Branża drobiarska była jednym z najsilniej dotkniętych przez pandemię sektorów polskiego sektora rolno-spożywczego. Co więcej, na początku br. doszło do znaczącego spadku produkcji drobiu w Polsce spowodowanego stratami związanymi z ptasią grypą.
Przedmiotem poniższej analizy jest ocena bieżącej sytuacji w polskiej branży drobiarskiej oraz jej perspektyw. Polska branża drobiarska jest uzależniona od eksportu. Zgodnie z danymi PONT Info udział sprzedaży eksportowej w przychodach ze sprzedaży ogółem w kategorii „przetwarzanie i konserwowanie mięsa z drobiu” wyniósł w 2020 r. 33% i od lat kształtuje się w wyraźnym trendzie wzrostowym.
Wybuch pandemii doprowadził do silnego spadku popytu zagranicznego na polski drób,
szczególnie ze strony kanału HoReCa, którego działalność była istotnie ograniczona przez restrykcje administracyjne wśród głównych partnerów handlowych Polski. Ze względu na silne uzależnienie polskiej branży drobiarskiej od eksportu doprowadziło to do powstania nadpodaży na krajowym rynku drobiu i silnego spadku cen. Jednocześnie pandemia objawiła poważne problemy z konkurencyjnością polskiego eksportu drobiu. Głównym źródłem sukcesu polskich eksporterów drobiu w ostatnich latach była sprzedaż mięsa o konkurencyjnym stosunku jakości do ceny, podczas gdy na ogół mniejszą wagę przywiązywano do budowania wartości dodanej oraz rozpoznawalnych marek. Taka strategia dobrze sprawdzała się w sprzedaży produktów przez kanał HoReCa, gdzie liczą się przede wszystkim jakość i cena, podczas gdy marka produktu ma znaczenie drugorzędne. Szacuje się, że większość polskiego eksportu mięsa drobiowego przed pandemią trafiała właśnie do kanału HoReCa.
W warunkach załamania popytu ze strony kanału HoReCa
polscy eksporterzy drobiu stanęli przed koniecznością sprzedaży swoich produktów przez alternatywne kanały dystrybucji, m.in. sieci handlowe, co bez wcześniej zbudowanych marek okazało się bardzo trudne i często wiązało się z koniecznością znacznego obniżenia cen oferowanych produktów. Wsparcie dla takiej oceny stanowią dane, które wskazują, że najsilniejszy spadek wartości eksportu odnotowano w przypadku surowego mięsa drobiowego, podczas gdy eksport przetworów z drobiu, które miały przed pandemią wyrobioną pozycję w handlu detalicznym, okazał się relatywnie odporny na skutki pandemii.
Niskie ceny skupu drobiu, w połączeniu z wysokimi cenami pasz oddziaływały w II poł. 2020 r. w kierunku ograniczenia jego produkcji. W efekcie, ze względu na dostosowanie podaży, pod koniec 2020 r. obserwowany był łagodny wzrost cen skupu drobiu, choć nadal utrzymywały się one na niskich na tle historycznym poziomach.
Pod koniec 2020 r. w Polsce stwierdzono ogniska ptasiej grypy. Ze względu na chłodną wiosnę w 2021 r. sezon ptasiej grypy trwał o wiele dłużej niż w poprzednich latach. Jednocześnie jej ogniska zostały odnotowane w regionach o bardzo wysokiej koncentracji produkcji drobiarskiej. Zgodnie z danymi GIW (Głównego Inspektoratu Weterynarii) w okresie od listopada 2020 r. do sierpnia 2021 r. w stwierdzono w Polsce 348 ognisk ptasiej grypy (ostatnie ognisko zostało odnotowane 9 sierpnia), co wiązało się z koniecznością wybicia ponad 14 mln sztuk drobiu. Choć straty stanowiły zaledwie 1,1% rocznego uboju drobiu z 2020 r., to należy zwrócić uwagę że skoncentrowały się one w relatywnie krótkim okresie (marzec-maj) i zostały one odnotowane również w stadach reprodukcyjnych, od których zależy podaż w kolejnych miesiącach. W konsekwencji, spadek podaży drobiu, w połączeniu ze stopniową odbudową popytu na polski drób, doprowadził do powstania deficytu surowca na rynku i wzrostu cen skupu do rekordowych poziomów.
