Większość rynków finansowych na świecie jest obecnie mocno regulowana i właśnie dlatego oszustwa są coraz rzadziej spotykane. Przedsiębiorczy oszuści zainteresowali się innowacją w technologii finansowej, która jest obecnie nieregulowana - kryptowalutami.
Zasadniczo, krypto oszust stara się przekonać nieświadomych inwestorów, aby kupili fałszywe coiny, dokonując transferu walut fiat lub kryptowalut. W tym artykule skupimy się na oszustwie zwanym “ICO exit scam”, a nie na kradzieży, hakowaniu lub piramidach finansowych.
Określamy dany projekt jako oszustwo tylko wtedy, gdy dowiedziono, że pieniądze zebrane podczas pre-ICO lub ICO zostały ukradzione, a odpowiedzialny za to zespół zniknął. Oznacza to, że oszustwo było zaplanowane, a kradzież funduszy inwestorów - celowa.
PlexCoin ($15 milionów)
ICO Plex Coina zostało zawieszone w grudniu 2017 roku przez amerykańską komisję papierów wartościowych i giełd (SEC), w ramach odpowiedzi na oficjalne skargi, mówiące o tym, że założyciel Dominic Lacroix oszukuje amerykańskich i kanadyjskich inwestorów. Według oskarżeń, Lacroix obiecywał astronomicznie wysoką stopę zwrotu na poziomie 1354% (komisja SEC zdeterminowała, że taka stopa zwrotu jest niemożliwa do osiągnięcia), przedstawiał grupę fałszywych ekspertów, aby nadać wiarygodności swojemu projektowi i starał się ukryć swoje poprzednie finansowe przestępstwa, które obejmowały oszukiwanie inwestorów w przedsięwzięciu związanym z mikrokredytami.
Komisja SEC zamroziła kwotę 15 milionów zebranych za pośrednictwem ICO od jego rozpoczęcia w sierpniu 2017 roku. Lacroix trafił do więzienia, a spółka macierzysta PlexCoina była zmuszona zapłacić grzywnę w wysokości 100 tys. dolarów. Około 810 tys. dolarów było przetrzymywane przez firmę zajmującą się realizowaniem płatności (Stripe), podczas gdy pozostałe fundusze zostały rozlokowane w różnych portfelach kryptowalut należących do Lacroixa. Nie wiadomo dokładnie jakie zarzuty zostaną mu postawione oraz co stanie się z pieniędzmi zdeponowanymi w jego portfelach. Jednakże, Plex Coin to jedno z największych tego typu oszustw w historii i całe szczęście, że zostało zniszczone w zarodku.
Benebit ($2,7 - $4 miliony)
Benebit ponoć miał używać Blockchainowego systemu tokenów, w celu ujednolicenia przeznaczonych dla klientów programów lojalnościowych, takich jak oferowane przez linie lotnicze zniżki dla często podróżujących pasażerów. Ten ICO posiadał wszystkie oznaki prawdziwości, wliczając w to moderowany kanał na platformie Telegram z dziewięcioma tysiącami użytkowników, budżet marketingowy przekraczający 500 tys. dolarów i promocje w sprzedaży tokenów. Z innowacyjnym konceptem, dobrze prezentującymi się dokumentami i odpowiednio wydanymi pieniędzmi na marketing, zespół Benebita był w stanie wygenerować dużo szumu, co skłoniło inwestorów do kupna.
Wszystko zaczęło się jednak rozpadać zaraz po tym, jak ktoś zauważył, że zdjęcia osób odpowiedzialnych za ten projekt zostały ukradzione ze szkoły dla chłopców z Wielkiej Brytanii. Dane paszportów dostarczone przez “założycieli” były również fałszywe. Po tym odkryciu, zespół odpowiedzialny oszustwo rozpoczął proces usuwania wszystkiego, co związane było z Benebitem, wliczając w to stronę internetową, dokumenty oraz konta na portalach społecznościowych. Szacunki są różne, ale mówi się o tym, że oszuści uciekli z sumą wahającą się w przedziale od 2,7 do 4 milionów dolarów.
Opair i Ebitz ($2,9 milionów)
Zmotywowana społeczność niewielkich inwestorów, którzy zainwestowali w Opair i Ebitz, próbuje obecnie namierzyć tajemniczego programistę znanego jedynie pod pseudonimem Wasserman, który jest mózgiem operacji odpowiedzialnym za dwa oszustwa ICO, pozwalające mu na zdobycie łącznej sumy 388 BTC.
Opair promował zdecentralizowany system kart debetowych, używający własnego tokena XPO. Użytkownicy odkryli, że profile LinkedIn niektórych członków zespołu były fałszywe, a niewiele później Opair zniknął. Stało się to jednak dopiero po tym, jak wygenerował on 190 BTC zysku z ICO w lecie 2016 roku.
Amatorskie dochodzenia śledcze dokonane przez oszukanych inwestorów ujawniły, że serwery mailowe Ebitza przekierowywały na domenę Opaira, który określał siebie jako klon ZCasha, w którym wprowadzono niewielkie zmiany. Zespół samozwańczej “grupy etycznych hakerów” liczył na zebranie 500 bitcoinów poprzez ICO, rozpoczynające się 28 listopada 2016 roku. W dwa dni od tej daty użytkownicy BitcoinTalk zauważyli podejrzane połączenie pomiędzy tymi kryptowalutami.
Strona internetowa Ebitza została usunięta, ale dzięki ICO udało się zebrać około 200 bitcoinów. Jednak wiele osób spekuluje, mówiąc o tym, że założyciele używali własnych bitcoinów, aby wygenerować “fałszywy wolumen” i wywołać u odbiorców przekonanie, że wielu inwestorów już zainwestowało, stwarzając atmosferę zaufania i zwabiając kolejne ofiary do kupna ich tokenów.
