- Sektor przemysłowy odpowiada za mniej więcej jedną czwartą światowej emisji gazów cieplarnianych (GHG). Połączenie środków, w tym poprawa efektywności energetycznej, wykorzystanie wodoru i biomasy jako surowca lub paliwa, wytwarzanie ciepła za pomocą energii elektrycznej i przyjęcie technologii wychwytywania dwutlenku węgla, może zredukować emisje dwutlenku węgla w tym sektorze niemal do zera. Globalna dekarbonizacja sektora przemysłowego według analiz Allianz Trade będzie wymagała inwestycji o łącznej wartości 2,7 bln EUR do 2050 r. Z tego UE potrzebuje 8%, czyli 210 mld EUR, z czego połowa na same inwestycje w elektryfikację. Reszta jest prawie równo podzielona między wykorzystanie wodoru, innowacyjne procesy produkcyjne i nowe technologie. Ponadto, wynoszące 330 mld EUR do 2050 r., całkowite potrzeby inwestycyjne przemysłu UE w zakresie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS) są prawie o 60% wyższe niż inwestycje we wszystkie inne środki dekarbonizacji przemysłu łącznie.
- Aby sprostać tym potrzebom, kraje UE-28 muszą inwestować 3 mld EUR rocznie w latach 2020-2030 i 9 mld EUR rocznie w latach 2030-2050, kiedy technologie będą gotowe do wdrożenia na pełną skalę. Przemysł celulozowo-papierniczy wymaga największych inwestycji ogółem – 78,4 mld EUR do 2050 r. – następnie żelaza i stali (55,4 mld EUR) oraz cementu (37,6 mld EUR). Inwestycje te ograniczyłyby emisje o 265 MtCO2 (-92%), co daje średnią inwestycję w redukcję w wysokości 790 EUR na tCO2.
- W tym kontekście w opinii Allianz Trade rządy powinny wykorzystać dostępne im instrumenty (np. dotacje, podatki od emisji dwutlenku węgla), aby skutecznie dostosować ścieżki sektorowe do nadrzędnych celów przejścia na zerową emisję netto.
W ciągu ostatnich kilku dekad sektor przemysłowy poczynił znaczne postępy w zakresie redukcji emisji i poprawy efektywności energetycznej. Do 2010 r. sam przemysł europejski ograniczył swoje emisje o -29%, a do 2020 r. o -39% w porównaniu z poziomami z 1990 r. Pomimo intensywnej międzynarodowej konkurencji z analiz Allianz Trade wynika, że przemysłowi europejskiemu udało się dostosować swoje praktyki i modele biznesowe do celów kontynentu w zakresie klimatu i energii, zachowując jednocześnie opłacalne podejście gospodarcze.
Wykres 1: Potrzeby inwestycyjne w sektorze przemysłu UE w celu osiągnięcia zerowej emisji netto
Źródła: IndustryPLAN, Allianz Research. Uwaga: BAT odnosi się do najlepszych dostępnych technologii. Obejmuje UE + Zjednoczone Królestwo. Zobacz Dodatek, aby zapoznać się z rozkładem inwestycji według krajów.
Niemniej jednak sektor ten jest nadal odpowiedzialny za 650 Mt emisji CO2 – przy czym CO2 odpowiada za ponad 90% bezpośrednich emisji gazów cieplarnianych z przemysłu w 2020 r. Sektor cementu, żelaza i stali oraz sektor chemiczny (zob. Wykres 2) mają największy udział w emisji CO2 i przemysłowe zużycie energii: te trzy sektory wygenerowały trzy czwarte emisji przemysłowych w UE-28 w 2020 r.
Wykres 2: Przemysłowe emisje CO2 w UE-28 w 2020 r.
Źródło: Eurostat, Allianz Research (z wyłączeniem emisji z rafinerii)
Co więcej, wszystkie trzy sektory wytwarzają również znaczne emisje procesowe, wahające się od 25% do 50%. Ma to znaczenie, ponieważ emisje z procesów przemysłowych są szczególnie trudne do ograniczenia. W rezultacie nawet w scenariuszu przejścia na zerową emisję netto oczekuje się, że w UE uda się uniknąć tylko trzech czwartych tych emisji. Natomiast inne sektory przemysłu, takie jak przemysł spożywczy i tytoniowy, papierowy, celulozowy oraz poligraficzny i metali nieżelaznych, generują głównie emisje pośrednie i bezpośrednie, przy czym te pierwsze wynikają głównie z centralnie wytwarzanej energii elektrycznej, a te drugie - z wytwarzania ciepła. Są one mniej lub bardziej „automatycznie” redukowane poprzez dekarbonizację wytwarzania energii i ciepła. Na przykład blisko 55% emisji CO2 w tych sektorach wynika z wykorzystania energii elektrycznej wytwarzanej centralnie, głównie z gazu ziemnego i węgla, na potrzeby nisko- i średniotemperaturowego zapotrzebowania na ciepło.
