Bardzo niewiele pozytywnych rzeczy przychodzi nam w życiu łatwo. Zdecydowana większość ze spotykających nas korzyści jest skutkami wkładanego przez nas wysiłku. Szczęśliwe przypadki w zakresie finansów nie zdarzają się często. Jeśli chodzi natomiast o inwestycje, obietnice wielkich zysków właściwie zawsze wskazują na oszustwo.
Czym są piramidy finansowe?
Piramida finansowa to struktura, w której zysk przynależących do niej osób podchodzi z wpłat nowych uczestników. Zwana jest ona również schematem Ponziego od nazwiska pierwszego w historii twórcy piramidy finansowej. Jest to jednak definicja dalece niewystarczająca. Zgodnie z jej brzmieniem za piramidę finansową moglibyśmy uznać choćby ZUS, co, jak wyjaśnił w artykule ZUS to piramida finansowa?... Darek Dziduch, jest nieprawidłowe i szkodliwe. Na czym polegają więc piramidy finansowe, które stają się krótkotrwałymi bohaterkami mediów? Chyba warto poświęcić im nieco więcej uwagi niż czyni się to na ogół w przypadku tworzenia krzykliwych nagłówków. Przed licznymi piramidami finansowymi ostrzega nas np. UOKiK – dlatego zaglądanie od czasu na jego stronę wydaje się rozsądnym ruchem.
Piramidy finansowe versus MLM
Słynne piramidy finansowe w Polsce:
Bezpieczna Kasa Oszczędności Lecha Grobelnego
Pierwszą, a zarazem najsłynniejszą piramidą finansową, która powstała po upadku PRL była Bezpieczna Kasa Oszczędności. Została założona przez Lecha Grobelnego w 1989 roku. Pomysłem inwestycyjnym Grobelnego było inwestowanie w dolara amerykańskiego, wierząc w jego stałą aprecjację względem polskiego złotego. To, co było oczywistością w rzeczywistości komunistycznej bardzo szybko przestało nią jednak być w III RP. Inicjatywa Grobelnego zakończyła się spektakularnym fiaskiem. Tysiące ludzi straciło swoje oszczędności, a polski przedsiębiorca trafił do więzienia na 5 lat.
Amber Gold
Najgłośniejszą piramidą finansową w Polsce było w ostatnich latach Amber Gold. Spółka ta została stworzona przez Marcina P. w roku 2009. Oferowała ona wysoki zysk z zainwestowanego kapitału. Oprocentowanie wynosiło od 6 do 16,5 proc., co wyglądało znacznie atrakcyjniej niż lokaty bankowe. Amber Gold deklarowało inwestycje w złoto, skąd pochodzić miały zyski parabanku. Został on zlikwidowany w roku 2012, a Marcin P. wraz z małżonką zostali skazani na 15 lat więzienia.
Polska tylko kropelką w morzu - piramida Madoffa
Piramidy finansowe mają w pewnym sensie charakter uniwersalny. Pojawiają się nawet w tak późnokapitalistycznych krajach, jak Stany Zjednoczone. Stosunkowo niedawnym przypadkiem (wykrytym w 2008 r.) jest piramida Madoffa, która wiązała się z oszustwem finansowym o niewyobrażalnej w Polsce skali. Minimalna kwota, jaką można było zainwestować, wynosiła bowiem 10 milionów dolarów, a łączne straty klientów osiągnęły zawrotną sumę 65 miliardów USD.
Jak rozpoznać piramidę finansową?
Wiele wskazuje na to, że w Polsce brakuje edukacji w zakresie rozpoznawania oraz rozumienia sposobu działania piramid finansowych. Polacy nadal tracą pieniądze za sprawą swojej niewiedzy i naiwności. Piramidy finansowe korzystają z całego pakietu nieuczciwych praktyk. Wymienimy tylko kilka z nich.
Nieuczciwość i naganianie
Znajomy zachęca Cię do zainwestowania pieniędzy w mocno niepewny projekt? „Wiedz, że coś się dzieje”. Istnieje przykazanie zachęcania nowych osób do wpłacania pieniędzy na piramidę finansową. Nowy kapitał służy bowiem do opłacania osób stojących wyżej w strukturze piramidy, a brak stałego dopływu środków prowadzi do załamania się piramidy finansowej.
Wśród twórców piramid mamy więc rzeczywiście do czynienia z zarabianiem pieniędzy bez wysiłku, a nowe osoby generują zyski, u tych, które weszły wcześniej. Wskutek tej praktyki nierzadko pojawiają się kwoty, których nie jesteśmy w stanie wygenerować na realnym rynku i na normalnych zasadach (vide: 4 miliardy funtów Rui Ignatovej – założycielki OneCoina).
