Analiza sytuacyjna spółki to część analizy fundamentalnej, która skupia się na otoczeniu oraz na niefinansowych kryteriach, które mają wpływ na dane przedsiębiorstwo. Warto przeanalizować poszczególne jej elementy.
-
Specyfika produktu
W ramach tej pozycji powinno się zwrócić uwagę na:
- wiek produktu,
- jego zróżnicowanie,
- zależność od czynników, na które nie ma się wpływu,
- możliwość pojawienia się substytutów.
Pierwsze czynniki wiążą się z koncepcją tzw. cyklu życia. Według niej każdy z produktów przechodzi 5 etapów życia:
- Rozwój
- Wzrost
- Dojrzałość
- Nasycenie.
- Spadek.
Najlepiej dla spółki jest, gdy produkt znajduje się dopiero na trzech pierwszych etapach produkcji, ewentualnie na czwartym, jeśli horyzont inwestora jest długoterminowy.
Negatywnie wpływają na wycenę zarówno jednorodność produkcji, jak i znaczenie czynników, na które spółka nie ma wpływu oraz możliwość pojawienia się substytutu.
-
Specyfika rynku
W ramach tej części analizy inwestor powinien bliżej przyjrzeć się trzem elementom:
- barierom wejścia na rynek,
- konkurencji na rynku,
- udziału spółki w rynku.
Bariery wejścia na rynek to wszystkie przeszkody utrudniające rozpoczęcie działalności oraz generujące dodatkowe koszty. Można do nich zaliczyć: lojalność nabywców, brak kanałów dystrybucji oraz konieczność dużych nakładów inwestycyjnych. Są one problemem, jeśli spółka dopiero planuje wejść na rynek, ale stanowią zaletę, jeśli już się na nim znajduje. Czynnikiem problematycznym dla firmy jest duża i bardzo zmienna konkurencja. Z drugiej strony może ona pozytywnie wpływać na rozwój spółki, dzięki czemu w ostateczności zdominuje segment rynku, na którym się znajduje, a firma – pozostając dynamiczną organizacją – będzie mieć większe szanse na innych rynkach. Oczywiście im większa jest spółka w stosunku do całego rynku, tym wyższa ocena w analizie, warto jednak zwrócić uwagę nie tylko na samą wielkość, ale również na tendencje w tym zakresie.
-
Dostawcy na rynku
W przypadku tego elementu badamy, jak skoncentrowany jest rynek dostawców oraz jaka jest ich siła przetargowa. Im silniejsze są te czynniki, tym gorzej dla danej spółki.
-
Nabywcy na rynku
Analogicznie do poprzedniego punktu badamy, jaka jest siła nabywców wobec spółki – gdy mają przewagę (ze względu np. na skoncentrowanie rynku) i są w stanie narzucić spółce obniżkę cen lub niekorzystne warunki sprzedaży, to należy traktować to jako wadę obniżającą wartość wyceny.
-
Otoczenie zagraniczne rynku
Jest to istotna kategoria w przypadku importerów surowców oraz eksporterów dóbr i usług, w której uwzględniamy:
- specyfikę kraju, z którym dokonujemy wymiany handlowej,
- ceny na rynkach światowych,
- kurs walutowy.
W przypadku pierwszego elementu zwracamy w szczególności uwagę na zamożność jego mieszkańców oraz stabilność sytuacji gospodarczo-politycznej. W przypadku cen światowych interesuje nas ich zmienność (w szczególności podczas analizy importu surowców) – im jest większa, tym istnieje większe ryzyko dla spółki. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku kursu walutowego – rosnąca zmienność stanowi czynnik negatywny. Oprócz tego warto zwrócić uwagę na to, iż aprecjacja waluty jest pozytywna dla importerów, a negatywna dla eksporterów, natomiast deprecjacja działa odwrotnie.
-
Technologia
Im nowsza oraz trudniej zastępowalna technologia dla spółki, tym lepiej – podnosi ona bariery wejścia dla pozostałych, dzięki czemu spółka może korzystać z tzw. renty monopolistycznej.
-
Ludzie
Obecnie uznaje się często ten element za jeden z najważniejszych, ponieważ od jakości kadry zależy sukces całej firmy. W tym przypadku zwracamy uwagę na:
- kwalifikacje,
- politykę spółki w zakresie motywowania,
- możliwości kształcenia,
- nastawienie pracowników na rozwój spółki.
Każdy elementów, takich jak: wyższe kwalifikacje, nastawienie pracowników na rozwój spółki, lepsze możliwości kształcenia oraz wynagrodzenie powiązane z efektami, daje pozytywny skutek.
-
Zarządzanie
Jest to najtrudniejszy element do oceny, ponieważ często brakuje informacji i pełnego obrazu sytuacji (w szczególności gdy inwestor indywidualny pełni rolę analityka) oraz trudno jest skwantyfikować te oceny. Jednakże od stylu zarządzania strategicznego, finansowego czy operacyjnego może zależeć przyszłość spółki.
Warto zauważyć, że powyższy opis nie wyczerpuje analizowanego tematu, w następnych artykułach chciałbym omówić bardziej szczegółowo rodzaje analizy, dzięki którym łatwiej jest wycenić jej walory.
Pisząc artykuł, korzystałem z książki „Inwestycje. Instrument Finansowe. Aktywa Niefinansowe. Ryzyko Finansowe. Inżynieria Finansowa.” Krzysztofa Jajugi.
