Możliwą drogą prowadzącą do zwiększenia podaży nowych inwestycji jest odblokowanie gruntów Skarbu Państwa oraz gruntów spółek Skarbu Państwa, które stanowią część Krajowego Zasobu Nieruchomości (KZN).
O ile przekazanie nieruchomości do KZN nie wyklucza jej późniejszego zbycia w drodze przetargowej – mechanizm ten jest wykorzystywany zdecydowanie zbyt rzadko aby mógł mieć realny wpływ na zwiększenie dostępności gruntów. W konsekwencji, nieruchomości te zostają niejako „wyłączone z obrotu” - pozostając poza zasięgiem inwestorów.
Jednym z ustawowych - skądinąd bardzo doniosłych
- celów KZN jest wspieranie rozwoju budownictwa społecznego i czynszowego. Niestety, statystyki GUS dobitnie pokazują, że tworzenie nowej tkanki mieszkaniowej spoczywa w ogromnej części na barkach prywatnych inwestorów.
W 2021 roku deweloperzy oddali bowiem do użytkowania 141 tys. mieszkań
- co odpowiadało 60% udziałowi w rynku. Dla kontrastu, w ramach budownictwa społecznego i komunalnego w tym samym roku zbudowano tylko 2,5 tys. mieszkań (1% udział). Pozostałe 39% to inwestorzy indywidualni, budujący domy jednorodzinne na własne potrzeby, najczęściej systemem gospodarczym.
Popieramy ideę wsparcia budownictwa społecznego,
natomiast konieczne jest uświadomienie, że zasób ten nigdy nie urośnie do zadowalających rozmiarów bez udziału sektora prywatnego. Pojedyncze projekty powstające, np. w ramach społecznych inicjatyw mieszkaniowych stanowią tylko kroplę w morzu potrzeb rodzimego rynku.
Co ciekawe, ustawodawca wprowadził już interesujące mechanizmy współpracy na linii inwestor-gmina, które jednak nie są efektywnie wykorzystywane. Jednym z nich jest przewidziany w ustawie z dnia 16 grudnia 2020 r. o rozliczaniu ceny lokali lub budynków w cenie nieruchomości zbywanych z gminnego zasobu nieruchomości – instrument zwany potocznie „lokal za grunt”. Polega on na przetargowym zbyciu nieruchomości przez gminę, przy czym część świadczenia inwestora mają stanowić lokale mieszkalne bądź usługowe, które w ramach rozliczenia przekaże gminie, zasilając tym samym gminny zasób nieruchomości.
Niestety, po roku obowiązywania przepisów, takie uchwały podjęły zaledwie 3 gminy w Polsce
Zdaniem PZFD, konieczne jest zaaranżowanie szeroko zakrojonych działań, np. w formie rządowej kampanii informacyjnej, które zachęcą gminy do współpracy z inwestorami w ramach wspomnianej ustawy „lokal za grunt”. Wykorzystując wspomnianą ustawę na szerszą skalę, przyczynimy się do wzrostu podaży gruntów inwestycyjnych, jednocześnie zwiększając zasób lokali komunalnych i społecznych.
Wnosimy również o rozważenie uwolnienia gruntów, które nie znalazły się w zasobach KZN, a stanowią własność spółek Skarbu Państwa. Duża część gruntów znajdujących się we władaniu państwowych podmiotów mogłaby zostać wykorzystana w celach rozwoju polskiego mieszkalnictwa. Za przykład posłużyć mogą, między innymi nieruchomości Polskich Kolei Państwowych.
