Przed laty natrafiłem na informację, że to nie ekonomiści zarabiają najwięcej na giełdzie, a fizycy i wojskowi. Ubiegłoroczna, zakończona w listopadzie wizyta świętego Mikołaja na giełdach była zaskoczeniem dla wielu osób, w sposób w statystycznie spoglądających na rynki. W efekcie, w grudniu 2022 roku notowania zniżkowały, po rozpoczętych również niespodziewanie dla wielu osób na początku października wzrostach, zamiast zgodnie z kolejnym oczekiwanym modelowym cyklem prezydenckim wzrastać dopiero pod koniec tego miesiąca. W tym miejscu należy oddać ukłon spodziewającemu się impulsu wzrostowego, już w tym czasie Tomkowi Piwońskiemu.
Jednocześnie pod koniec września 2022 roku, z jednej strony mieliśmy oczekiwania, o ile nie przyjścia recesji na początku kolejnego - to przynajmniej silnego spowolnienia gospodarczego, w tym czasie. No i prawie powszechną wiarę w dalsze występowanie rynku niedźwiedzia. A kiedy wszyscy oczekują spadków to ... Z drugiej strony wokół rynku zagnieździła się duża ilość wolnego kapitału, w tym w funduszach inwestycyjnych oraz były znane prognozy spadku inflacji, a za czym stóp procentowych w kolejnych latach w USA, a także w naszym kraju i to podczas utrzymywania stóp procentowych poniżej poziomu inflacji.
No i podczas ubiegłorocznego Invest Cuffs Wojtek Białek anonsował nachodzące dołki kilku cykli. Bez wątpienia dostrzegane również bez jego pomocy przez inwestorów i spekulantów ze światowych rynków, a Tomek Hońdo wskazywał na pozytywną dla wzrostów korelację chińskiego cyklu kredytowego. W efekcie, początek znaczniejszego odbicia, zasygnalizowany młotem na wykresie świecowym miał miejsce na początku października 2022 roku, a ceny surowców energetycznych wyraźnie spadały na giełdach. Niektórych z nich od połowy 2022 roku, a węgla nawet od pierwszego kwartału tego roku.
Święty Mikołaj, z fasonem, tym razem w roli czarownicy Befany powrócił na początku bieżącego roku, zgodnie ze statystykami i kształtującymi się nowymi cyklami, zarazem zwiększając dywergencję pomiędzy sytuacją na giełdzie, a wyprzedzającymi wskaźnikami koniunktury gospodarczej i zdołowanymi PMI-ami. Teoretycznie prognozowana recesja lub spowolnienie, powinny pociągnąć istotnie, korekcyjnie rynki na dół, chociaż dla mnie analiza techniczna nie daje, w momencie pisania tego artykułu przekonujących sygnałów dla takiego scenariusza wydarzeń, co oczywiście może się zmienić, a Tomek Hońdo zwracał uwagę na kontynuację, sprzyjającego dalszemu obniżaniu się notowań wyprzedzającego spadku podaży pieniądza, w strefie euro.
Spójrzmy na inne sygnały. Oprócz spadku cen ropy naftowej, gazu, węgla i pszenicy na południe podąża CRB Index, co również sugeruje na pozytywne zmiany, dotyczące obniżania się poziomu inflacji - pro-recesyjne dywergencje 10-letnich amerykańskich obligacji, w stosunku do dwulatków oraz 3-miesięcznych bonów skarbowych są bardzo silne. Z jednym zastrzeżeniem.
Od 1982 roku, przed nadejściem recesji następował uprzedni odwrót od ich dywergencji, z wyjątkiem jej wystąpienia - w odniesieniu do 3 miesięcznych bonów skarbowych podczas załamania rynku w 2020 roku, a obecnie mamy nawet pogłębienie tych dywergencji. Jednak zarazem, w 2020 roku było wskazywane przyspieszenie załamania gospodarczego, na skutek pandemii COVID-19, co mogło zakłócić ciąg dywergencyjnych zdarzeń, w tym czasie. Z kolei zarówno polskie, jak i zagraniczne wskaźniki koniunktury, zaufania i PMI wykazywały pesymistyczne wartości dla gospodarki, z relatywnie pozytywnym niewielkim odbiciem od października 2022 roku, w sytuacji postępującego zacieśniania ilościowego (QT) stosowanego przez FED, EBC, People Bank of China. Przy czym Bank of Japan nieco zawrócił w kierunku powiększania swojego bilansu (wg Yardeni Research. Inc.).