Wykres 4 ilustruje gigantyczne zadanie dostosowania przemysłu do ścieżki zerowej emisji netto: do 2050 r. emisje muszą zostać zredukowane o 92%, a niektóre sektory generują nawet emisje ujemne, tj. wychwytują więcej emisji CO2 niż wytwarzają. Na wykresie porównano prognozy sieci dla zazieleniania systemu finansowego (NGFS) z oceną Komisji Europejskiej (KE) dotyczącą unijnego Zielonego Ładu. Oba źródła stosują różne definicje granic pokazanych sektorów, a także alokacji emisji procesowych i emisji energetycznych. W rezultacie emisje sektorowe różnią się, a linia bazowa NGFS jest nieco wyższa, ponieważ kategoria Inne branże jest szersza. Trend podążania ścieżką 1,5°C jest podobny w obu ocenach, a emisje netto w 2050 r. są również porównywalne, chociaż NGFS wyraźnie zgłasza ujemne emisje.
Wykres 4: EU porównanie scenariuszy przemysłowych emisji CO2
Źródła: NGFS, European Commission, Allianz Research
Opcje wyścigu o zerowej wartości netto
Różne opcje dekarbonizacji można ogólnie pogrupować w ramach efektywności energetycznej, zastępowania paliw kopalnych zrównoważonymi paliwami lub elektryfikacji i CCS. Jednak efektywność energetyczna i elektryfikacja często idą w parze, ponieważ są to dwie strony tego samego medalu. Weźmy na przykład pompy ciepła, jedną z głównych technologii elektryfikacji, które również zwiększają efektywność wykorzystania energii. Ilekroć potrzebne jest chłodzenie, ciepło będzie wytwarzane jako produkt uboczny, i odwrotnie. Pompy ciepła wykorzystują tę zależność i zmniejszają straty energii w procesach ogrzewania lub chłodzenia. Chociaż są one obecnie stosunkowo powszechne w środowiskach mieszkalnych, są one znacznie rzadziej wykorzystywane do celów przemysłowych. Duże przemysłowe pompy ciepła (IHP) mogą być zasilane energią odnawialną lub pozyskiwać energię odpadową z budynków i procesów. Mogą być instalowane w procesach termicznych, na przykład w przemyśle spożywczym, papierniczym czy chemicznym. Na przykład w przemyśle mleczarskim mleko musi być schłodzone przed transportem i spożyciem, podczas gdy ciepło jest potrzebne do procesu pasteryzacji. Ciepło odpadowe z procesu chłodzenia można odzyskać i wykorzystać jako źródło ciepła do pasteryzacji. Jednak znaczącym wyzwaniem w wielu branżach jest to, że para jest zwykle używana do przenoszenia ciepła w całym obiekcie, co skutkuje projektami systemów wysokotemperaturowych. Przejście na powietrze lub wodę w stanie ciekłym wymaga nowych rur, pomp i projektów procesów, co wiąże się z wysokimi kosztami inwestycyjnymi i potencjalnymi zakłóceniami.
Dekompozycja inwestycji według krajów
Tabela A.1: Skumulowane inwestycje według krajów dla UE27 + Zjednoczonego Królestwa do 2050 roku (w mln EUR)
Kraj/Branża |
Chemikalia |
Odlewnie |
Żelazo i stal |
Metale nieżelazne |
Minerały nie-metaliczne |
Papier i masa papiernicza |
Austria |
909,0 |
54,5 |
3685,2 |
19,4 |
1029,4 |
4525,0 |
Belgia |
3077,9 |
14,3 |
2659,7 |
19,4 |
1298,6 |
1787,3 |
Bułgaria |
402,4 |
7,6 |
26,0 |
19,4 |
571,5 |
316,4 |
Chorwacja |
353,8 |
12,5 |
4,6 |
13,2 |
496,9 |
158,7 |
Cypr |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
159,9 |
0,0 |
Czechy |
239,8 |
77,6 |
2539,1 |
19,4 |
805,5 |
904,3 |
Dania |
0,0 |
3,8 |
1,3 |
8,8 |
403,3 |
84,9 |
Estonia |
45,0 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
79,1 |
66,9 |
