Istnieje wiele technik określania kierunku trendu. Możemy wykorzystać analizę sekwencji kolejnych dołków i wierzchołków, średnie kroczące, MACD i cały wachlarz innych wskaźników. Można też wizualnie ocenić w którą stronę zmierza wykres. Każda z metod ma swoje zalety, wszystkie natomiast łączy jedna wada – reagują z opóźnieniem.
Każda z metod oceny trendu jest w stanie wskazać rozpoczęcie nowego trendu dopiero w momencie, gdy ten już od jakiegoś czasu trwa. Czy kilka wzrostowych świeczek w trendzie spadkowym to tylko korekta, czy może początek trendu wzrostowego? Nie jesteśmy w stanie odpowiedzieć na to pytanie.
Rozgrywanie trendu przez tradera najczęściej składa się z trzech faz:
- Na początku nowego trendu otwieramy pozycje przeciwne, gdyż nie będąc w stanie zidentyfikować początku nowego trendu rozgrywamy jeszcze poprzedni trend.
- W środkowej fazie trendu jesteśmy najbardziej efektywni, gdyż zidentyfikowaliśmy nowy trend i otwieramy pozycje w zgodzie z jego kierunkiem.
- W końcowej fazie trendu nasza skuteczność spada ze względu na to, że trend powoli traci swoją dynamikę, ale otwieranie pozycji trendowych nadal jest opłacalne.
Nie istnieje metoda, która pozwoliłaby jednoznacznie określić, że zaczyna się nowy trend, lub że trend powoli się kończy. Część analityków wykorzystuje do tego celu fale Elliotta, lecz ze względu na ich subiektywność nie można nazwać tej techniki niezawodną. Poza tym poszukiwanie punktów odwrócenia trendu jest niebezpieczną praktyką, która prędzej czy później odbije się negatywnie na naszym koncie. Tak więc możemy albo grając zgodnie z trendem zdać się na handel złożony z trzech przedstawionych powyżej faz albo niczym saper bez wykrywacza min wejść w teren próbując łapać dołki i wierzchołki…
Chyba, że istnieje jeszcze inna opcja. Opcja, która może i nie pozwoli nam na określenie kiedy zacząć otwierać przeciwne pozycje, ale która ograniczy nasze straty dzięki temu, że pokaże kiedy przestać otwierać pozycje trendowe. Czytając to możesz zadać sobie pytanie: ale jaki to ma sens, skoro wszyscy mówią: graj zgodnie z trendem? Sens tkwi w trzech fazach przedstawionych powyżej. Może i nie jesteśmy w stanie w każdej z tych faz otwierać pozycji zgodnych z trendem, ale możemy ograniczyć straty w tej fazie, w której nasze pozycje nie są zgodne z jego kierunkiem. Przyjrzyjmy się tabelce poniżej:
UWAGA! Powyższa tabela w drukowanej wersji magazynu FxMag zawiera błędy. Korzystaj z tabeli namieszczonej powyżej.
Teraz do rzeczy:
- Początkowa faza
Dlaczego robimy nic w początkowej fazie trendu? Jak już wspomniałem, nie jesteśmy w stanie określić początku nowego trendu, dlatego w momencie, gdy rynek daje nam sygnały, że trend się odwraca to nie otwieramy pozycji przeciwnych ze względu na to, że może to być tylko korekta. Nie otwieramy także pozycji trendowych ze względu na to, że może to być początek nowego trendu. To jest właśnie złoty środek, którego trudność polega na tym, żeby nie robić nic.
- Środkowa faza trendu
Kiedy jesteśmy świadomi istnienia trendu zwyczajnie z tego korzystamy. Podążamy za słowami piosenki Eda Seykoty. Co robimy, gdy złapiemy trend? Ujeżdżamy go, aż do samego końca.
- Końcowa faza trendu
W tej fazie część traderów cały czas gra panujący trend. Mimo wszystko należy pamiętać, że jest to faza, która niejako przewija się z początkową fazą nowego trendu. Kiedy widzimy słabnącą dynamikę trendu i malejącą skuteczność naszych zagrań to nie jest jeszcze czas, by już otwierać pozycje przeciwne, ale może to być dobry czas na wychodzenie z pozycji trendowych i przygotowanie się do ewentualnego odwrócenia.
Metoda
Na papierze wszystko jest łatwe. Koncepcja wydaje się logiczna, ale pozostają pytania: jak ocenić moment kiedy trend słabnie? Gdzie szukać sygnałów słabości trendu? Czy istnieje wskaźnik mierzący siłę trendu?
Zacznę od odpowiedzi na ostatnie pytanie. Tak, jednym ze wskaźników, które mierzą siłę trendu jest wskaźnik ADX (Average Directional Movement Index), który jest dostępny standardowo na platformie MT4. Jego wadą jest jednak to, że podobnie jak opisywane przeze mnie na początku metody analizy trendu jest on wskaźnikiem opóźnionym. Nie neguję oczywiście jego przydatności, gdyż w porównaniu z metodą, którą zaraz przedstawię daje on jednoznaczne sygnały.
