Prezydent Zuzana Čaputová mianowała 15 maja rząd techniczny, na którego czele stanął dotychczasowy wiceprezes banku centralnego Ľudovít Ódor. Poszczególnymi resortami pokierują najczęściej uznani specjaliści, nierzadko bliscy współpracownicy kończących urzędowanie ministrów z gabinetu Eduarda Hegera. Nominacje wskazują na ciągłość m.in. w sprawach zagranicznych i obronnych: dyplomacją zarządza już niedawny doradca ustępującego premiera ds. polityki zagranicznej Miroslav Wlachovský – były ambasador w Wielkiej Brytanii, a na czele Ministerstwa Obrony stanął dotychczasowy dyrektor w tym resorcie Martin Sklenár, który do kierowania nim został zaproszony przez odchodzącego szefa MON Jaroslava Naďa. Zadaniem nowego gabinetu jest sterowanie administracją państwową do czasu wyłonienia rządu po zaplanowanych na 30 września br. przedterminowych wyborach do Rady Narodowej. Nowi ministrowie nie będą w nich startować, gdyż taki był wymóg głowy państwa dla kandydatów na członków rządu. Jako swoje główne zadania Ódor wyznaczył m.in. przygotowanie pierwszego projektu przyszłorocznego budżetu oraz sprawne zarządzanie procesem wydatkowania środków z unijnego Planu odbudowy dla Europy.
Rząd Ódora musi do 14 czerwca wystąpić do parlamentu o udzielenie mu wotum zaufania. Najpewniej go jednak nie uzyska i będzie działał – tak jak rząd Hegera w ostatnich miesiącach – jako gabinet z ograniczonymi kompetencjami. Głosowanie przeciwko niemu zapowiedziały już lewica (Hlas i Smer) i skrajna prawica, a skłania się ku temu także OĽaNO. Partie te dysponują łącznie 85 głosami w 150-osobowej Radzie Narodowej.
Bezpośrednią przyczyną upadku rządu Hegera był skandal, w którym firma należąca do ministra rolnictwa otrzymała dotację (prawie 1,5 mln euro) z resortu środowiska. Po upublicznieniu informacji szef Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi ogłosił rezygnację ze stanowiska, ale już nie z przyznanego wsparcia. Minister spraw zagranicznych i europejskich Rastislav Káčer oznajmił, że reakcja Hegera była niewystarczająca, i sam zrzekł się funkcji. Zwiększyło to presję na Čaputovą w kwestii powołania rządu technicznego, zwłaszcza że była do tego uprawniona, odkąd w grudniu ub.r. gabinet Hegera upadł i zaczął działać jako rząd z ograniczonymi kompetencjami (zob. Słowacja: upadek rządu Hegera i kurs na przedterminowe wybory).
Komentarz
- Powołanie przez prezydent gabinetu technicznego to ostatni akord kryzysu rządów centroprawicy, która sprawowała władzę od 2020 r. Choć początkowo dysponowała ona w Radzie Narodowej większością konstytucyjną i głosiła hasła oczyszczenia państwa, to jej przewodnictwo dobiegało końca w formule gabinetu mniejszościowego i w atmosferze podejrzeń o konflikt interesów wywołany aferą dotacyjną. Obozem tym od początku targały liczne spory ideologiczne i personalne. Zarazem stawiał czoła licznym wyzwaniom zewnętrznym (zob. Permanentny kryzys koalicyjny: słowacka centroprawica na rozdrożu). Sam Heger w ostatnich wywiadach podkreśla faktyczne sukcesy swojej ekipy: płynne wdrażanie unijnego planu odbudowy czy skuteczność kroków łagodzących wstrząsy cen energii, widoczną np. na tle notujących ich bardzo wysokie wzrosty Czech. Jednocześnie próbuje przerzucać odpowiedzialność za niepowodzenia na szefów dwóch z trzech największych partii pierwotnej koalicji: OĽaNO (Igor Matovič) i SaS (Richard Sulík), z których – jak mówi – „jeden miał kanister z benzyną, a drugi zapałki”. W praktyce jednak i na jego barkach spoczywa niemała część odpowiedzialności za wyniki i charakter tych rządów, a wyrazem krytycznej oceny jego działań przez społeczeństwo są niskie notowania założonej przez niego partii Demokraci (3–4%) i czołowych ministrów jego gabinetu, m.in. Naďa i Káčera (ten ostatni wycofał się już z polityki).
- Kluczową postacią słowackiej sceny politycznej jest obecnie prezydent Čaputová. Choć kompetencje głowy państwa są w niektórych aspektach (zwłaszcza w zakresie procesu legislacyjnego) węższe niż w Polsce, to zyskuje ona znaczenie w okresach niestabilności politycznej. Stąd mogła powołać rząd techniczny po uchwaleniu wotum nieufności, czyli już w grudniu. Nie zdecydowała się na to ze względu na potencjalne koszty polityczne takiego kroku – zarówno dla jej macierzystej formacji, Progresywnej Słowacji (PS), która notuje trzeci wynik w sondażach (13–14%), jak i własnych szans na reelekcję w 2024 r. Ponadto utworzenie rządu technicznego to w warunkach słowackich rozwiązanie bezprecedensowe (w sąsiednich Czechach, na których doświadczenie Słowacy często się powołują, po 1993 r. były trzy takie gabinety)...
