Rząd ogłasza „tarczę antyinflacyjną”…
Premier M. Morawiecki przedstawił elementy tzw. „tarczy antyinflacyjnej”, która ukierunkowana jest na złagodzenie społecznych skutków wysokiej inflacji. Jej elementem jest m.in. czasowe obniżenie podatku VAT i akcyzy na energię elektryczną, obniżenie akcyzy na paliwa, zwolnienie sprzedaży paliw od podatku od sprzedaży detalicznej, a także bezpośrednie dopłaty dla mniej zamożnych gospodarstw domowych. Łączny koszt budżetowy szacowany jest na ok. 10 mld PLN, z czego połowa to utracone dochody budżetowe. Zaproponowane obniżki podatków pośrednich oraz opłat na energię elektryczną, gaz i paliwa spowodują obniżenie inflacji w pierwszych miesiącach przyszłego roku względem spodziewanej dotychczas zwyżki do powyżej 8% r/r. Ustąpienie efektu obniżek podatków podwyższy jednak inflację w połowie roku, co wskazuje, iż zaproponowane rozwiązania spowodują przede wszystkim spłaszczenie ścieżki inflacji w całym przyszłym roku, a oczekiwana średnioroczna inflacja w całym 2022 roku nie powinna ulec istotnym zmianom. Przejściowa obniżka podatków nie zmienia zatem perspektyw inflacji, jednak stanowi wsparcie dochodów rozporządzalnych gospodarstw domowych, szczególnie tych o niższych dochodach. Zaproponowany pakiet antyinflacyjny nie zmienia też istotnie oczekiwań co do perspektyw polityki pieniężnej w średnim okresie i docelowego poziomu stóp procentowych. Może jednak wpłynąć na skalę i termin podwyżek stóp w najbliższych miesiącach, zdejmując nieco presję na agresywną (75 bps lub więcej) podwyżkę stóp w grudniu br. Nie ulega jednak wątpliwości, w naszej ocenie, że zacieśnianie polityki pieniężnej będzie w najbliższych miesiącach kontynuowane.
… i ma do tego możliwości fiskalne
Według danych Ministerstwa Finansów po październiku nadwyżka w budżecie centralnym wyniosła 51,9 mln zł, co jest najwyższą wartością w historii danych. Wynik ten jest efektem dochodów na poziomie 405,7 mld zł (+17,9% r/r) i wydatków wynoszących 353,8 mld zł (-0,6% r/r). Dochodom budżetowym sprzyja dobra sytuacja gospodarcza, stabilny rynek pracy oraz najwyższa od 20 lat inflacja. Dane te wskazują, że wynik budżetu centralnego będzie najpewniej dużo lepszy niż przyjęto w znowelizowanej ustawie budżetowej na 2021 r. wynoszący 40,39 mld PLN. Co więcej istnieje możliwość, że zostanie osiągnięta nadwyżka, choć znacznie mniejsza niż po sierpniu, ze względu na prawdopodobne przyspieszenie przez resort finansów części wydatków planowanych już na 2022 r. Należy zauważyć, że wysoka nadwyżka w budżecie centralnym nie oddaje kondycji finansów publicznych w Polsce, gdyż znaczna część wydatków została przesunięta poza budżet centralny, np. Fundusz Przeciwdziałania COVID-19 Banku Gospodarstwa Krajowego, na potrzeby którego w tym roku wyemitowano dług o wartości ponad 30 mld PLN. Niemniej deficyt całości sektora finansowego będzie w 2021 r. mniejszy niż 4,2% PKB, tj. wartości jaka zakładaliśmy jeszcze we wrześniu. Perspektywy budżetowe na 2022 r. przedstawiają się korzystnie, z powodu spodziewanej wysokiej inflacji oraz wzrostu gospodarczego nieco powyżej średniej wieloletniej. Realizacja tarczy inflacyjnej wynoszącej ok. 10 mld zł nie powinna zaburzać realizacji planów budżetowych. Polityka fiskalna pozostaje akomodacyjna, a biorąc pod uwagę realizację programu Polski Ład oraz perspektywę wyborów parlamentarnych w 2023 trudno oczekiwać zacieśnienia polityki fiskalnej w najbliższych latach. Obecny układ policy-mix jest zatem nieoptymalny, który w warunkach kontynuacji wzrostu gospodarczego sprzyja narastaniu nierównowag w gospodarce.
