Podatek Belki - podstawowe informacje
Podatek od zysków kapitałowych, popularnie nazywany podatkiem Belki, wynosi 19 proc. i jest odprowadzany od uzyskanego przez nas dochodu w danym roku podatkowym.
Zyski kapitałowe podlegające opodatkowaniu to przede wszystkim:
- Odsetki od depozytów bankowych i lokat terminowych w banku
- Dywidendy wypłacane przez spółki
- Dochody z tytułu sprzedaży akcji
- Dochody z obrotu instrumentami pochodnymi (CFD, futures, opcje) i wirtualnymi walutami
- Odsetki z obligacji i innych instrumentów dłużnych
- Dochody ze zbycia jednostek funduszy (w tym ETF)
Niezbyt lubiana i mało intuicyjna formułka mówi, że: dochód podatkowy pojawia się w sytuacji zbycia m.in. papierów wartościowych, gdy różnica między przychodami ze sprzedaży a kosztami uzyskania przychodów jest dodatnia. Wówczas mówimy o zysku. Jeśli jednak kwota jest ujemna (czyli koszt uzyskania przychodu jest wyższy od przychodu), oznacza to stratę.
Znacznie łatwiej pokazać to na przykładzie: załóżmy, że kupiliśmy akcje spółki z GPW za 10 000 PLN (jest to nasz koszt uzyskania przychodu). Po jakimś czasie sprzedajemy je za 12 000 PLN (przychód ze zbycia akcji). Jak łatwo obliczyć, nasz zysk to 2000 PLN, a więc 19 proc. podatek od tej kwoty wyniesie dokładnie 380 PLN.
Nie ma znaczenia kiedy kupiliśmy akcje - mogliśmy to zrobić zarówno trzy czy pięć lat temu, jak i w tym samym dniu, w którym je sprzedaliśmy. Ważne jest kiedy transakcja została rozliczona - jeśli w 2023 roku, to podatek Belki od osiągniętego zysku zapłacimy w kolejnym roku, przy rozliczeniu podatkowym.
Co istotne - liczy się nasz ogólny wynik w danym roku. Sumujemy więc nasze wszystkie rachunki maklerskie i konta inwestycyjne, na tej podstawie obliczając osiągnięty zysk lub stratę. Jeśli np. w 2023 roku zaksięgowaliśmy 2000 PLN zysku ze sprzedaży akcji, ale jednocześnie ponieśliśmy stratę 3000 PLN z tytułu obrotu instrumentami pochodnymi na innymi rachunku brokerskim, to nie osiągnęliśmy zysku i nie zapłacimy podatku Belki za ubiegły rok.
Zobacz także: Donald Trump chce porzucić NATO. Oto dlaczego może mieć rację
Jak rozliczyć podatek Belki, mając konto w polskim domu maklerskim (lub u polskiego brokera)?
Zacznijmy od najprostszego i najpowszechniejszego przypadku, w którym rozliczamy zysk lub stratę osiągnięte na rachunku w polskim domu maklerskim lub u polskiego brokera. Jako klienci takiego podmiotu otrzymamy od naszego DM/brokera najpóźniej do końca lutego formularz PIT-8C, który informuje o wysokości przychodów z kapitałów pieniężnych. To w nim znajdziemy informację o naszym wyniku za poprzedni rok.
Rozliczenie PIT-8C jest banalne - liczby z rubryk 33 (przychód) i 34 (koszty uzyskania przychodu) przenosimy do formularza PIT-38, a konkretnie do rubryk 19 (przychód) i 20 (koszty uzyskania przychodu).
Jeśli mamy kilka kont maklerskich i rachunków inwestycyjnych w polskich podmiotach, to do każdego osobno otrzymamy PIT-8C. Musimy więc zsumować łączne przychody i koszty ich uzyskania, a następnie przenieść je do PIT-38 (rubryki 19 i 20).
Jeśli korzystamy wyłącznie z usług polskich DM i brokerów, to możemy rozliczyć się za pomocą usługi Twój e-PIT, w której dane ze wszystkich otrzymanych formularzy PIT-8C będą już zsumowane, razem z wyliczonym podatkiem do zapłaty (w przypadku osiągnięcia zysku).
Jak rozliczyć podatek Belki u zagranicznego brokera?
Nieco bardziej absorbujące jest rozliczenie zysków i strat, jeśli korzystamy z rachunków u zagranicznych brokerów. Domy maklerskie i brokerzy spoza Polski nie wystawią nam formularza PIT-8C, choć obecnie u większości z nich standardem jest udostępnianie gotowych zestawień wszystkich transakcji zaksięgowanych w danym roku, co znacząco ułatwia rozliczenie podatkowe.
Transakcje zagraniczne rozliczamy również w PIT-38, jednak zsumowane przychody wpisujemy do rubryki 21, natomiast koszty uzyskania przychodów do rubryki 22. Problem w tym, że zagraniczne akcje są wyceniane w walutach obcych, my zaś możemy rozliczyć się jedynie w polskim złotym. Musimy więc ręcznie przewalutować nasze transakcje (spora część zagranicznych brokerów oferuje zestawienia transakcji już z przeliczonym kursem walutowym). Jak to zrobić?
