Cena i wartość to czasem dwie zupełnie inne rzeczy, a widać to szczególnie w przypadku kontraktów terminowych. W jaki sposób wyceniane są futuresy?
____Kontrakty terminowe GPW____
Cena, a wartość kontraktu terminowego futures - Czym jest wartość nominalna? Jak się oblicza wartość nominalną?
Zaczynamy kolejny odcinek naszego cyklu “Z dźwignią na GPW”, który jest poświęcony kontraktom terminowym i którego partnerami są Giełdą Papierów Wartościowych w Warszawie i DM BOŚ.
W tym odcinku zajmę się tematem dość podstawowym, który jednak jest na tyle ważny, że bez jego opanowania trudno w ogóle myśleć o korzystaniu w jakikolwiek sposób z kontraktów terminowych. Mowa o tym w jaki sposób futuresy są wyceniane, skąd bierze się wartość kontraktu i dlaczego różni się od jego kursu, a także o tym z jakiego powodu różne serie tego samego futuresa, mającego naśladować zachowanie jednego instrumentu bazowego, najczęściej mają w tym samym czasie kompletnie różne ceny. I czy można to w jakiś sposób wykorzystać na naszą korzyść?
Zanim jednak przejdę do tematu, standardowo przypominam, że kontrakty terminowe futures są lewarowanymi instrumentami pochodnymi, które cechują się bardzo wysokim ryzykiem inwestycyjnym. Bierze się ono zarówno z obecności dźwigni finansowej, jak i możliwości zajęcia długiej lub krótkiej pozycji. Futuresy mogą doprowadzić nie tylko do utraty kapitału, ale też do strat przewyższających wartość naszego depozytu. Dlatego też nie są one odpowiednie dla każdego uczestnika rynku, o czym musisz wiedzieć.
Kontrakty terminowe futures. Dlaczego kontrakt jest warty więcej niż wynosi jego kurs?
Mimo, że mamy za sobą prawie czterdzieści odcinków edukacyjnych poświęconych kontraktom terminowym, to od jakiegoś czasu pojawia się pytanie o to dlaczego kurs kontraktu i jego wartość się od siebie różnią. W przypadku rynku kasowego, jeśli chcemy kupić akcje jakiejś spółki, których kurs wynosi - przykładowo 200 PLN - to za każdą z nich zapłacimy dokładnie tyle. W przypadku rynku terminowego działa to jednak inaczej. Załóżmy, że mamy kontrakt terminowy na indeks WIG20, czyli FW20. Załóżmy, że jego kurs to 2380 pkt., ale to nie znaczy że wartość pojedynczego kontraktu to właśnie 2380 PLN. Instrumenty pochodne, w tym właśnie futuresy, posiadają mnożnik kontraktu, który określa jego wartość nominalną i dodatkowo pozwala łatwo ustalić ile wart jest ruch ceny o 1 pkt.
W przypadku kontraktu FW20 mnożnik to 20 PLN, co oznacza że zmiana ceny o 1 pkt. jest warta właśnie 20 złotych na kontrakt (przy pozycji o wolumenie np. 10 kontraktów będzie to 200 PLN/pkt.). Wartość nominalna kontraktu będzie natomiast dwudziestokrotnością jego kursu - czyli przy kursie 2380 pkt. pojedynczy kontrakt FW20 będzie wyceniany na 47 600 PLN.
Oczywiście, nie musimy dysponować taką kwotą, żeby otworzyć pozycję o wolumenie 1 kontraktu FW20, ze względu na to, że futuresy są instrumentami lewarowanymi - temu jak działają minimalne i wstępne depozyty zabezpieczające poświęciłem drugi odcinek “Z dźwignią na GPW”, co świadczy o tym jak elementarny i ważny jest to temat.
Oczywiście, sytuacja w której kurs kontraktu będzie jednocześnie jego wartością nominalną też jest możliwa. Przykładem takiego futuresa jest FLPP, którego instrumentem bazowym są akcje LPP. Ze względu na bardzo wysoką cenę jednostkową akcji, GPW zdecydowało, że kontrakt na LPP nie będzie miał mnożnika, a w zasadzie będzie on równy 1 PLN. Czyli przy kursie 13 700 wartość nominalna kontraktu będzie wynosić dokładnie 13 700 PLN.
Możliwa jest też sytuacja, w której mnożnik instrumentu pochodnego będzie niższy niż 1, czyli będzie odpowiednio niższy niż jednostkowy kurs instrumentu - tak jest w przypadku wielu certyfikatów strukturyzowanych notowanych na GPW, czy np. kontraktu mini na brazylijski indeks Bovespa, gdzie mnożnik to ⅕ reala brazylijskiego (20 centavos).
Czym jest teoretyczna i rzeczywista wartość kontraktu terminowego futures?
O ile nominalna wartość kontraktu, czyli iloczyn jego aktualnego kursu i mnożnika jest bardzo prosta do zrozumienia, o tyle więcej problemów może przysporzyć tzw. teoretyczna wartość kontraktu futures, czyli aktualna cena instrumentu bazowego konkretnego futuresa, powiększona o koszt pieniądza w czasie, obliczany na bazie terminu wygaśnięcia kontraktu. To jest jedno z tych zagadnień, bez znajomości którego można być spekulantem odnoszącym sukcesy na rynku terminowym, jeśli jednak ten temat Cię interesuje, to poświęciłem mu trzydziesty odcinek tej serii, do obejrzenia której zapraszam.
Dlaczego serie tego samego kontraktu terminowego mają różne ceny?
O ile dość powszechnie wiadomo, że kurs kontraktu terminowego rzadko pokrywa się idealnie z kursem swojego instrumentu bazowego i takie zjawisko jest określane mianem bazy kontraktu terminowego, o tyle zdziwienie może budzić fakt, że różne serie tego samego futuresa często mają kompletnie różne ceny.
Najczęściej jest tak, że najszybciej wygasające serie - jako te najbardziej płynne - mają najmniejszą bazę, czyli najdokładniej śledzą kurs instrumentu bazowego, a im termin wygasania jest odleglejszy, tym rozjazd w stosunku do śledzonego instrumentu większy (a liczba otwartych pozycji i wolumen niższy).
Ogólna zasada jest bowiem taka, że im bliżej daty rozliczenia kontraktu, tym baza jest niższa, a uczestnicy rynku terminowego dokładniej wpatrują się w instrument bazowy. Czasem jednak zdarzają się anomalie - tak jak miało to miejsce na sesji 3 listopada, na której WIG20 zamknął się przy wartości 2380 pkt. I to właśnie kontrakt wygasający dopiero w czerwcu przyszłego roku (FW20M22), miał najmniejszą bazę, czyli najwierniej odzwierciedlał kurs indeksu bazowego - zakończył sesję na 2381 pkt. Seria kontraktu wygasająca najwcześniej, bo w grudniu (FW20Z21) miała czteropunktową negatywną bazę (2376). Najbardziej “odklejony” od instrumentu bazowego był, najmniej płynny i najodleglejszy kontrakt wrześniowy (2022), z prawie czterdziestopunktową negatywna bazą.
