Atak Rosji na Ukrainę 24 lutego br. spowodował napływ uchodźców z Ukrainy do Europy, w tym przede wszystkim do Polski. Zasadniczy wpływ na cechy i skalę fali uchodźczej miało otwarcie granic Polski z Ukrainą dla uchodźców oraz dekret Prezydenta Ukrainy, który w związku z ogłoszeniem powszechnej mobilizacji zakazał wyjazdu z kraju mężczyznom w wieku 18-60 lat. Wprowadził jedynie nieliczne wyjątki od tej reguły, np. zezwolił na wyjazd ojcom przynajmniej trójki dzieci w wieku poniżej 18 lat. Dlatego dorośli uchodźcy to przede wszystkim kobiety - prawie 90% wszystkich ankietowanych osób. Opisując przybyłych ze względu na wiek, można zauważyć, że najliczniejszą grupę wśród nich stanowiły osoby w wieku 30-44 lat, czyli osoby w tzw. prime-age - wieku największej aktywności zawodowej i zakładania rodzin (Rysunek 4). Osoby te najczęściej przyjechały z dziećmi. Relatywnie wysoki jest także wśród uchodźców odsetek osób starszych (60+), które w normalnych warunkach nie decydują się na migrację.
Jak pokazało badanie uchodźcy przybyli do Polski ze wszystkich rejonów Ukrainy1. Najwięcej, (26% osób) przyjechało z Ukrainy północnej, która obejmuje między innymi Kijów, największe miasto Ukrainy z ponad 3 mln mieszkańców. Rozpatrując liczbę uchodźców w stosunku do liczby mieszkańców poszczególnych regionów Ukrainy przed wojną należy zauważyć, że dużo uchodźców napłynęło też z południowej Ukrainy. Stosunkowo mniej z Ukrainy wschodniej i zachodniej (Rysunek 5).
Pewnych wskazówek odnośnie zachowań obywateli Ukrainy w obliczu wojny dostarcza badanie Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM UN). Przeprowadzony 6–krotnie w okresie od 16 marca do 23 czerwca br. sondaż telefoniczny wśród osób wewnętrznie przesiedlonych na Ukrainie.
Zobacz także: Uchodźcy z Ukrainy: ilu uchodźców z Ukrainy jest w Polsce? [sprawdź najnowsze informacje]
Według szacunków IOM od wybuchu wojny 8 mln osób było zmuszonych opuścić swoje miejsce zamieszkania i udać się do innego miejsca na Ukrainie (Rysunek 6). Jednak proporcje osób przesiedlonych wewnętrznie różnią się od proporcji osób, które przybyły do Polski. Najwięcej przesiedlonych wewnętrznie pochodzi z Ukrainy wschodniej oraz z Ukrainy północnej wraz z Kijowem. Zgodnie z wynikami sondażu, wybierając miejsce przesiedlenia kierowano się najczęściej takimi czynnikami jak: posiadanie rodziny lub przyjaciół, którzy zapewnią schronienie, oceną, czy dane miejsce jest bezpieczne, czy wreszcie brakiem wyboru – dany obszar to było jedyne możliwe miejsce ewakuacji. Najwięcej przesiedleńców wewnętrznych pochodzi z Ukrainy wschodniej, a region ten jest także często wybierany jako miejsce przesiedlenia.
Większość ankietowanych uchodźców przybyła do Polski przekraczając granicę polsko-ukraińską
Jednak ponad 13% uchodźców przybyło do Polski przez inne kraje. (Rysunek 7). Najczęściej na taki sposób przyjazdu do Polski wskazywali uchodźcy z południowej Ukrainy. Można to tłumaczyć przede wszystkim bliskością granic z innymi krajami oraz dużymi kolejkami na polsko-ukraińskiej granicy, co powodowało konieczność kilkudniowego oczekiwania na wjazd do Polski. Warto zwrócić uwagę, że odsetek napływających z innych kierunków (np. po uprzednich pobytach w innych krajach UE takich jak Węgry, Czechy, czy Słowacja) wzrastał wśród imigrantów, którzy napływali do Polski później (z 10% do 16%), co mogło być związane z relatywnie korzystniejszymi niż w innych krajach warunkami stwarzanymi przez Polskę.
Wykształcenie uchodźców
Około 50% uchodźców zadeklarowało, że posiada wykształcenie wyższe (Rysunek 8). Tymczasem według danych Państwowej Służby Statystycznej Ukrainy w 2021 r., 30% Ukraińców powyżej 25 roku życia miało wykształcenie nie niższe niż odpowiednik naszego licencjatu w szkołach wyższych2. Wśród kobiet ten wskaźnik wynosił 30,7%. Oznacza to, że do Polski przyjechała w dużej części lepiej wykształcona część społeczeństwa ukraińskiego.
Najczęściej wyższe wykształcenie deklarowały osoby w wieku 30-44 lata (60% osób z tej grupy), ale wskaźnik ten był także wysoki w pozostałych grupach wiekowych. W grupie wiekowej 30-44 lata było najmniej osób z wykształceniem podstawowym/zasadniczym zawodowym (9%).