Biuro Inwestycji i Cykli Ekonomicznych BIEC, oceniające sytuację w naszym kraju, na początku stycznia 2023 roku zwróciło uwagę na kolejny spadek wskaźnika ICI (Income Cost Index), po niewielkim jego odbiciu w poprzednich miesiącach oraz na wyczerpanie się możliwości redukcji kosztów przez przedsiębiorców, w sytuacji spodziewanego dalszego ich wzrostu - na skutek podwyżek cen prądu, gazu i płacy minimalnej, spodziewane pogarszanie się relacji kosztów pracy wobec przychodów podstawowych i pogarszanie się relacji kosztów magazynowania w stosunku do przychodów, w tym na wzrost stanu zapasów oraz na powrót do ujemnej relacji oprocentowania długoterminowych papierów dłużnych wobec krótkoterminowych stóp procentowych, co bywa spostrzegane przez wielu ekonomistów - jako charakterystyczne dla recesji.
W połowie grudnia 2022 roku Wskaźnik Dobrobytu, mierzony przez BIEC wskazywał na kontynuację dalszej tendencji zniżkowej, co było związane głównie z wysoką inflacją i z odczuwaniem realnego spadku wysokości wynagrodzeń, chociaż na początku stycznia odczucia konsumenckie, dotyczące przyszłej inflacji uległy obniżeniu. Uprzednio wyraźny spadek tego wskaźnika towarzyszył okresom dekoniunktury, przy czym w drugiej połowie grudnia 2022 roku nie był tak głęboki, jak w 2002, 2009 i 2020 roku.
Od października 2022 roku PMI dla Polski odnotował wyraźne odbicie, pozostając zarazem w silnej tendencji spadkowej, której ostatnie dno było znacznie powyżej covidowego dołka, jak wskazywał Trading Economics. Zgodnie z tym portalem, podobny kierunek odbicia, podczas analogicznej tendencji wystąpił w Niemczech. Nieznacznie depresyjne pozycje przyjął PMI dla strefy euro oraz United States ISM Purchasing Managers Index PMI i Chicago PMI, także nie pogłębiając dołka z 2020 roku. Natomiast dla strefy euro, Wskaźnik Wyprzedzający Koniunktury The Conference Board, opracowywany według reguły 3D, z listopada 2022 roku znalazł się na poziomach sygnalizujących recesję, jednak nie głębszych niż podczas recesji z 2008, 2012 i 2020 roku.
Według Trading Economics, Wskaźnik Ufności Konsumenckiej w strefie euro, który odbił od października 2022 roku, znajdował się na poziomie porównywalnym (chociaż obecnie wyższym) wobec największego od końca lat osiemdziesiątych XX wieku dołka, z 2020 roku. Znacznie lepiej prezentował się Wskaźnik Ufności Przemysłu dla tej strefy, chociaż także znajdując się w obszarze ujemnych wartości, do których jednakże nie spadł obniżający swoją wartość, od początku 2022 roku Wskaźnik Klimatu Biznesu - dla strefy euro.
Podobne relacje występowały dla wskaźników ufności OECD, przy czym dla biznesu najniższy punkt osiągnął on na przełomie lat 2008 i 2009 (od lat drugiej połowy lata siedemdziesiątych XX wieku). Wskaźnik Ufności Konsumenckiej OECD obniżał się od 2018 roku, a jego spadek był znacznie głębszy od spadku Wskaźnika Ufności Biznesu oraz od dołków Wskaźnika Ufności Konsumenckiej, występujących okresowo - od 1974 roku. Analogiczny spadek tego wskaźnika dla biznesu trwał od listopada 2021 roku. Zarazem Wskaźnik Ufności Biznesu OECD do grudnia 2022 roku nie wykazał odbicia.
Reasumując, wskaźniki zaufania konsumentów przedstawiały się znacznie gorzej, niż analogiczne wskaźniki dla biznesu.
Artykuł przygotowany na podbudowie publikacji autora: Cykle, a społeczeństwo, giełda i koniunktura gospodarcza.
