W czwartek w Sejmie trwa debata nad sprawozdaniem z wykonania budżetu w 2023 r. oraz z wykonania polityki pieniężnej w 2023 r.
„W 2023 r. budżet był realizowany w trudnych warunkach, co było związane ze stagflacją w Polsce i ze spowolnieniem u głównych partnerów handlowych” – powiedział w czwartek w Sejmie przewodniczący Komisji Finansów Publicznych Janusz Cichoń (Koalicja Obywatelska), który przedstawiał opinię KFP w sprawie wykonania budżetu w 2023 r.
Podkreślił, że w 2023 r. nasz kraj odnotował głębszy od oczekiwanego spadek tempa wzrostu gospodarczego - do poziomu 0,2 proc. Mówił także o błędach prognostycznych, jakie zostały popełnione przy konstrukcji budżetu.
„Prognoza okazała się zbyt optymistyczna zarówno w odniesieniu do sfery realnej, jak i inflacji, a także ze względu na zbyt optymistyczne prognozy co do tempa wzrostu PKB” – dodał i przypomniał, że w pierwotnym przedłożeniu wzrost PKB w 2023 r. planowano na 1,9 proc., a potem, w nowelizacji, wpisano wzrost rzędu 0,9 proc., co i tak okazało się wyższe od osiągniętego rezultatu.
Przewodniczący KFP powiedział, że komisja rekomenduje przyjęcie absolutorium przez Sejm z wykonania budżetu państwa za rok 2023, ale też zwraca uwagę na istotne nieprawidłowości w jego wykonaniu, wskazane przez Najwyższą Izbę Kontroli i przedstawione w opiniach komisji sejmowych.
„Opinie pozytywne o wykonaniu budżetu wydało 12 komisji oraz 3 połączone komisje w 3 przypadkach, 8 komisji zawarło także negatywne opinie w swoich sprawozdaniach, a 3 komisje wydały opinie w pełni negatywne” – powiedział poseł Cichoń.
Opinię NIK do wykonania budżetu przedstawił prezes Marian Banaś. „NIK sformułowała ocenę opisową – mimo tego, że ustawa budżetowa, jak i sprawozdanie z wykonania budżetu państwa nie obejmowały wszystkich operacji wpływających na sytuację finansów publicznych, to budżet państwa, budżet środków europejskich i plany finansowe instytucji publicznych zostały wykonane zgodnie z ustawą budżetową” – powiedział szef NIK.
Z informacji dostępnych na stronie NIK wynika, że w swoich ocenach stosuje ona trzystopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. Jeżeli sformułowanie oceny ogólnej według proponowanej skali byłoby nadmiernie utrudnione albo taka ocena nie dawałaby prawdziwego obrazu funkcjonowania kontrolowanej jednostki w zakresie objętym kontrolą, stosuje się ocenę opisową bądź uzupełnia ocenę ogólną o objaśnienie.
Prezes Banaś podkreślił, że w roku 2023 duża część operacji związanych z finansowaniem zadań publicznych była prowadzona poza budżetem i wskazał m.in. na Bank Gospodarstwa Krajowego. Wskazał, że fundusze zarządzane przez BGK sfinansowały zadania publiczne o wartości 130 mld zł, co stanowiło 20 proc. budżetu państwa. Podkreślił negatywną opinię NIK na temat takich działań, które obniżają rangę ustawy budżetowej jako głównego planu finansowego państwa.
„Udział ocen pozytywnych w stosunku do poprzedniego roku zmniejszył się znacząco, o 9,8 punktu procentowego, i wyniósł 60,9 proc. Jeszcze większe pogorszenie ocen wykonania budżetu państwa nastąpiło w stosunku do 2020 r., gdyż udział ocen pozytywnych w łącznej liczbie ocen zmniejszył się w tym czasie aż o 17,4 punktu procentowego” – powiedział Banaś.
Mówił także o dokonanej przez Izbę ocenie realizacji polityki pieniężnej w 2023 r. Zauważył, że tutaj także została wystawiona ocena opisowa (trzeci rok z rzędu). Wskazał na wyższą inflację – w 2024 r. średniorocznie wynosiła ona 11,4 proc. – od celu Rady Polityki Pieniężnej, wynoszącego 2,5 proc. +/- 1 pkt. proc. Jego zdaniem dokonane we wrześniu i październiku ub.r. obniżki stóp procentowych o łącznie 1 pkt. proc. „nie były spójne z polityką komunikacyjną prowadzoną przez RPP”. Według szefa Izby obniżki te nie zostały odpowiednio uzasadnione.