Jest to bardzo proste, choć nieco żmudne przy większej liczbie zamkniętych transakcji.
Do przewalutowania zawsze bierzemy średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego przed dniem rozliczenia transakcji. Załóżmy, że kupiliśmy 3 lutego 2023 roku 10 akcji notowanego w USA Apple po cenie 150 USD za sztukę (wartość transakcji to 1500 dolarów). Kurs USD/PLN (wg tabeli NBP) z 2 lutego to 4,28, co oznacza, że pojedyncza akcja Apple kosztowała nas 642 PLN, a wartość transakcji wyniosła 6420 złotych (koszt uzyskania przychodu). Nasze akcje Apple sprzedaliśmy 12 grudnia po cenie 190 USD za sztukę. Średni kurs USD/PLN z 11 grudnia ubiegłego roku to 4,03, co oznacza, że sprzedaliśmy akcje po 765,70 PLN za sztukę, a cała transakcja sprzedaży była warta 7657 złotych(przychód). A więc zysk z tej teoretycznej transakcji na akcjach Apple to 1237 złotych.
Co ważne, jeśli zamknęliśmy w poprzednim roku więcej niż jedną transakcję w zagranicznym domu maklerskim, sumujemy przychody i koszty uzyskania przychodów wszystkich z nich, co oczywiście wymaga każdorazowego przeliczenia kursów.
Nie zapomnij o PIT/ZG!
Każdorazowo, gdy wykazujemy przychód z zagranicy powinniśmy złożyć formularz PIT/ZG (nie dotyczy to jednak otrzymanych dywidend, a jedynie sprzedaży papierów wartościowych), w tym teoretycznie również wtedy, gdy korzystamy z usług polskiego brokera/DM i sprzedaliśmy akcje zagranicznej spółki lub jednostki funduszu notowanego na zagranicznej giełdzie.
PIT/ZG składamy osobno dla każdego kraju - jeśli sprzedaliśmy np. akcje spółki notowanych w USA, w Niemczech i w Wielkiej Brytanii, to musimy złożyć trzy osobne formularze z wyszczególnionymi dochodami z konkretnego kraju. Liczy się giełda, na której notowane są dane papiery wartościowe - jeśli sprzedaliśmy akcje np. kanadyjskiej spółki notowanej na parkiecie w USA, to składamy PIT/ZG dla Stanów Zjednoczonych.
Obliczony dochód z konkretnego kraju wpisujemy w polu nr 32, a zapłacony podatek w polu 33.
Zobacz także: Podatek Belki będzie rekordowy. Polacy go nie chcą, eksperci domagają się zmiany
Podatek od dywidend
W przypadku polskich spółek notowanych na GPW, które wypłaciły nam w ubiegłym roku dywidendę nie musimy podejmować żadnych działań przy rozliczaniu PIT. Jest tak dlatego, że dywidenda, którą otrzymujemy na rachunek maklerski jest już pomniejszona o 19 proc. podatek od zysków kapitałowych.
W przypadku dywidend, które otrzymujemy od spółek zagranicznych musimy dokonać samodzielnego rozliczenia, nawet jeśli w kraju rezydencji podatkowej spółki lub funduszu pobrano nam tzw. podatek u źródła.
Np. dla spółek z USA wynosi on 15 proc. i na nasz rachunek trafi kwota dywidendy pomniejszona o taki podatek (o ile wcześniej złożyliśmy w naszym domu maklerskim formularz W8-BEN). To jednak nie znaczy, że taka zagraniczna dywidenda została przez nas poprawnie rozliczona - musimy bowiem odprowadzić jeszcze brakujące 4 proc. do polskiej skarbówki, bo podatek od zysków kapitałowych wynosi u nas 19 proc.
Do tego konieczne jest oczywiście samodzielne przeliczenie kursu walutowego (zagraniczne dywidendy są wypłacane w walutach obcych) - robimy to na tej samej zasadzie jak przy przeliczaniu kursu przy sprzedaży zagranicznych akcji (bierzemy pod uwagę kurs NBP z dnia roboczego przed dniem wypłaty dywidendy). Zestawienie otrzymanych dywidend w danym roku powinien udostępniać nam broker/dom maklerski.
Musimy obliczyć wartość 19 proc. podatku od wysokości dywidendy, która otrzymaliśmy i wpisać ją w PIT-38 w części E w pozycji 34, a następnie obliczyć wartość podatku, który potrąciła spółka przy przekazaniu dywidendy na nasze konto maklerskie i wpisać go w polu 35. Następnie od wartości z pozycji 34 odejmujemy wartość 35. Wynik, który uzyskamy wpisujemy w polu 36 (w zaokrągleniu do pełnych złotych) i jest to dodatkowy podatek od dywidendy, który musimy rozliczyć z urzędem skarbowym.