Recoin i DRC ($300 tysięcy)
Z pozoru, REcoin (Real Estate coin) i DRC (Diamond Reserve Club) próbowały dokonać czegoś bardzo ambitnego i odważnego - stworzyć kryptowalutę, która byłaby poparta zasobami z prawdziwego świata - nieruchomościami i diamentami. Założyciel Maksim Zaslavskiy twierdził, że obydwa startupy posiadały pełną kadrę pracowników i prawników oraz utrzymywał, że nawiązano już liczne kontakty z detalistami i inwestorami - ani jedno, ani drugie nie było jednak prawdą.
Komisja SEC twierdzi, że REcoin, tak jak i DRC nie prowadziły żadnych “prawdziwych przedsięwzięć” i fałszywie przedstawiły całkowity poziom swoich inwestycji, a żaden z zaproponowanych projektów nie posiadał jakichkolwiek tokenów i nie miał nic wspólnego z Blockchainem. Komisja SEC stwierdziła również, że REcoin i DRC nie mogą być zakwalifikowane jako ICOs, a tak naprawdę są papierami wartościowymi. Doprowadziło to do aresztu Zaslavskiyego w dniu 29 września 2017 roku. Jak podaje SEC, Zaslavskiyemu udało się zebrać około 300 tys. dolarów zanim został złapany, pomimo tego, że początkowo mówił on o zebraniu ponad dwóch milionów.
PonziCoin ($250 tysięcy)
Tak, PonziCoin to prawdziwa kryptowaluta i tak, niektórzy bardzo naiwni ludzie pożegnali się ze swoimi pieniędzmi po zainwestowaniu ich. Nawet bardziej zadziwia to, że niedawny PonziCoin, który określa się jako “pierwsza na świecie, legalna piramida finansowa”, jest tak naprawdę drugim Ponzi Coinem, który istniał. Pierwszy z nich pojawił się w 2014 roku i zebrał około 7 tys. dolarów w kryptowalutach, co według niektórych szacunków mogłoby być dzisiaj warte ponad 2 miliony dolarów.
Kolejny PonziCoin pojawił się w 2017 roku i używał tego samego adresu internetowego.
Początkowo miał być jedynie żartem i na stronie internetowej umieszczono widoczną dla wszystkich deklarację mówiącą o tym, że jest to oszustwo. Nie powstrzymało to niektórych inwestorów przed zainwestowaniem pieniędzy w ten “produkt”. Łącznie, projekt otwarcie przyznający się do tego, że polega na oszustwie, pozwolił na zebranie sumy przekraczającej 250 tys. dolarów i o dziwo, “założyciel” uciekł z zebranymi pieniędzmi (będąc zszokowanym, że ktokolwiek dokonał inwestycji, biorąc pod uwagę jego otwartość i szczerość).
Sześć pytań, które warto sobie zadać
Oszustwa ICO mają się bardzo dobrze, gdy na rynku, tak jak obecnie, pojawiają się niewiarygodne zyski, szum medialny jest coraz głośniejszy, a ICOs są ograniczone czasowo, co sprawia, że inwestorzy czują przymus do jak najszybszego zainwestowania środków, aby nie przegapić dobrej okazji. Niezależnie od tego, czy dopiero zaczynasz, czy jesteś doświadczonym inwestorem, warto bardzo dokładnie przeanalizować każdą decyzję - nie ma substytutu dla ciężkiej pracy i staranności. Jeśli zastanawiasz się nad zainwestowaniem w ICO, to naszą rekomendacją jest wykonanie następujących kroków:
- Przeczytaj dokładnie oficjalne dokumenty. Czy ten koncept ma dla ciebie sens?
- Jaki problem rozwiązuje ten produkt? Czy ma on sens z biznesowego punktu widzenia?
- Zapoznaj się z zespołem stojącym za danym projektem i ich doświadczeniem. Skontaktuj się z przedstawicielami i zadaj im trudne pytania. Zagłęb się w ich historię, profile LinkedIn i poprzednio obejmowane stanowiska. Pomocna wskazówka: oszuści często używają fałszywych zdjęć profilowych. Odwrotne wyszukiwanie w google za pomocą obrazu jest tutaj w stanie zdziałać cuda.
- Sprawdź fora dyskusyjne, aby zobaczyć, co w społeczności kryptowalutowej mówi się o danym projekcie. Wiele osób na takich forach było ofiarami oszustw ICO, a takie osoby będą w stanie łatwiej zobaczyć znaki ostrzegawcze.
- Upewnij się, że ICO planuje użyć zaufanej firmy depozytowej, która będzie zarządzać funduszami. Daje to dodatkową warstwę ochrony i zapewnienie, że otrzymasz chociaż obiecane przez ICO tokeny, zanim rozstaniesz się ze swoimi ciężko zarobionymi pieniędzmi.
- Sprawdź co firmy ratingowe mówią o danym ICO. Jeśli nowy projekt nie jest oceniony, to jest duża szansa na to, że może być oszustwem. Upewnij się również, że sprawdzisz i porównasz wyniki oceny ryzyka.
Wierzymy, że kryptowaluty stanowią przyszłość i obecny okres panującej niepewności jest tymczasowy, jednak nadal mądrze jest zachować ostrożność i rozwagę przed zainwestowaniem swoich ciężko zarobionych pieniędzy fiat lub kryptowalut w nowe przedsięwzięcia.
Brian Kean: Don’t Believe the Hype. Five Largest ICO “Exit Scams”: Expert Take