Z kolei wiceprezes Narodowego Banku Polskiego Marta Kightley prezentowała w czwartek sprawozdanie z wykonania polityki pieniężnej w ub.r. Przypomniała, że celem polityki pieniężnej jest dążenie do stabilności cen, „co bywa wyzwaniem w obliczu ogromnych szoków zewnętrznych”. „Polska gospodarka wyszła z nich obronną ręką, inflacja została ograniczona i od lutego br. jest zgodna z celem RPP, co pokazuje skuteczność NBP w walce z inflacją” – powiedziała.
Marta Kightely przypomniała, że RPP w latach 2021-22 podnosiła stopy procentowe w reakcji na wzrost inflacji, a następnie utrzymywała je niezmienione przez dużą część roku 2023. Tymczasem inflacja zaczęła spadać, odnotowywano spadek konsumpcji, utrzymywała się słaba koniunktura gospodarcza.
„W obliczu spadającej inflacji, słabszej koniunktury oraz wzrostu stóp realnych RPP dostosowała poziom stóp, obniżając je łącznie o 1 pkt. proc.” – wyjaśniła Kightley.
Podkreśliła, że spadek inflacji od najwyższego poziomu o 16 pkt. proc. potwierdza, że decyzje RPP w ostatnich latach były „słuszne”. Zaznaczyła, że walka z inflacją nie spowodowała wzrostu bezrobocia. Wskazała także, że realne PKB Polski od pandemii wzrosło o 11 proc., podczas gdy wiele krajów UE zanotowało znacznie mniejszy wzrost lub stagnację w tym okresie.
Przypomniała także, że RPP spodziewa się wzrostu inflacji w okolice 5 proc. do końca tego roku oraz dalszego wzrostu w I kw. 2025 r., co będzie wynikało z odmrożenia cen prądu zarówno w lipcu br., jak i na początku roku przyszłego.
W ubiegłym roku dochody budżetu państwa wyniosły 574 mld zł. Były o 4,6 proc. niższe niż zaplanowane w znowelizowanej ustawie budżetowej na rok 2023. W porównaniu do 2022 r. wzrosły nominalnie o 13,7 proc., a realnie o 2,1 proc. Głównym źródłem dochodów budżetu państwa w 2023 r. były dochody podatkowe, które wyniosły blisko 506,9 mld zł i stanowiły 14,9 proc. PKB. W porównaniu z 2022 r. wzrosły głównie dochody z PIT, VAT i podatku akcyzowego.
Wydatki budżetu państwa wyniosły 659,6 mld zł. Były niższe od zaplanowanych w znowelizowanej ustawie budżetowej na 2023 r. o 4,9 proc. W porównaniu z 2022 r. zrealizowane wydatki były wyższe o 142,2 mld zł. Nominalnie były wyższe o 27,5 proc., realnie natomiast o 14,4 proc.
Deficyt budżetu państwa wyniósł 85,6 mld zł. Jego wykonanie było niższe o 6,9 proc. od wielkości zaplanowanej w znowelizowanej ustawie budżetowej na 2023 r. Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych (general government) według ESA2010 wyniósł w 2023 r. 173,8 mld zł, tj. 5,1 proc. PKB i w stosunku do 2022 r. wzrósł o ok. 67,9 mld zł tj. 1,7 pkt proc. w ujęciu rocznym.
Zgodnie ze sprawozdaniem z działalności Narodowego Banku Polskiego w 2023 roku odnotował on stratę 20,8 mld zł. Głównym elementem wyniku finansowego NBP były ujemny wynik z różnic kursowych w kwocie -31 mld zł, w tym -2,7 mld zł ze zrealizowanych różnic kursowych oraz -28,2 mld zł z tytułu kosztów niezrealizowanych z wyceny kursowej na 31 grudnia 2023 r. (w celu pokrycia tych kosztów rozwiązano całkowicie rezerwę kursową w kwocie 15,1 mld zł). Na stratę NBP wpłynęły też ujemny wynik z tytułu prowadzonej polityki pieniężnej w kwocie -20,6 mld zł oraz dodatni wynik z zarządzania rezerwami walutowymi (w walucie instrumentu) w kwocie 18,9 mld zł. Koszty działania i amortyzacji w NBP wyniosły 1,8 mld zł. (PAP)