M.Morawiecki i A.Glapiński z werbalnymi interwencjami na złotym
Prezes NBP A. Glapiński powiedział, że dalsze osłabienie złotego nie byłoby spójne z fundamentami gospodarki i prowadzoną przez NBP polityką pieniężną. O kursie walutowym wypowiedział się także premier M. Morawiecki, który powiedział, że „będziemy robili wszystko, aby złoty był nieco mocniejszy”, dodając jednocześnie, iż rząd chciałby stabilności kursu. To wypowiedzi mające charakter słownych interwencji walutowych które zwracają uwagę na niekorzystne skutki dalszego osłabienia polskiej waluty. To ważna deklaracja sugerująca niepożądany charakter dalszego osłabienia, tym bardziej, że dotychczas dominowała narracja o korzystnym wpływie na gospodarkę osłabienia złotego. Może to sugerować bardziej zdecydowane działania rządu/ banku centralnego w sytuacji dalszej deprecjacji złotego. W naszej ocenie przyzwolenie na umocnienie złotego, wsparte ewentualnymi działaniami NBP i/lub rządu pozwoliłoby skuteczniej i szybciej niż same podwyżki stóp procentowych ograniczyć inflację. Biorąc pod uwagę, iż słabość polskiej waluty jest skutkiem m.in. sporu z UE i opóźnienia akceptacji Krajowego Planu Odbudowy, to skutki działań ukierunkowanych na umocnienie złotego mogą być krótkotrwałe. W warunkach utrzymującego się sporu pomiędzy Polską a UE przestrzeń do umocnienia złotego może być jednak ograniczona.
W 3Q rekordowe wyniki firm niefinansowych
Wynik finansowy brutto firm zatrudniających co najmniej 50 pracowników wyniósł w 3Q 2021 r. 68,2 mld zł, co jest najwyższą wartością w danych zaczynającej się w 2006 r. Był on o blisko 64% wyższy niż przed rokiem. W 2Q i 3Q 2021 wyniki firm notowały rekordy, czemu sprzyjało ożywienie gospodarcze w kraju i za granicą. W warunkach silnego popytu firmy mogły przerzucać koszty działalności na konsumentów i zwiększać marże, co przekładało się na wzrost cen. Warto zauważyć, że pomimo wysokiej dynamiki wynagrodzeń w 3Q br. obniżył się udział kosztów pracy w całości kosztów badanych firm. Wysoka inflacja będzie sprzyjała także dobrym wynikom w 4Q br., pomimo hamującego wzrostu gospodarczego. Według danych GUS ta grupa firm raportuje także wzrost w 3Q 2021 o 13,9% r/r nakładów inwestycyjnych. Jest to dobra informacja wskazująca, że inwestycje w całości gospodarki (według rachunków narodowych i w cenach stałych) rosły między lipcem a wrześniem szybciej niż w 2Q br. Spodziewamy się, że nakłady inwestycyjne w 2022 r. będą przyrastać w zbliżonym tempie co w 2021 r., aczkolwiek wydłużająca się akceptacja przez KE Krajowego Planu Obudowy stanowi ryzyko w dół dla tych oczekiwań. Bardzo dobre wyniki firm dające przestrzeń do podwyżek wynagrodzeń pracowników są argumentami za dalszym zacieśnianiem polityki pieniężnej w Polsce. Nie powinno ono diametralnie wpływać na aktywność inwestycyjną firm z racji wielkości ich wolnych środków.
Dane o sprzedaży detalicznej w październiku sporo powyżej oczekiwań
Sprzedaż detaliczna w cenach stałych wzrosła w październiku o 6,9% r/r wobec wzrostu o 5,1% r/r we wrześniu. Po wyeliminowaniu wpływu czynników o charakterze sezonowym wzrosła o 1,2% m/m, co wskazuje na przyspieszenie konsumpcji pomimo rosnącej inflacji. Warto bowiem zwrócić uwagę, iż deflator sprzedaży detalicznej wzrósł w październiku do 7,5% r/r z 6,0% r/r miesiąc wcześniej. Zgodnie z oczekiwaniami wyższe koszty produkcji przerzucane są na ceny detaliczne. W październiku najsilniej wzrosła sprzedaż odzieży i obuwia, która była o 29,3% wyższa niż przed rokiem. Przyspieszyła też sprzedaż w kategorii pozostałe (+13,2% r/r), gdzie duży udział mają markety budowlane, a także sprzedaż paliw.
Dynamika sprzedaży w pozostałych kategoriach wyhamowała, co wiąże się zapewne z przedłużającymi się zaburzeniami w zaopatrzeniu
Spadek popytu na te towary wiązać się może także z wysoką inflacją, która zmniejsza siłę nabywczą dochodów oraz ogranicza popyt na towary, aczkolwiek realna pozostaje nasza prognoza wzrostu PKB w całym bieżącym roku o 5,3%. Wysoka inflacja będzie ograniczała siłę nabywczą dochodów gospodarstw domowych, przez co coraz bardziej może wpływać na konsumpcję, w rezultacie jej perspektywy w kolejnych kwartałach nieznacznie się pogarszają. Zaproponowany przez rząd pakiet antyinflacyjny zneutralizuje jednak częściowo negatywny wpływ wysokiej inflacji na siłę nabywczą dochodów gospodarstw domowych, szczególnie tych mniej zarabiających (największe wsparcie uzyskają gospodarstwa domowe o niższych zarobkach, a jednocześnie o wyższej skłonności do konsumpcji). Konsumpcja pozostawać będzie zatem ważnym filarem gospodarki. Spodziewane wyhamowanie dynamiki konsumpcji w roku przyszłym przełoży się jednak na wolniejszy wzrost gospodarczy, gdyż w warunkach spadającej realnej dynamiki dochodów gospodarstw domowych i wyższych stóp procentowych utrzymanie wzrostu PKB na dotychczasowym poziomie będzie trudne.
