Przed rozpoczęciem przygody z inwestowaniem na giełdzie warto poszerzyć wiedzę teoretyczną na temat rynków kapitałowych. Choć nie trzeba nikogo przekonywać, że najlepsza nauka to praktyka, to zrozumienie czym jest rynek kapitałowy, jakie mogą być jego rodzaje oraz jakie pełni funkcje na pewno pomoże w byciu coraz lepszym inwestorem. W tym artykule chciałbym pokrótce zaprezentować powyższą tematykę.
Rynek kapitałowy to zespół norm i przepisów prawnych, miejsc i instytucji, dzięki którym dochodzi do spotkania osób posiadających i potrzebujących kapitał długoterminowy. Zazwyczaj dzieli się go ze względu na dwa kryteria:
- a) liczba odbiorców oferty:
- rynek prywatny,
- rynek publiczny.
- b) rodzaj uczestników transakcji:
- rynek pierwotny,
-rynek wtórny.
W przypadku rynku publicznego mamy do czynienia z ofertą przeznaczoną przynajmniej dla 150 osób lub nieokreślonych adresatów. Inne cechy takiej emisji to: dematerializacja i koncentracja obrotu, obowiązek stworzenia prospektu informacyjnego oraz nadzór nad rynkiem dokonywany przez instytucje państwową. W przypadku transakcji mających miejsce na rynku prywatnym niektóre z tych cech nie są spełnione.
Rynek pierwotny i wtórny
Częściej omawiany podział rynku to rozróżnienie na rynek pierwotny i wtórny. W szczególności interesujące jest porównanie ich funkcji. W przypadku pierwszego z nich dochodzi do transakcji pomiędzy emitentem, który potrzebuje pieniędzy a pierwszym nabywcą instrumentów finansowych, który dysponuje nadwyżkami finansowymi i chce je zainwestować. Dzięki temu następuje transfer oszczędności pomiędzy gospodarstwami domowymi i przedsiębiorstwami a instytucjami (przedsiębiorstwami, państwami) pozwalający efektywnie wykorzystać kapitały w gospodarce.
Sprzedaż udziałów ma miejsce w trakcie tzw. nowej emisji, której celem jest zdobycie kapitału dla firmy, np. przy założeniu spółki akcyjnej lub podwyższeniu kapitału akcyjnego.
Na rynku wtórnym dochodzi do wymiany kapitałów i papierów wartościowych pomiędzy inwestorami. Z jednej strony brakuje tutaj emitenta, który poszukuje kapitału, z drugiej strony często dochodzi do sprzedaży instrumentów finansowych przez ich pierwszych nabywców, co zachęca do inwestycji na rynku pierwotnym. Jedną z najważniejszych funkcji rynków wtórnych jest bieżąca wycena wartości firm pozwalająca analizować sytuacje gospodarki w zależności od napływających informacji. Te rynki można podzielić na rynki nieregulowane (rynki pozagiełdowe oraz alternatywne systemy obrotu) i rynki regulowane (giełdy papierów wartościowych).
Rynek regulowany
Przeciętni inwestujący mają do czynienia głównie z Giełdami Papierów Wartościowych, dlatego warto pokrótce omówić ich cechy. Po pierwsze nie ma tu miejsca na bezpośrednie zawieranie transakcji pomiędzy inwestorami – musi pośredniczyć pośrednik, np. dom maklerski. Po drugie sprzedaż i kupno aktywów musi spełniać szczególne warunki: podlega dokładnej kontroli, emitent jest instytucją o znacznej wiarygodności, a transakcje są dokonywane w odpowiednich godzinach. Stosunek wartości kapitalizacji giełd do realnej gospodarki jest wskaźnikiem, który pokazuje znaczenie rynków kapitałowych w danym państwie. Im wyższy, tym więcej kapitałów jest pozyskiwane w ten sposób – taka sytuacja ma miejsce w krajach o kulturze anglosaskiej w przeciwieństwie do państw Europy Kontynentalnej, gdzie znacznie większą rolę w tym zakresie ma system bankowy. Z drugiej strony im większe znaczenie rynków kapitałowych tym większa wrażliwość gospodarek na krachy giełdowe i większe prawdopodobieństwo przekształcenia się bessy w kryzys gospodarczy.
Najważniejsze Giełdy Papierów Wartościowych
W Stanach Zjednoczonych Ameryki:
- New York Stock Exchange – NYSE,
- NASDAQ.
W Europie:
- London Stock Exchange – LSE (Wielka Brytania),
- Frankfurt Stock Exchange, Frankfurter Wertpapierbörse – FWB (Niemcy),
- NYSE Euronext (Unia Europejska, giełda z siedzibami w Paryżu, Amsterdamie, Londynie, Lizbonie i Brukseli).
W Azji:
- Tokyo Stock Exchange – TSE Tōkyō Shōken Torihikijo (Japonia),
- Hong Kong Stock Exchange – HKSE Xiānggǎng Jiāoyìsuǒ (Hong Kong),
- Shanghai Stock Exchange – SSE, Shànghǎi Zhèngquàn Jiāoyìsuǒ (Chiny),
- Shenzhen Stock Exchange- SZSE, Shēnzhèn Jiāoyìsuǒ (Chiny).