Metoda, której używam do oceny siły trendu niestety nie może być w pełni zaadoptowana do wszystkich instrumentów. Dzieje się tak, ponieważ wymaga ona istnienia instrumentu, który jest wysoko skorelowany z instrumentem, który sami chcemy analizować.
Skorelowane instrumenty
Ceny instrumentów skorelowanych poruszają się w bardzo podobny sposób. Wysoka dodatnia korelacja oznacza, że w przypadku dwóch instrumentów mamy w danym momencie do czynienia z trendem o tym samym kierunku. Wysoka ujemna korelacja oznacza z kolei, że ceny dwóch instrumentów poruszają się swoim lustrzanym odbiciem. Przykłady par instrumentów o wysokiej dodatniej korelacji to np. złoto i srebro, ropa WTI i ropa BRENT czy indeksy S&P500 i NASDAQ. Ujemnie skorelowane instrumenty to np. ropa WTI i para walutowa USDCAD (gdyby para była kwotowana odwrotnie, tzn. CADUSD to korelacja byłaby dodatnia).
Wykorzystanie korelacji pomiędzy instrumentami polega na obserwacji trendów cenowych obu tych instrumentów i analizie sprzecznych sygnałów. Rzadko się zdarza, by sygnał odwrócenia trendu w przypadku skorelowanych instrumentów pojawiał się na obu rynkach dokładnie w tym samym czasie. Najczęściej jeden z rynków zawraca jako pierwszy - taki sygnał załamania się korelacji powinien być dla nas ostrzeżeniem, że trend zaczyna wykazywać oznaki słabości.
Dywergencje
W analizie trendu korzystam z dwóch sygnałów słabości trendu. Pierwszym z nich jest właśnie załamanie się korelacji, która odzwierciedla się w dywergencjach pomiędzy odpowiednimi dołkami lub wierzchołkami w trendzie. Drugim sygnałem są dywergencje pomiędzy ceną instrumentu, a popularnym wskaźnikiem MACD.
Dywergencje na skorelowanych instrumentach występują, gdy w trendzie wzrostowym (spadkowym) kolejny wyższy wierzchołek (niższy dołek) na wykresie jednego instrumentu nie jest potwierdzony kolejnym wyższym wierzchołkiem (niższym dołkiem) na wykresie drugiego instrumentu. Sytuacja zaprezentowana poniżej:
Załamanie korelacji w trendzie wzrostowym (po lewej instrument A, po prawej instrument B)
Załamanie korelacji w trendzie spadkowym
Technika ta ma swoje źródło w Teorii Dowa. Charles Dow jest współtwórcą jednych z najważniejszych historycznie indeksów akcyjnych w USA: DJIA – Dow Jones Industrial Average i DJTA – Dow Jones Transportation Average. W teorii stworzonej przez Dowa oba indeksy, czyli średnia przemysłowa i średnia transportowa, musiały wykazywać taką samą sekwencję dołków lub wierzchołków, by można było określić czy rynek akcyjny znajduje się w fazie hossy czy w fazie bessy.
Drugim sygnałem słabości trendu są dywergencje pomiędzy ceną instrumentu na wykresie, a wskaźnikiem MACD. W przypadku trendu wzrostowego kolejne wyższe szczyty na wykresie powinny być potwierdzane kolejnymi wyższymi wierzchołkami na wykresie wskaźnika MACD, taką sytuację nazywamy konwergencją i świadczy ona o tym, że panujący trend jest zdrowy. W odwrotnym przypadku otrzymujemy sygnał słabości trendu.
Dywergencja w trendzie wzrostowym
Dywergencja w trendzie spadkowym
Głównym sygnałem słabości jest dywergencja pomiędzy skorelowanymi rynkami. Kiedy się pojawia powinniśmy wstrzymać się od zawierania transakcji, gdyż rynek pokazuje nam, że możliwa jest zmiana tendencji. Kiedy obok tego sygnału pojawia się dywergencja ze wskaźnikiem MACD, sygnał odwrócenia jest silniejszy.
W przypadku wystąpienia obu tych sygnałów agresywni traderzy mogą poszukiwać na wykresie możliwości rozegrania formacji odwrócenia takich jak formacje klasyczne: RGR lub klin; formacje harmoniczne; czy formacje świecowe: Pin Bar, gwiazda poranna, gwiazda wieczorna itp. Kiedy trend nie wykazuje oznak słabości rozgrywane są formacje kontynuacji.
Osoby zainteresowane tą techniką analizy trendu zachęcam do przeglądnięcia moich analiz rynku złota, w których od listopada 2015 przedstawiałem kolejne sygnały słabości trendu spadkowego. Analizy dostępne są na portalu fxmag.pl.