Dane dotyczące wylęgów kurcząt w Polsce wskazują, że sytuacja podażowa na rynku drobiu już się stopniowo normalizuje, co będzie sprzyjać zwiększeniu produkcji w kolejnych kwartałach. Będzie to oddziaływać w kierunku dalszego spadku cen drobiu (por. strona 5). Czynnikiem ograniczającym wzrost produkcji będzie natomiast utrzymująca się relatywnie niska opłacalność produkcji drobiu ze względu na wysokie ceny pasz.
Trudna sytuacja w branży drobiarskiej obserwowana w ostatnich kwartałach stała się przyczyną jego głębokiej restrukturyzacji. Zgodnie z danymi firmy PONT Info zatrudnienie w branży drobiarskiej było w II kw. br. o 9,9% niższe niż II kw. 2020 r. Jednocześnie przeciętne wynagrodzenie w branży drobiarskiej obniżyło się w tym okresie o 1,8%. Firmy z branży drobiarskiej silnie ograniczyły 2,50 3,00 3,50 4,00 4,50 5,00 5,50 6,00 6,50 7,00 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Kurczęta typu brojler (zł/kg) Indory (zł/kg) Ceny skupu drobiu Źródło: Ministerstwo Rolnictwa, Credit Agricole 0 1 2 3 4 5 6 7 8 lis-20 gru-20 sty-21 lut-21 mar-21 kwi-21 maj-21 cze-21 lip-21 sie-21 Liczba zutylizowanych ptaków ze względu na ptasią grypę (mln sztuk) Źródło: GIW, Credit Agricole 0 25 50 75 100 125 150 100 125 150 175 200 225 250 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Produkcja mięsa drobiowego (tys. ton, 12-miesięczna średnia ruchoma, l. oś) Wylęgi kurcząt brojlerów (mln sztuk, 12-miesięczna średnia ruchoma, p. oś) Źródło: GUS, Credit Agricole 10 również swoje nakłady inwestycyjne, które w I poł. br. były o 30,2% niższe niż w analogicznym okresie 2020 r. Dzięki temu, mimo silnego wzrostu cen surowca do przetwórstwa firmom z branży drobiarskiej udało się ograniczyć koszty ogółem o 9,8%. W konsekwencji wynik finansowy netto w I poł. br. zwiększył się o 67,4% r/r do 150,2 mln zł, co jest jego najwyższą wartością za I poł. roku od 2018 r. Na pozytywne efekty restrukturyzacji wskazuje również wzrost wskaźnika rentowności sprzedaży, który w I poł. br. wyniósł 2,54% wobec 1,91% w analogicznym okresie 2020 r. i ukształtował się tym samym na najwyższym poziomie od 2018 r.
Na podstawie przedstawionych wyżej danych oceniamy, że kolejne miesiące przyniosą dalsze, stopniowe ożywienie aktywności w branży drobiarskiej. W najbliższych miesiącach wsparciem dla wyników sektora drobiarskiego będzie dalsza odbudowa popytu zagranicznego na polski drób wraz z wygasaniem pandemii. Jednocześnie zachodzące w polskiej branży drobiarskiej procesy restrukturyzacyjne oraz zmiany strategii biznesowych w większym stopniu akcentujące budowanie wartości dodanej i marży będą korzystne dla jej konkurencyjności w kolejnych latach. W krótkim okresie, głównym czynnikiem ryzyka dla polskiej branży drobiarskiej jest ewentualne wystąpienie kolejnych, znaczących strat w bazie produkcyjnej spowodowanych ptasią grypą. W długim okresie największym zagrożeniem dla branży będą wyzwania związane z nowym kierunkiem Wspólnej Polityki Rolnej wyznaczonym przez strategię Europejskiego Zielonego Ładu (m.in. rosnąca presja na poprawę dobrostanu zwierząt, wzrost cen pasz).