Jak to wygląda na prawdziwym rynku?
Lokaty, obligacje, wynajem nieruchomości (choć w tym ostatnim przypadku mamy do czynienia z pewną anomalią wynikającą z prawdopodobnej bańki spekulacyjnej) – oferują procentowo zdecydowanie mniejszy pułap zysków. Od kilku procent do kilkunastu (co powinno być już dla nas sygnałem alarmującym, informującym o pewnym przegrzaniu rynku). Motywacją napędzającą wielu twórców piramid finansowych jest zatem w większości przypadków chęć wybicia się ponad rynkową przeciętność.
Inwestowanie w produkt, którego nie ma…
Bardzo często piramidy finansowe „wykluwają się” na rynku Forex oraz kryptowalut - konceptualnie kryptowaluty wydają się być niemal stworzone do generowania piramid finansowych – mówimy tutaj bowiem o niefizycznym projekcie, którego wartość tkwi w nieweryfikowalnym dla laika kodzie tudzież w trudnych do sprawdzenia partnerstwach biznesowych. Oszustwo jest tu więc dużo łatwiejsze niż w przypadku istniejących fizycznie aktywów
Zarabianie na kryptowalutowych piramidach finansowych?
Jeśli naszym celem nie jest łamanie prawa, a świadome wchodzenie w skazane na niepowodzenie inicjatywy, to musimy pamiętać o tym że piramida jest przedsięwzięciem, które w każdej chwili może runąć wraz z włożonymi weń funduszami. Wspomnijmy tylko o projektach takich jak Plus Token tudzież Omega Best – skusiły one wielu Polaków znacznymi zyskami, co dla znacznej liczby naszych rodaków skończyło się utratą całego włożonego kapitału.
A może jednak na piramidach finansowych da się zarobić i nie łamać przy tym prawa?
Jednym z przykładów inwestorów, który od kilku lat zarabia na piramidach finansowych jest youtuber znany pod pseudonimem Paul Bear. W jaki sposób postrzega on funkcjonowanie piramid finansowych? Specjalnie dla FXMAG zdecydował się opisać, jak przebiega u niego proces inwestycyjny:
„Szukając inwestycji wysokoprocentowych (i akceptując ryzyko), kompletnie nie potrafię udowodnić, czy dany projekt jest oszustwem, piramidą finansową. Oczywiście są projekty, które od razu zdradzają swoją intencję jednak twórcy takich rozwiązań są coraz lepsi i skuteczniejsi w sprzedaży i uwiarygadnianiu swojego przedsięwzięcia. Nie chcę rezygnować z projektu, tylko i wyłącznie z takiego powodu, że obiecuje wysokie zyski. Dlatego, jeśli szukam projektu, to daję każdemu szansę i jeśli przedstawione dane są wiarygodne, to działam w nich określoną strategią. Wpłacam na początku. Obracam kapitał. Wypłacam przy pierwszej możliwej okazji: problemie technicznym, kłamstwie, nieścisłości lub nawet pierwszym hejcie w Internecie. Przykładem może być moja inwestycja w projekt o nazwie EXW. Zainwestowałem w momencie, gdy pojawił się na rynku i przy pierwszej alarmującej sytuacji natychmiastowo wycofałem cały kapitał oraz zysk. Kilka dni później EXW wstrzymał użytkownikom wypłaty i stwierdzam, że z dużym prawdopodobieństwem nie wypłaci już inwestorom pieniędzy”.
Wysokoprocentowe programy inwestycyjne (Hyip, czyli High Yield Investment Program) - wykaz wpłat i wypłat
Widzimy zatem, iż pomimo wielu lat doświadczenia na rynku, początkowo nie sposób być pewnym charakteru danego finansowego przedsięwzięcia. Już jednak pierwsze niepokojące oznaki powinny nas skłonić do wycofania naszego kapitału. Jak według wieloletniego inwestora powinniśmy walczyć z piramidami finansowymi? Oddajmy mu jeszcze głos:
„Osobiście uważam, że jedyna skuteczna metoda do walki z piramidami finansowymi to edukacja z tego tematu. Zauważyłem, że atakowanie projektów, czy też ludzi, tylko radykalizuje poglądy i jeszcze bardziej przekonuje do działania w takich projektach”.
Emocje nigdy nie są dobrym doradcą. Nawet będąc przekonanym, co do nieuczciwego charakteru danego przedsięwzięcia, powinniśmy skupiać się na stronie analitycznej – stroniąc od mocnych słów, które prowadzą jedynie do konfrontacji, a nie do konstruktywnych działań mających na celu przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom.