnym typem są systemy, dzięki którym możemy inwestować przeciwko trendowi (countertrend) szukając poziomów np. na podstawie odbicia ceny od poziomów wsparcia i oporu, które mogą być początkiem korekty lub odwrócenia trendu. Ponadto możemy zastosować w tym podejściu oscylatory, które wskazują na wyprzedanie i wykupienie na rynku. Jeżeli pojawi się dywergencja, sygnał jest silniejszy.
2. Zmiana koncepcji w obiektywne zasady
Jest to niewątpliwie najtrudniejszy moment z którym musimy się zmierzyć podczas projektowania systemu inwestycyjnego. W założeniu musimy spisać twarde zasady dotyczące podejmowania decyzji inwestycyjnych. Na przykład, jeżeli chcemy inwestować zgodnie z trendem i chcielibyśmy użyć Teorii Fal Elliotta oraz Fibonacciego, możemy skonstruować prostą zasadę inwestycji, zgodnie z trendem wchodząc w drugą falę korekcyjną przy zniesieniu Fibonacciego 50% lub 61,8% z pierwszego impulsu, ustawiając Take Profit przy poziomie 161,8% lub 200% z pierwszego impulsu. Stop Loss możemy ustawić kilka pipsów powyżej momentu wejścia w transakcję albo w podejściu konserwatywnym, ustawić powyżej ceny, od której rozpoczęła się pierwsza fala.
Właśnie ustanowiliśmy twarde zasady naszego systemu. Dodatkowo, aby był kompletny, należy wziąć pod uwagę momenty zwrotne na rynku i aktywnie zarządzać kapitałem. Natomiast musimy nauczyć się w prosty i jasny sposób transformować nasze koncepcje gry z trendem, bądź przeciwko trendowi, w twarde zasady, które należy spisać na kartce i sprawdzić je wizualnie na wykresie.
3. Sprawdzanie wizualne na danych historycznych
Kolejnym krokiem jest sprawdzenie na danych historycznych czy transakcje, jakie zawieramy według obiektywnych zasad, są zyskowne. Jest to proces nieformalny, który ma za zadanie sprawdzić czy nasze reguły zostały odpowiednio dobrane i czy warto przejść do kolejnego etapu budowy systemu inwestycyjnego.
4. Przeprowadzanie formalnych testów statystycznych
Jest to dość czasochłonny proces, w którym musimy sprawdzić szczegółowo nasze wejścia w transakcję z założeniem wszystkich reguł i zasad naszego systemu inwestycyjnego. Bardzo pomocny jest arkusz kalkulacyjny, do którego wpisujemy nazwę instrumentu, na którym testujemy system, czas wejścia w transakcję, poziomy: wejścia, Stop Loss, Take Profit oraz informacje dotyczące zarządzania kapitałem np. wcześniejsze wyjście z części transakcji oraz zredukowanie ryzyka poprzez przeniesienie poziomu Stop Loss do poziomu otwarcia trans- akcji, dodając do tego spread. Proces można przyspieszyć poprzez zaprogramowanie naszych zasad i przeprowadzenie kompilacji. Program HFT Meta Trader 4 umożliwia sprawdzenie danych historycznych poprzez opcję Tester Strategii. Polecam przeprowadzić testy na jak najdłuższym okresie danych historycznych. Z własnego doświadczenia wiem, jak ważne jest przeprowadzanie testów manualnych (w szczególności przez początkujących inwestorów). Analizując wykres, ciągle uczymy się nowych rzeczy i przyswajamy specyfikę ruchu ceny danego instrumentu, co może przełożyć się w przyszłości na zbudowanie nowego, lepszego systemu inwestycyjnego.
5. Ocena rezultatów
Po przeprowadzeniu testów manualnych bądź automatycznych, w przypadku zaprogramowania strategii należy zwrócić uwagę czy system w perspektywie długoterminowej jest zyskowny oraz czy będziemy w stanie przetrwać największe obsunięcie kapitału. Jest to ważna kwestia działająca na naszą psychikę podczas tradingu. Wyobraźmy sobie, że pomimo poprzednich zyskownych transakcji natrafiamy na serię kilku pozycji, które przynoszą straty. Wywiera to znaczny wpływ zarówno na nasz portfel, jak i na system decyzyjny. Ponadto, dowiadujemy się z jakim prawdopodobieństwem nasz system jest zyskowny, w skrócie: ile pozycji na 10 transakcji jest zyskownych. Dodatkowo jesteśmy w stanie obliczyć średni zysk z transakcji, który odzwierciedla matematyczną nadzieję naszego systemu. Dlatego tak ważne jest, aby poznać i przetestować założenia, ponieważ dzięki temu otrzymujemy statystyczne informacje na których opiera się cały proces inwestycyjny.
Podsumowanie
Truizmem byłoby stwierdzenie, że zarządzanie kapitałem jest bardzo ważnym czynnikiem naszego procesu podejmowania decyzji. Nawet jeżeli posiadamy już system, dzięki któremu jesteśmy w stanie zarobić na naszych transakcjach, należy pamiętać, że możemy zarobić 200%, ale traci się zawsze 100%. Dlatego podczas budowania systemu, musimy zwrócić szczególną uwagę na ekspozycję kapitału na jedną transakcję oraz ogólną ekspozycję portfela i korelację instrumentów, jeżeli system zakłada zawieranie transakcji na kilku instrumentach jednocześnie.
Systemy transakcyjne w założeniu mają ustabilizować nasz sposób podejmowania decyzji, poprawić wyniki i pomóc odnieść sukces na rynku. Dzięki pracy połączonej z pasją i wiedzą, jaką możemy nabyć czytając artykuły, książki, uczestnicząc w szkoleniach, jesteśmy w stanie stworzyć skuteczny system transakcyjny. Wszystko, co jest potrzebna wykresie – jest to cytat jednego ze skutecznych traderów jakich miałem okazję poznać. Trzymajmy się naszych założeń, czerpmy zyski oraz przyjemność z inwestycji.
