Prowadzący w badaniach zaufania do liderów politycznych Pellegrini obiecuje Słowakom „spokój”, zapewniając, że gwarantuje harmonijne współdziałanie głowy państwa i rządu. Z kolei Korčok, mający poparcie kończącej w czerwcu swe urzędowanie prezydent Zuzany Čaputovej, przekonuje, że jest ostatnią nadzieją na blokowanie – a przynajmniej hamowanie – procesów zawłaszczania państwa przez rządzący obóz lewicowo-narodowy. Niezależnie od skromnych prerogatyw prezydenta w zakresie legislacji sprawujący tę funkcję w ostatnich dwóch pięcioletnich kadencjach odgrywali istotne role w momentach kryzysów rządowych i stanowili ważny punkt odniesienia w debacie publicznej, a przy tym wpływali na istotne nominacje w organach państwa.
Stawka głosowania
Do wyborów dochodzi w jednym z najbardziej przełomowych momentów w historii Słowacji od czasu rozpadu wspólnego państwa z Czechami. Ukonstytuowany jesienią 2023 r. rząd Roberta Ficy zapowiada lub realizuje szereg posunięć, które prowadzą go w kierunku izolacji na arenie międzynarodowej i europejskiej, jakkolwiek ostrej retoryce premiera w tym zakresie towarzyszą gesty ją równoważące (zob. Spotkanie Fico–Szmyhal: dwutorowa polityka Słowacji wobec Ukrainy). Inaczej jest w polityce krajowej, gdzie oprócz kontrowersyjnych propozycji zmian prawa karnego podejmowane są działania ograniczające aktywność NGO niechętnych rządowi, a wkrótce władza przejmie zapewne pełną kontrolę nad mediami publicznymi (zob. Słowacja: rząd Ficy z programem i wotum zaufania). Doniesienia dobiegające z czołowych mediów prywatnych (przede wszystkim najpopularniejszej telewizji – TV Markíza) mówią o naciskach na nie i szantażowaniu ich właścicieli, co zdaje się potwierdzać złagodzenie przez nie w ostatnich tygodniach ostrza krytyki wobec władzy. Ponadto już zatwierdzono zlikwidowanie 20 marca Prokuratury Specjalnej – organu, który przysłużył się ujawnianiem nadużyć kolejnych gabinetów. Podobną funkcję pełniła tzw. policja kryminalna (NAKA) – jej czołowych śledczych odsunięto.
Rządzący od jesieni 2023 r. obóz lewicowo-narodowy dzięki zwycięstwu w wyborach może zapewnić sobie w praktyce pełnię władzy. Jedyną istotną instytucją poza zasięgiem jego oddziaływania pozostałby Sąd Konstytucyjny, gdzie również stopniowo dokonywać się będzie wymiana sędziów, mianowanych przez prezydenta spośród osób wybranych przez parlament.
Z jednej strony głowa państwa ma relatywnie wąskie kompetencje w procesie legislacyjnym – nie dysponuje inicjatywą ustawodawczą, a jej weto odrzuci każda koalicja większościowa. Z drugiej – nawet niedawne spięcia pomiędzy Ficą a Čaputovą na tle zmian w prawie karnym pokazały, że nie zawsze stoi na przegranej pozycji (zob. Słowacja: kontrowersyjne zmiany prawa karnego i spór z Brukselą na horyzoncie). Dobrze uargumentowany wniosek, który prezydent złożyła w tej sprawie do Sądu Konstytucyjnego, sprawił, że zawiesił on obowiązywanie większości kontrowersyjnych reform, które de facto oznaczałyby zakończenie wielu trwających procesów przeciwko wpływowym osobom z otoczenia obecnej władzy. Istnieje uzasadnione przypuszczenie, że Pellegrini, który jako szef koalicyjnej centrolewicowej partii Hlas projekt tych zmian zaaprobował, nie wniósłby do niego z nowej pozycji istotnych zastrzeżeń. Co więcej, w odniesieniu do już skazanych mógłby skorzystać z przysługującego głowie państwa prawa łaski (w przypadkach indywidualnych) i amnestii (tj. jednorazowego zbiorowego złagodzenia lub darowania kar za przestępstwa lub wykroczenia danego rodzaju). Szczególnie to ostatnie budzi w kraju wyjątkowo złe skojarzenia, wiążące się z decyzją Vladimíra Mečiara, który w 1998 r. jako p.o. prezydent w praktyce zapewnił bezkarność ludziom zaangażowanym w nadużycia jego władzy (był równolegle premierem). Akt ten dopiero w 2017 r. unieważniła Rada Narodowa, co potwierdził następnie Sąd Konstytucyjny.
Zobacz także: Nieoczekiwana podwyżka stóp! Kurs waluty umacnia się
Kampania i kandydaci
Słowacja ma za sobą relatywnie spokojną kampanię, w której w przestrzeni publicznej widoczni byli zwłaszcza dwaj faworyci, z przewagą Pellegriniego. Znacząco odbiegała ona intensywnością od tej przed wyborami parlamentarnymi. Część pretendentów od początku nie ukrywała, że ich udział w wyborach głowy państwa ma de facto inny cel niż objęcie stanowiska, tzn. wzmocnienie pozycji swych ugrupowań w kontekście czerwcowych wyborów do Parlamentu Europejskiego (PE) czy – szerzej – w bieżącej rywalizacji politycznej. Przy minimalnych nakładach na billboardy i plakaty (te należące do mniej popularnych kandydatów są praktycznie niewidoczne) uzyskali oni znacznie więcej czasu w mediach, niż mogliby się spodziewać w innych okolicznościach. Dotyczy to np. byłego premiera, a aktualnie szefa ugrupowania Słowacja (dawniej OĽaNO) o profilu antykorupcyjnym i konserwatywnym – Igora Matoviča. Był on na scenie opozycyjnej marginalizowany (nie zapraszano go na protesty antyrządowe), wskutek czego jego partia traciła poparcie sondażowe. Podobnie jak inny pretendent – historyk Patrik Dubovský – będzie on startował w wyborach do PE ze wspólnej listy ruchu Słowacja i formacji Na Rzecz Ludzi. Z kolei Andrej Danko, lider należących do koalicji rządzącej narodowców, po nieudanych targach z Pellegrinim (próbował za poparcie go uzyskać dla swej partii fotel przewodniczącego parlamentu lub ministra gospodarki) sam zgłosił się do boju o urząd głowy państwa. Gdy stało się jasne, że jego start może zakończyć się kompromitacją, przekazał głosy faworytowi sceny antysystemowej – prorosyjskiemu byłemu prezesowi Sądu Najwyższego i byłemu ministrowi sprawiedliwości Štefanowi Harabinowi, który ma szanse powtórzyć wynik sprzed pięciu lat (ok. 15%). Tym razem na tej części sceny nie zagraża mu już realnie Marian Kotleba – po tym, jak z jego partii odeszła grupa czołowych działaczy, która następnie założyła formację Republika (ok. 5% w badaniach), popularność zarówno jego ekstremistycznej formacji ĽSNS, jak i jego samego radykalnie spadła. Danko i Kotleba są „jedynkami” na listach swych ugrupowań w wyborach europejskich...
Czytaj dalej na osw.waw.pl
Nie przegap najciekawszych artykułów! Obserwuj nas w Wiadomościach Google (GOOGLE NEWS)! Obserwuj FXMAG>>