Pewne znaczenie jeżeli chodzi o wykształcenie uchodźców miało ich miejsce zamieszkania na Ukrainie przed wojną (Rysunek 9). Wśród uchodźców z północnej Ukrainy najczęstsze były deklaracje odnośnie posiadania wyższego wykształcenia i najrzadsze odnośnie wykształcenia podstawowego/zasadniczego zawodowego, co może mieć związek z faktem, że Kijów jest jednym z centrów gospodarczych Ukrainy oraz siedzibą licznych szkół wyższych.
Znajomość języków wśród uchodźców
Około 49% ankietowanych oceniło, że trochę rozumie język polski, z trudnością, ale potrafi się porozumieć. 5% zadeklarowało dobrą znajomość języka polskiego (Rysunek 10).
Lepszą znajomość języka polskiego deklarują osoby młodsze, oraz uchodźcy, którzy mieli wcześniejsze doświadczenia z Polską. Znajomość języka polskiego jest także skorelowana z miejscem zamieszkania na Ukrainie, a więc dystansem, który dzielił uchodźców od Polski. Częściej dobrą znajomość języka polskiego deklarują osoby z Ukrainy zachodniej (15%). Najrzadziej z Ukrainy wschodniej (2%).
Znajomość języka angielskiego lub innego języka Europy Zachodniej zadeklarowało 27% pytanych. Przy czym najczęściej wskazywali znajomość języka obcego uchodźcy z północnej Ukrainy, czyli m.in. z Kijowa.
Rodziny uchodźców
Uchodźcy w większości przypadków przyjechali do Polski w towarzystwie innych osób, przede wszystkim dzieci własnych lub cudzych znajdujących się pod ich opieką (Rysunek 11). Większości osób, które przyjechały do Polski z dziećmi towarzyszyło jedno lub dwoje dzieci. Jednak należy zauważyć, że 24% uchodźców przybyło do Polski samotnie.
Sposób podróży – w towarzystwie innych osób lub samotnie był zróżnicowany w zależności od wieku ankietowanych. Najwięcej osób, które przyjechały samotnie było wśród uchodźców poniżej 29 roku życia i powyżej 60 roku życia. Osoby powyżej 60 roku życia częściej niż osoby młodsze przyjeżdżały z małżonkiem, co zapewne wynikało z obostrzeń obowiązujących na Ukrainie dotyczących przekraczania granicy przez młodszych mężczyzn. Ponad 80% osób w wieku 30-44 lata przyjechało z dziećmi.
Uchodźcy zostawili swoich bliskich na Ukrainie, przede wszystkim rodziców. W przypadku 18% ankietowanych na Ukrainie nie pozostał nikt (Rysunek12).
Analiza tych danych w podziale na poszczególne grupy wiekowe wskazuje na naturalne ze względu na wiek tendencje. Wraz ze wzrostem wieku uchodźcy spada liczba wskazań rodziców jako najbliższych, którzy pozostali na Ukrainie i rośnie liczba dzieci. Ale równocześnie z danych wynika, że osoby powyżej 60 roku życia najczęściej wskazywały, że nikt z najbliższych osób nie pozostał na Ukrainie, co można tłumaczyć w istotnym stopniu przyjazdem do Polski z dziećmi lub współmałżonkiem. Maksymalna częstość wskazań dot. pozostawienia współmałżonka na Ukrainie występowała w przypadku osób w wieku 30-44 lata (46%).
Analizując informacje dotyczące sytuacji rodzinnej uchodźców z punktu widzenia ich dalszego pobytu w Polsce należy zauważyć, że wśród uchodźców była duża grupa osób, których najbliższa rodzina (np. małoletnie dzieci, współmałżonek) jest z nimi w Polsce lub po prostu są samotne. Grupa osób, która zostawiła część najbliższej rodziny na Ukrainie nie jest dominującą. Być może, więc to nie więzy rodzinne będą głównym czynnikiem, który będzie skłaniał ich do powrotu na Ukrainę. Pewnych wskazówek w tym zakresie dostarcza także odpowiedź na pytanie dotyczące czynników, które byłyby kluczowe dla podjęcia decyzji o pozostaniu w Polsce na dłużej. Wśród tych osób, które taką opcję rozważają, większość wskazań dotyczyła znalezienia satysfakcjonującej pracy oraz utrzymania siebie i rodziny. Mniej osób wskazywało na połączenie z rodziną, czy stanowisko dzieci.
***Materiał pochodzi z raportu NBP: “Sytuacja życiowa i ekonomiczna uchodźców z Ukrainy w Polsce”, którego pełną zawartość możesz zobaczyć i pobrać klikając w poniższy przycisk:
Komentarze
Sortuj według: Najistotniejsze
Nie ma jeszcze komentarzy. Skomentuj jako pierwszy i rozpocznij dyskusję