Jeśli otrzymaliśmy kilka dywidend z różnych spółek, to osobno sumujemy wartość podatku u źródła, a potem 19% od łącznej wartości dywidend, a następnie odejmujemy jego wartość od sumy wartości podatków u źródła. Robimy to za pomocą jednego arkusza, ponieważ fiskusa nie interesuje ile dostaliśmy dywidend i skąd, tylko czy liczby się zgadzają.
Zobacz także: Podatek Belki - absolutny rekord wpływów do budżetu
Jak rozliczyć stratę z inwestycji?
Zakończenie roku na minusie może przydarzyć się każdemu inwestorowi i spekulantowi - nie ma w tym powodów do wstydu, a jeśli ktoś twierdzi, że nigdy nie zamknął roku na stracie, to najprawdopodobniej albo dopiero zaczyna, albo… nie jest do końca szczery.
Poza wyciągnięciem wniosków z ujemnej stopy zwrotu w danym roku należy też rozliczyć stratę w zeznaniu podatkowym. Nierozliczenie straty z naszych inwestycji nie jest „ścigane” przez Urząd Skarbowy, natomiast powinniśmy zrobić to za każdym razem przede wszystkim dlatego, by móc odliczyć ją od zysków osiągniętych w kolejnych latach i tym samym obniżyć należny podatek.
Rozliczenie straty jest bardzo proste i nie zajmuje dużo czasu - musimy jednak zabrać się za to samodzielnie, bo nikt nas nie wyręczy.
Zanim pokażę jak rozliczyć stratę w zeznaniu podatkowym, przypominam o kluczowych zasadach:
- poniesione straty możemy rozliczyć maksymalnie do 5 lat wstecz (podatek Belki z zysku za 2023 rok możemy obniżyć stratą poniesioną nie później niż w 2018 roku
- Zasada mówiąca o tym, że w jednym roku kalendarzowym odliczenie straty od dochodów kapitałowych do opodatkowania nie może przekroczyć 50 proc. jej wartości nie obowiązuje już od 2019 roku (do kwoty 5 mln PLN)
- strata do odliczenia nie może być wyższa niż wysokość deklarowanego zysku (co jest akurat oczywiste)
Rozliczenie straty z poprzednich lat najlepiej pokazać na prostym przykładzie:
- Inwestor rozpoczął przygodę na rynku w 2021 roku, który zakończył ze stratą na poziomie okrągłych 10 000 PLN
- W 2022 roku, który był trudny dla rynku akcji, również poniósł stratę, tym razem wyniosła ona jednak 3000 PLN
- Przykładowy inwestor w 2023 roku skorzystał z hossy i zamknął transakcje z łącznym zyskiem 12 000 PLN
- Należny podatek, który będzie musiał odprowadzić to 2280 złotych (19 proc. osiągniętego zysku)
- Nasz inwestor ma jednak „na koncie” łącznie 13 000 PLN straty z poprzednich lat (2021 i 2022)
- Maksymalnie może więc odliczyć od kwoty zysku do opodatkowania w 2023 roku 12 000 PLN
- Tym samym należny podatek Belki za 2023 rok spadnie do zera
- Inwestor ma jeszcze prawo do wykorzystania nierozliczonej straty (w wysokości pozostałego 1000 PLN z 2022 roku) do obniżenia podatku w kolejnych latach (ale nie później niż 5 lat po zaksięgowaniu straty, czyli do 2027 roku)
- jeśli do tego czasu inwestor nie osiągnie zysków na giełdzie albo nie będzie w ogóle aktywny na rynku, to możliwość odliczenia nierozliczonej straty za 2022 r. przepadnie
Nierozliczoną stratę z poprzednich lat odliczamy samodzielnie od dochodu do opodatkowania wykazanego w formularzu PIT-38. Jeśli korzystamy z programu do rozliczania PIT-a (np.e-pity, pitax itp.), to powinien on automatycznie odliczyć poniesione w poprzednich latach straty lub poprosić o wskazanie kwot strat z pięciu ostatnich lat.
Zobacz także: Kursy walut - dolar i polski złoty pod presją danych o inflacji. Kalendarz makroekonomiczny
Ważne terminy - do kiedy trzeba zapłacić podatek Belki za 2023 rok?
Podatek od zysków kapitałowych rozlicza się w ramach formularza PIT-38, który należy złożyć najpóźniej do ostatniego dnia kwietnia, czyli wtorku 30.04.
Jeśli chodzi o przelew bankowy do Urzędu Skarbowego na kwotę równą należnemu podatkowi za ubiegły rok, to również powinien on zostać zaksięgowany najpóźniej do ostatniego dnia kwietnia. Dlatego też najlepiej wykonać go w tym roku nie później niż w piątek 26 kwietnia, dając pełne dwa dni robocze na zaksięgowanie przelewu. Najlepiej jednak złożyć PIT wcześniej niż na ostatnią chwilę i w tym samym czasie przelać kwotę podatku na konto US.
Zobacz także: Podatek Belki do zmiany! Ministerstwo rozpoczyna prace