Finlandia |
402,9 |
12,9 |
1442,4 |
19,4 |
159,5 |
11325,2 |
Francja |
1635,9 |
323,8 |
5614,1 |
370,4 |
3323,5 |
7253,0 |
Niemcy |
9513,5 |
1082,2 |
16715,0 |
640,3 |
8157,2 |
16254,1 |
Grecja |
153,0 |
0,0 |
26,2 |
158,5 |
1073,3 |
102,5 |
Węgry |
768,8 |
38,8 |
771,8 |
19,4 |
439,7 |
310,6 |
Irlandia |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
19,4 |
507,3 |
9,0 |
Włochy |
2022,3 |
387,0 |
3385,2 |
131,9 |
5996,9 |
4938,8 |
Łotwa |
0,0 |
0,0 |
1,5 |
9,9 |
223,2 |
18,9 |
Litwa |
1126,2 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
239,9 |
70,7 |
Luksemburg |
0,0 |
0,0 |
84,3 |
13,2 |
187,4 |
0,0 |
Malta |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
Niderlandy |
5142,7 |
0,0 |
3411,8 |
38,8 |
458,6 |
1376,9 |
Polska |
3787,1 |
203,2 |
2883,0 |
19,4 |
3741,9 |
3169,0 |
Portugalia |
324,9 |
10,5 |
59,6 |
11,0 |
1136,2 |
3863,2 |
Rumunia |
813,5 |
0,0 |
1217,3 |
210,6 |
934,3 |
170,7 |
Słowacja |
507,2 |
0,0 |
2219,9 |
162,4 |
703,3 |
1433,1 |
Słowenia |
0,0 |
43,5 |
27,1 |
84,6 |
134,2 |
483,4 |
Hiszpania |
1682,0 |
144,2 |
2475,4 |
291,4 |
3195,7 |
3648,4 |
Szwecja |
485,1 |
71,8 |
1593,4 |
109,5 |
184,6 |
15084,7 |
Zjednoczone Królestwo |
710,4 |
99,4 |
4596,7 |
58,5 |
1947,8 |
1091,2 |
Tabela A.2: Skumulowane inwestycje według krajów dla UE27 + Zjednoczonego Królestwa do 2030 roku (w mln EUR)
Kraj/Branża |
Chemikalia |
Odlewnie |
Żelazo i stal |
Metale nieżelazne |
Minerały nie-metaliczne |
Papier i masa papiernicza |
Austria |
72,4 |
13,4 |
257,3 |
4,3 |
297,6 |
516,6 |
Belgia |
253,5 |
3,1 |
242,2 |
4,3 |
385,5 |
235,9 |
Bułgaria |
27,2 |
1,6 |
12,7 |
4,3 |
151,4 |
34,9 |
Chorwacja |
27,9 |
3,0 |
1,6 |
2,9 |
147,5 |
24,4 |
Cypr |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
47,5 |
0,0 |
Czechy |
21,0 |
18,1 |
185,8 |
4,3 |
239,1 |
96,3 |
Dania |
0,0 |
0,9 |
1,4 |
1,9 |
117,9 |
11,1 |
Estonia |
3,0 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
23,5 |
7,1 |
Finlandia |
35,7 |
2,9 |
128,6 |
4,3 |
82,2 |
1732,0 |
Francja |
135,4 |
74,0 |
565,5 |
151,4 |
986,6 |
718,5 |
Niemcy |
834,4 |
247,8 |
1551,5 |
231,2 |
2227,0 |
1831,9 |
Grecja |
10,3 |
0,0 |
10,0 |
64,6 |
318,6 |
12,3 |
Węgry |
66,8 |
9,7 |
50,9 |
4,3 |
118,4 |
38,6 |
Irlandia |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
4,3 |
150,6 |
2,0 |
Włochy |
178,3 |
94,1 |
518,3 |
29,2 |
1628,9 |
610,6 |
Łotwa |
0,0 |
0,0 |
1,4 |
2,2 |
66,3 |
2,3 |
Litwa |
76,0 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
66,9 |
8,5 |
Luksemburg |
0,0 |
0,0 |
30,0 |
2,9 |
58,5 |
0,0 |
Malta |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
Niderlandy |
417,6 |
0,0 |
255,2 |
12,7 |
136,1 |
174,2 |
Polska |
281,0 |
48,0 |
238,7 |
4,3 |
1025,0 |
369,4 |
Portugalia |
31,4 |
3,7 |
20,2 |
2,4 |
337,3 |
477,8 |
Rumunia |
27,1 |
0,0 |
107,3 |
91,4 |
280,8 |
20,5 |
Słowacja |
34,1 |
0,0 |
145,3 |
70,5 |
208,8 |
139,2 |
Słowenia |
0,0 |
10,0 |
11,2 |
32,6 |
38,5 |
71,6 |
Hiszpania |
148,8 |
35,6 |
265,8 |
122,3 |
948,7 |
545,6 |
Szwecja |
24,5 |
16,1 |
148,1 |
43,4 |
84,9 |
2100,8 |
Zjednoczone Królestwo |
87,0 |
23,0 |
354,0 |
20,7 |
578,2 |
219,4 |
Innowacje przemysłowe: Drogi do głębokiej dekarbonizacji przemysłu. Sprawozdanie dla Komisji Europejskiej, DG ds. Działań w dziedzinie klimatu https://climate.ec.europa.eu/system/files/2020-07/industrial_innovation_part_2_en.pdf